Прадстаўнік адміністрацыі заводу кажа, што канкрэтнай інфармацыі пра прэтэнзіі расейскіх вэтэрынараў пакуль няма. Аднак абмежаваньне сур’ёзна адаб’ецца на эканамічным стане прадпрыемства — 90% ягонай прадукцыі экспартуецца ў Расею:
“Па гэтым пытаньні ня кажуць нічога канкрэтна. Я езьдзіў у Маскву. Хацеў удакладніць у Маскве гэтае пытаньне. Мне сказалі: “Ты замежны грамадзянін, у вас ёсьць сваё Міністэрства сельскай гаспадаркі — і разьбірайцеся ў сваёй рэспубліцы”.
Паводле галоўнага дзяржаўнага вэтэрынарнага інспэктара Расеі Мікалая Ўласава, сутнасьць канфлікту — у розных падыходах да стандартаў якасьці прадукцыі. У Беларусі антыбіётыкі ўводзяць жывёле, каб тая была больш устойлівая да інфэкцыяў. У Расеі гэта забаронена.
Незалежны эканаміст Андрэй Юркоў цьвердзіць, што мяса-малочная прадукцыя заводу насамрэч не адпавядае якасным патрабаваньням:
“На сёньня хоць заводы і сэртыфікаваныя, аднак сыравінная зона, то бок фэрмы, калгасы, — ніхто гэтым не займаецца. Адзінкі на ўсю Беларусь. Пачынаецца летні сэзон, запасы малочнай прадукцыі ў Расеі вялікія, таму няма ніякага сэнсу няякасную прадукцыю пускаць на свой рынак”.
Акрамя Мсьціслаўскага масласырзаводу, расейцы абмежавалі ўвоз прадукцыі зь Бярэзінскага сыраробнага заводу, Берасьцейскага мясакамбінату, Слуцкага сыраробнага камбінату, Калінкавіцкага й Сьветлагорскага малочных заводаў, а таксама з акцыянэрнага таварыства “Клецкая крыначка”.
***
“У прынцыпе, заробак атрымліваем той самы. Прыкладна сярэдні па заводзе — больш за 600 тысяч, а некаторыя могуць атрымліваць каля 300, а некаторыя — і звыш мільёна”.
Рабочыя кажуць, што выжываць стала нашмат складаней. Ужо з траўня ў іх пачынаецца сэзон адпачынкаў, і галоўная тэма, якая абмяркоўваецца, — каб своечасова выплацілі заробак. Надзею дае тое, што прадпрыемства зараз абслугоўваецца ў новым банку: там, маўляў, не затрымліваюць выплатаў.
А вясной, летам, заўважае спадар Мікалай, пражыць становіцца лягчэй. Ратуюць лецішчы.
“Кожны мае тут побач зь Бярозаўкай надзел зямлі, лецішча. Зараз вось, як выхадныя — Бярозаўка мёртвая, усе на лецішчах бульбу садзяць”.
Шклозавод у Бярозаўцы заснаваны ў 1883 годзе. Першапачаткова гэта было маленькае прадпрыемства з адной шклаварнай печчу і 20 рабочымі. Цяпер тут асвоеная вытворчасьць 3 тысяч відаў вырабаў з крышталю, каляровага і бясколернага шкла. На заводзе працуюць больш як 4 тысячы чалавек.
***
“Колькасьць выяўленых безьбілетных пасажыраў, несумненна, расьце. Арыенціровачна складае каля 1000 чалавек у месяц. Асноўны кантынгент, які выяўляецца, — моладзь. Таксама гэта людзі, якія ня маюць пэўнага месца працы, людзі сталага веку, якія ня маюць дастатковых сродкаў для існаваньня”.
Галоўная прычына, на чым сыходзяцца ўсе, — ускладненьне агульнага эканамічнага становішча насельніцтва. Гаворыць інжынэр па арганізацыі кантролю Леанід Таранда:
“Хутчэй за ўсё, я так думаю, што безграшоўе. Дабрабыт грамадзян на 30—40% зьменшыўся. Раскажу такі выпадак. Едзе жанчына гадоў 35 і яе сын. Яна едзе без талёну: прабачце, няма за што купіць хлеба, крэдыты два месяцы не выплачваем”.
Супрацоўнікі аўтапарку скардзяцца, што рост колькасьці безьбілетнікаў адчувальна б’е і па прыбытках арганізацыі, і па іхніх заробках. Леанід Таранда дадае, што, акрамя штрафаў, ужываюцца і іншыя віды пакараньня:
“У прэсе публікуем. Калі чалавек працуе, пасылаем на працу на рэагаваньне. А з працы прыходзіць адказ — “праведзена гутарка”. Ёсьць заводы, напрыклад, “Атлянт”, там вельмі строга. Там залежыць ад дырэктара. Будзем павялічваць колькасьць рэйдаў з прыцягненьнем супрацоўнікаў міліцыі”.
***
“Браканьеры ў мяне выцягнулі амаль 10 тон рыбы. Таму я ад яго адмаўляюся катэгарычна, хай зарастае ізноў бур’янам. І зь міліцыяй, і з участковым езьдзіў, але ўсё роўна таблічкі зьбіваюць і па 40 чалавек ловяць рыбу. Прыяжджалі экалягічныя службы, штрафавалі, але нічога не дало. Людзі, як саранча, як галыцьба нейкая, палезьлі нахабна, і нічога зь імі ня зробіш”.
На месца канфлікту выяжджаў слонімскі журналіст Сяргей Чыгрын. Яго ўражаньні:
“Было ўсё вельмі ўпарадкавана, а калі наскочылі гэтыя рыбакі, то пачалі лавіць рыбу суткамі, палілі там вогнішчы, пілі гарэлку...”
Арэндная дамова на возера ў фэрмэра Хільмона — да 2018 году. Мясцовыя ўлады ня хочуць перарываць тэрміну арэнды. Чэслаў Хільмон кажа, што дзяржава яму ніколі не дапамагала, ён ня браў крэдытаў, калі ствараў возера і разводзіў рыбу. А вось каб яе прадаць, яму толькі чыняць перашкоды:
“Рэалізоўваць рыбу — ізноў жа праблемы. На рынак у Горадню заяжджаю, а мяне не пускаюць. Даводзілася нават на поле выкідаць гэтую рыбу нерэалізаваную. Налятаюць, як каршуны — падатковая і ўсе астатнія, бо ў краме па 7 тысяч, а я па 4 тысячы прадаваў”.
Спадар Хільмон будзе дамагацца скасаваньня арэнды на возера ў Сакалове. Ён кажа, што ў яго яшчэ ёсьць возера ў Чамярах, а там жывуць зусім іншыя людзі. Яны паважаюць чужую працу.
***
“Камітэт абласны аховы прыроды паведаміў, што інвэстыцыйная праграма, падпісаная прэзыдэнтам Рэспублікі Беларусь, пераглядаецца, і прасілі прыпыніць працы”.
На парадкаваньне рэчышча Дубравенкі летась выдзялялася каля аднаго мільярда рублёў. Будаўнікі пасьпелі скарыстаць толькі 135 мільёнаў. Калі адновяцца працы й калі яны завершацца, у абласным камітэце прыродных рэсурсаў і навакольнага асяродзьдзя ня ведаюць:
“Указа пра фінансаваньне ў нас пакуль няма. Ёсьць толькі праект. І ў гэтым праекце добраўпарадкаваньне ракі Дубравенкі ёсьць, але калі гэта ўсё пачнецца… Пакуль гэта толькі праект”.
Заадно з парадкаваньнем рэчышча ўлада мае намер зьнесьці найстарэйшы ў Магілёве Быхаўскі рынак. Колькі гадоў таму яго перайменавалі ў Магілёўскі. Рынку больш за дзьвесьце гадоў. Ён дае працу не адной тысячы гандляроў.
***
“Зыходзячы з досьведу, перад пачаткам лета актыўнасьць назіраецца, потым спад, пасьля бліжэй да восені і ўрэшце перад Новым годам таксама рэзкі ўздым. І калі ацэньваць працу ўвогуле за год мінулы, калі наш банк вельмі імкліва разьвіваўся, дык калі параўнаць сярэдзіну мінулага году і пачатак гэтага, то мы ў аб’ёмах попыту адкаціліся на паўгода ці нават болей назад. То бок у нас грошы на крэдытаваньне ёсьць, а вось з попытам — ня вельмі”.
***
“Зразумела, што мы зараз гаворым пра запасы на складах, што пераўтварылася ў вялізную праблему. То бок, калі мы ўмоўна кажам пра лядоўні, то яны ўсё ж захоўваюцца ў памяшканьнях. І калі ў завода ёсьць свае склады, то праблема хоць неяк вырашаецца. Але калі, як у выпадку з МАЗам, неабходна дадаткова арандаваць немалыя плошчы, то гэта значныя выдаткі на ўтрыманьне, захоўваньне транспарту, на арэнду, ахову. Трэба аддаваць камусьці на адказнае захоўваньне і г.д.”
Ад пачатку 2009 году некаторыя цэхі Менскага аўтазаводу пачалі працаваць у скарочаным рэжыме — тры дні на тыдзень. Сур’ёзна “ўрэзалі” заробкі працоўных, людзей адпраўляюць у вымушаны адпачынак. У лютым МАЗ перастаў быць унітарным прадпрыемствам і стаў адкрытым акцыянэрным таварыствам. Аднак ад зьмены шыльды нічога не зьмянілася. Падчас прастою працаўнік губляе як мінімум 40% ад заробку. З ранейшых 1,5 мільёна рублёў зараз зарплаты на МАЗе зьнізіліся да 800 тысячаў.
