Сёньня — Міжнародны дзень абароны дзяцей. Ён быў заснаваны 60 гадоў таму рашэньнем сэсіі Міжнароднай дэмакратычнай фэдэрацыі жанчын. Радыё “Свабода” акцэнтуе сёньня ўвагу на праблемах шматдзетных сем’яў, у тым ліку — тых, якія выхоўваюць прыёмных дзяцей.
На Магілёўшчыне каля шасьці тысяч шматдзетных сем’яў атрымліваюць адрасную грашовую дапамогу. Ці адчувальная гэтая дапамога ў сямейных бюджэтах? Адказ на гэтае пытаньне шукаў карэспандэнт “Свабоды” Андрэй Белагубаў.
Вясковая жыхарка зь Бялыніцкага раёну спадарыня Тацяна гадуе адна трох непаўналетніх дзяцей. Дзяржава выплачвае ёй штомесяц дапамогу ў 210 тысяч рублёў. Сама маці беспрацоўная, бо бібліятэку, дзе яна працавала, зачынілі. Іншай працы для яе пакуль не знайшлося. Яна даглядае хворую дачку і атрымлівае за гэта яшчэ 146 тысяч рублёў.
“Калі дзіцяці купіць чобаты, а яны каштуюць восемдзесят тысяч, дзьвесьце, трыста — вось і ўсё. Што мне можна казаць пра гэтую дапамогу? Недзе сто тысяч мне яшчэ трэба заплаціць камунальных паслугаў. Быў жа час, калі квартплата, электрычнасьць, газ — нам можна было аплачваць пяцьдзясят працэнтаў, цяпер жа ўсе сто”.
Спадарыня Тацяна не атрымлівае дапамогі й на тое, каб сабраць дзяцей у школу. За мяжу дачка, хворая ад наступстваў чарнобыльскай катастрофы, выяжджала толькі аднойчы. Дапамагла ў гэтым няўрадавая арганізацыя.
У камітэце па працы, занятасьці й сацыяльнай дапамозе Магілёўскага аблвыканкаму паведамілі, што на дапамогу дзяржавы могуць прэтэндаваць толькі тыя шматдзетныя сем’і, у якіх даходы не перавышаюць мінімальны пражытковы мінімум у 243 тысячы рублёў.
А на што яшчэ могуць разьлічваць гэтыя сем’і? — пытаюся ў супрацоўніцы камітэту.
“Для шматдзетных сямей ёсьць яшчэ льготныя крэдыты. Ёсьць яшчэ й забесьпячэньне бясплатнымі прадуктамі харчаваньня для дзяцей першых двух гадоў жыцьця”.
Яшчэ шматдзетныя сем’і могуць разьлічваць на пяцідзесяціпрацэнтную зьніжку ў аплаце дзіцячага садка.
Сям’я бабруйскага палітыка Алеся Чыгіра таксама лічыцца шматдзетнай. Алесь і ягоная жонка Дана гадуюць трох дзетак. Абое ня маюць сталай працы. Апальнага ў Бабруйску палітыка і ягоную жонку ніхто афіцыйна на працу браць ня хоча. Матэрыяльнай дапамогі ад дзяржавы яны не атрымліваюць:
“У цэнтры сацыяльнай дапамогі нам сказалі: „калі ёсьць бацька ў сям’і, то дзяржаўная падтрымка не патрабуецца“. Нармальнай сям’і такая дапамога й не патрэбная. Патрэбная дапамога іншая — у аздараўленьні, адукацыі. Тыя грошы, якія выдзяляюцца, — яны сьмешныя проста. Але для некага гэта сэнс жыцьця. Можна нараджаць пяць дзяцей, альбо ўсынавіць, і потым піць за гэтыя грошы. У кожнага, як кажуць, свая праграма”.
У Баранавіцкім раёне дзяржаўныя органы фіксуюць зьніжэньне колькасьці шматдзетных сем’яў. Калі яшчэ пяць гадоў таму такіх налічвалася амаль 500, то цяпер — на адну сотню меней. Шмат у чым гэта зьвязана з пагаршэньнем эканамічнага становішча. Расказвае журналіст Анатоль Кругавец.
У сям’і дацэнта Баранавіцкага дзяржаўнага ўнівэрсытэту Яўгена Маліноўскага — сямёра дзяцей. Гаворыць бацька:
“Нам ніякай дапамогі ні з боку дзяржавы, ні з боку ўнівэрсытэту, прадпрыемства, дзе мы з жонкаю працуем, ніколі не адбывалася. Ніхто нам ніколі не прапаноўваў і ніхто не дапамагаў”.
Яшчэ пяць гадоў таму шматдзетная сям’я Маліноўскіх папрасіла грашовы крэдыт на рэканструкцыю свайго прыватнага дому. Улады быццам бы пайшлі насустрач. Але насамрэч вялікая сям’я трапіла ў фінансавую залежнасьць ад дзяржавы і канкрэтна — ад ашчаднага банку.
“Нам казалі: як сямёра дзяцей, то будзе стопрацэнтная выплата дзяржавай. Пасьля высьветлілася, што нам трэба плаціць 50%. На 40 год. Гэта вельмі нязручна. Мы ня можам нічога з пабудовай ні зрабіць, ні прадаць. Фактычна мы належым да іпатэкі”.
Скардзіцца на долю шматдзетнай маці на сяле Алена Казак:
“Ты што! Нічога нідзе ніколі ні кроплі! Адно што за зямлю ня плацім. Калі два разы атрымала адрасную дапамогу, то засталася безь „дзіцячых“. 50% толькі „дзіцячых“ атрымліваю. Яны мне 200 тысяч дапамогі далі, а за гэтыя 200 тысяч у мяне „дзіцячых“ зрэзалі. Я больш за мільён рублёў такой дапамогі страціла. Яны мудрэй забіраюць, чым даюць гэтым сем’ям. Калі сам не гарбацісься, то ніхто не дапаможа”, — даводзіць Алена Казак.
Выканаўца абавязкаў дырэктара “Тэрытарыяльнага цэнтру абслугоўваньня Баранавіцкага раёну” Ганна Іванова прызнае, што цяпер ва ўмовах фінансавага крызісу шматдзетныя сем’і маюць патрэбу ў дадатковай дапамозе. Але, са словаў чыноўніцы, у мясцовай улады няма на гэта сродкаў:
“Шматдзетных сем’яў у нас 397. У іх пражывае 1338 дзяцей. Дапамога якая была, такая й засталася — гуманітарная дапамога, дзіцячае харчаваньне (для дзяцей да двух гадоў), але гэта для ўсіх дзяцей, ня толькі для шматдзетных…”
Мне не ўдалося адшукаць у Баранавічах сем’і, да якіх бы даходзіла гуманітарная дапамога, якую разьмяркоўваюць дзяржаўныя ўстановы ў Менску. Яўген Маліноўскі выказвае сваё меркаваньне:
“Уся гуманітарная ідзе праз дэпартамэнт. І куды яна ідзе, невядома. Ва ўсялякім разе, мая сям’я ніколі не атрымлівала гэтай гуманітаркі. Мы працуем абое на паўтары стаўкі, і гэтага нам толькі на хлеб хапае”.
У Смаргонскім раёне на Гарадзеншчыне цяпер 137 дзяцей, якія выхоўваюцца ў дзіцячых дамах, прыёмных і апякунскіх сем’ях. Аб праблемах адной зь іх распавядае Міхал Карневіч.
Алена і Мікалай Новікавы ўжо сёмы год удваіх утрымліваюць дзіцячы дом сямейнага тыпу. Зараз разам зь імі жывуць шэсьць прыёмных дзяцей і трое сваіх.
Сям’я Новікавых узяла да сябе ў хату першых дзетак яшчэ ў 1997 годзе. У 2007-м іх разбудаваны за грашовыя крэдыты асабняк афіцыйна атрымаў назву “Дом сямейнага тыпу”.
З сумам Мікалай Новікаў прыгадвае, як яму давялося пахадзіць па мясцовых чыноўніках, каб дапамаглі падвесьці газ, забясьпечыць неабходным абсталяваньнем, мэбляй, сродкамі на гаспадарчае абслугоўваньне будынка й гэтак далей.
Новікаў: “Ды калі мы і прасілі мяккі куточак, то не для сябе ж, нам ён навошта — для дзяцей была патрэба”.
Зараз дзетак трэба накіроўваць на адпачынак. Некаторым зь іх пашчасьціць паехаць на аздараўленьне ў Італію, іншым у аддзеле адукацыі райвыканкаму прапаноўваюць пуцёўкі ў розныя аздараўленчыя лягеры.
Новікавы зьвярнуліся ў райана, каб іхніх дзетак усіх разам накіравалі ў аздараўленчыя лягеры на 56 дзён.
Новікаў: “На першую, другую, трэцюю зьмену даюць платныя пуцёўкі, а на чацьвёртую — бясплатную. Але абавязкова трэба быць у папярэдніх зьменах, бо калі не паедзеш на платныя, то бясплатную не атрымаеш…”
Смаргонскія чыноўнікі заўпарціліся і на гэты раз: маўляў, на такі тэрмін у нас пуцёвак няма. Кажа супрацоўніца РАНА Галіна Матчэня:
“У нас у Беларусі няма такога лягера і наагул такога спосабу, каб дзяцей накіраваць на адпачынак безь перапынку адразу на 56 дзён”.
Новікавым прапануюць на гэты тэрмін перадаць дзяцей у іншыя сем’і, якія гэты пэрыяд самі ня будуць адпачываць. Спадар Новікаў на гэта адказвае, што ў Італію бяруць чужых дзяцей і могуць трымаць 56 дзён, а ў Беларусі гэта вырашыць немагчыма…
Наагул, спадар Новікаў пакрыўджаны на чыноўнікаў. Ён распавядае, што пра лёс ягонай сям’і пісалі ў цэнтральных газэтах, але, маўляў, ад самага пачатку замест дапамогі з РАНА ён атрымлівае адны адпіскі і адмовы.
Новікаў: “Мы ж ужо дзіцячы дом, ня проста шматдзетная сям’я. Пераназвалі нас па-іншаму, але як не было нічога, так і няма. Былі бедныя, так і засталіся бедныя”.
Даведка “Свабоды”
У Беларусі два мільёны 920 тысяч сямей. 98 тысяч сямей гадуюць трох і болей дзяцей. Калі ў сям’і ёсьць дзеці да трох гадоў, а бацькі зарабляюць мала, то яны могуць разьлічваць на дзяржаўную дапамогу ў памеры васьмідзесяці працэнтаў ад мінімальнага пражытковага мінімуму (на сёньня МПМ — 243.570 рублёў).
У Францыі сем’і з чатырма дзецьмі ня плацяць падаткаў. Ільгота распаўсюджваецца на ўсіх грамадзянаў незалежна ад іхніх прыбыткаў, нават на мільянэраў.
У Швэцыі шматдзетная сям’я атрымлівае істотную прагрэсіўную дапамогу, памер якой павялічваецца з нараджэньнем чарговага дзіцяці.
У Нямеччыне ў шматдзетных сем’ях за нараджэньне кожнага дзіцяці маці атрымлівае дадатковы падатковы бонус. 179 эўра ў месяц дзяржава плаціць на кожнае дзіця.
У Фінляндыі дзяржава дорыць кожнай маці “пакет” для нованароджаных, які ўтрымлівае ўсё, што трэба дзіцяці цягам першага году жыцьця. Кошт такога “пакета” — некалькі соцень эўра.
МАГІЛЁЎ
У шматдзетнай маці-бібліятэкаркі адабралі працу
У шматдзетнай маці-бібліятэкаркі адабралі працу
На Магілёўшчыне каля шасьці тысяч шматдзетных сем’яў атрымліваюць адрасную грашовую дапамогу. Ці адчувальная гэтая дапамога ў сямейных бюджэтах? Адказ на гэтае пытаньне шукаў карэспандэнт “Свабоды” Андрэй Белагубаў.
Вясковая жыхарка зь Бялыніцкага раёну спадарыня Тацяна гадуе адна трох непаўналетніх дзяцей. Дзяржава выплачвае ёй штомесяц дапамогу ў 210 тысяч рублёў. Сама маці беспрацоўная, бо бібліятэку, дзе яна працавала, зачынілі. Іншай працы для яе пакуль не знайшлося. Яна даглядае хворую дачку і атрымлівае за гэта яшчэ 146 тысяч рублёў.
Быў жа час, калі квартплата, электрычнасьць, газ — нам можна было аплачваць пяцьдзясят працэнтаў, цяпер жа ўсе сто.
Спадарыня Тацяна не атрымлівае дапамогі й на тое, каб сабраць дзяцей у школу. За мяжу дачка, хворая ад наступстваў чарнобыльскай катастрофы, выяжджала толькі аднойчы. Дапамагла ў гэтым няўрадавая арганізацыя.
У камітэце па працы, занятасьці й сацыяльнай дапамозе Магілёўскага аблвыканкаму паведамілі, што на дапамогу дзяржавы могуць прэтэндаваць толькі тыя шматдзетныя сем’і, у якіх даходы не перавышаюць мінімальны пражытковы мінімум у 243 тысячы рублёў.
А на што яшчэ могуць разьлічваць гэтыя сем’і? — пытаюся ў супрацоўніцы камітэту.
“Для шматдзетных сямей ёсьць яшчэ льготныя крэдыты. Ёсьць яшчэ й забесьпячэньне бясплатнымі прадуктамі харчаваньня для дзяцей першых двух гадоў жыцьця”.
Шматдзетная сям’я апазыцыянэра матэрыяльную дапамогу не атрымлівае
Сям’я бабруйскага палітыка Алеся Чыгіра таксама лічыцца шматдзетнай. Алесь і ягоная жонка Дана гадуюць трох дзетак. Абое ня маюць сталай працы. Апальнага ў Бабруйску палітыка і ягоную жонку ніхто афіцыйна на працу браць ня хоча. Матэрыяльнай дапамогі ад дзяржавы яны не атрымліваюць:
“У цэнтры сацыяльнай дапамогі нам сказалі: „калі ёсьць бацька ў сям’і, то дзяржаўная падтрымка не патрабуецца“. Нармальнай сям’і такая дапамога й не патрэбная. Патрэбная дапамога іншая — у аздараўленьні, адукацыі. Тыя грошы, якія выдзяляюцца, — яны сьмешныя проста. Але для некага гэта сэнс жыцьця. Можна нараджаць пяць дзяцей, альбо ўсынавіць, і потым піць за гэтыя грошы. У кожнага, як кажуць, свая праграма”.
БАРАНАВІЧЫ
“Што паказваюць па БТ, таго няма ў рэчаіснасьці”
“Што паказваюць па БТ, таго няма ў рэчаіснасьці”
У Баранавіцкім раёне дзяржаўныя органы фіксуюць зьніжэньне колькасьці шматдзетных сем’яў. Калі яшчэ пяць гадоў таму такіх налічвалася амаль 500, то цяпер — на адну сотню меней. Шмат у чым гэта зьвязана з пагаршэньнем эканамічнага становішча. Расказвае журналіст Анатоль Кругавец.
У сям’і дацэнта Баранавіцкага дзяржаўнага ўнівэрсытэту Яўгена Маліноўскага — сямёра дзяцей. Гаворыць бацька:
“Нам ніякай дапамогі ні з боку дзяржавы, ні з боку ўнівэрсытэту, прадпрыемства, дзе мы з жонкаю працуем, ніколі не адбывалася. Ніхто нам ніколі не прапаноўваў і ніхто не дапамагаў”.
Яшчэ пяць гадоў таму шматдзетная сям’я Маліноўскіх папрасіла грашовы крэдыт на рэканструкцыю свайго прыватнага дому. Улады быццам бы пайшлі насустрач. Але насамрэч вялікая сям’я трапіла ў фінансавую залежнасьць ад дзяржавы і канкрэтна — ад ашчаднага банку.
“Нам казалі: як сямёра дзяцей, то будзе стопрацэнтная выплата дзяржавай. Пасьля высьветлілася, што нам трэба плаціць 50%. На 40 год. Гэта вельмі нязручна. Мы ня можам нічога з пабудовай ні зрабіць, ні прадаць. Фактычна мы належым да іпатэкі”.
Чыноўнікі мудрэй забіраюць, чым даюць нашым сем’ям.
“Ты што! Нічога нідзе ніколі ні кроплі! Адно што за зямлю ня плацім. Калі два разы атрымала адрасную дапамогу, то засталася безь „дзіцячых“. 50% толькі „дзіцячых“ атрымліваю. Яны мне 200 тысяч дапамогі далі, а за гэтыя 200 тысяч у мяне „дзіцячых“ зрэзалі. Я больш за мільён рублёў такой дапамогі страціла. Яны мудрэй забіраюць, чым даюць гэтым сем’ям. Калі сам не гарбацісься, то ніхто не дапаможа”, — даводзіць Алена Казак.
Выканаўца абавязкаў дырэктара “Тэрытарыяльнага цэнтру абслугоўваньня Баранавіцкага раёну” Ганна Іванова прызнае, што цяпер ва ўмовах фінансавага крызісу шматдзетныя сем’і маюць патрэбу ў дадатковай дапамозе. Але, са словаў чыноўніцы, у мясцовай улады няма на гэта сродкаў:
“Шматдзетных сем’яў у нас 397. У іх пражывае 1338 дзяцей. Дапамога якая была, такая й засталася — гуманітарная дапамога, дзіцячае харчаваньне (для дзяцей да двух гадоў), але гэта для ўсіх дзяцей, ня толькі для шматдзетных…”
Мне не ўдалося адшукаць у Баранавічах сем’і, да якіх бы даходзіла гуманітарная дапамога, якую разьмяркоўваюць дзяржаўныя ўстановы ў Менску. Яўген Маліноўскі выказвае сваё меркаваньне:
“Уся гуманітарная ідзе праз дэпартамэнт. І куды яна ідзе, невядома. Ва ўсялякім разе, мая сям’я ніколі не атрымлівала гэтай гуманітаркі. Мы працуем абое на паўтары стаўкі, і гэтага нам толькі на хлеб хапае”.
СМАРГОНЬ
“Былі бедныя, імі і засталіся…”
“Былі бедныя, імі і засталіся…”
У Смаргонскім раёне на Гарадзеншчыне цяпер 137 дзяцей, якія выхоўваюцца ў дзіцячых дамах, прыёмных і апякунскіх сем’ях. Аб праблемах адной зь іх распавядае Міхал Карневіч.
Алена і Мікалай Новікавы ўжо сёмы год удваіх утрымліваюць дзіцячы дом сямейнага тыпу. Зараз разам зь імі жывуць шэсьць прыёмных дзяцей і трое сваіх.
Сям’я Новікавых узяла да сябе ў хату першых дзетак яшчэ ў 1997 годзе. У 2007-м іх разбудаваны за грашовыя крэдыты асабняк афіцыйна атрымаў назву “Дом сямейнага тыпу”.
З сумам Мікалай Новікаў прыгадвае, як яму давялося пахадзіць па мясцовых чыноўніках, каб дапамаглі падвесьці газ, забясьпечыць неабходным абсталяваньнем, мэбляй, сродкамі на гаспадарчае абслугоўваньне будынка й гэтак далей.
Новікаў: “Ды калі мы і прасілі мяккі куточак, то не для сябе ж, нам ён навошта — для дзяцей была патрэба”.
Зараз дзетак трэба накіроўваць на адпачынак. Некаторым зь іх пашчасьціць паехаць на аздараўленьне ў Італію, іншым у аддзеле адукацыі райвыканкаму прапаноўваюць пуцёўкі ў розныя аздараўленчыя лягеры.
Новікавы зьвярнуліся ў райана, каб іхніх дзетак усіх разам накіравалі ў аздараўленчыя лягеры на 56 дзён.
Новікаў: “На першую, другую, трэцюю зьмену даюць платныя пуцёўкі, а на чацьвёртую — бясплатную. Але абавязкова трэба быць у папярэдніх зьменах, бо калі не паедзеш на платныя, то бясплатную не атрымаеш…”
У Беларусі няма такога лягеру і наагул такога спосабу, каб накіраваць на адпачынак дзіця адразу на 56 дзён.
“У нас у Беларусі няма такога лягера і наагул такога спосабу, каб дзяцей накіраваць на адпачынак безь перапынку адразу на 56 дзён”.
Новікавым прапануюць на гэты тэрмін перадаць дзяцей у іншыя сем’і, якія гэты пэрыяд самі ня будуць адпачываць. Спадар Новікаў на гэта адказвае, што ў Італію бяруць чужых дзяцей і могуць трымаць 56 дзён, а ў Беларусі гэта вырашыць немагчыма…
Наагул, спадар Новікаў пакрыўджаны на чыноўнікаў. Ён распавядае, што пра лёс ягонай сям’і пісалі ў цэнтральных газэтах, але, маўляў, ад самага пачатку замест дапамогі з РАНА ён атрымлівае адны адпіскі і адмовы.
Новікаў: “Мы ж ужо дзіцячы дом, ня проста шматдзетная сям’я. Пераназвалі нас па-іншаму, але як не было нічога, так і няма. Былі бедныя, так і засталіся бедныя”.
Даведка “Свабоды”
У Беларусі два мільёны 920 тысяч сямей. 98 тысяч сямей гадуюць трох і болей дзяцей. Калі ў сям’і ёсьць дзеці да трох гадоў, а бацькі зарабляюць мала, то яны могуць разьлічваць на дзяржаўную дапамогу ў памеры васьмідзесяці працэнтаў ад мінімальнага пражытковага мінімуму (на сёньня МПМ — 243.570 рублёў).
У Францыі сем’і з чатырма дзецьмі ня плацяць падаткаў. Ільгота распаўсюджваецца на ўсіх грамадзянаў незалежна ад іхніх прыбыткаў, нават на мільянэраў.
У Швэцыі шматдзетная сям’я атрымлівае істотную прагрэсіўную дапамогу, памер якой павялічваецца з нараджэньнем чарговага дзіцяці.
У Нямеччыне ў шматдзетных сем’ях за нараджэньне кожнага дзіцяці маці атрымлівае дадатковы падатковы бонус. 179 эўра ў месяц дзяржава плаціць на кожнае дзіця.
У Фінляндыі дзяржава дорыць кожнай маці “пакет” для нованароджаных, які ўтрымлівае ўсё, што трэба дзіцяці цягам першага году жыцьця. Кошт такога “пакета” — некалькі соцень эўра.
