На складах прадпрыемстваў Магілёўшчыны назапашана прадукцыі амаль на 800 мільярдаў рублёў. Экспарт зьнізіўся на 40 мільёнаў даляраў. За апошнія два месяцы істотна скараціліся паступленьні ў бюджэт рэгіёну. Старшыня аблвыканкаму Пётар Руднік прызнае, што ёсьць праблемы з рэалізацыяй сацыяльных праграмаў і выплатай заробкаў. Кіраўнікі прадпрыемстваў, заяўляе Руднік, прыкладаюць недастаткова намаганьняў, каб адолець крызіс:
Бярыце за аснову тое, што сёньня робіцца ў Злучаных Штатах па распродажы ...
Ці слушна ўскладаць толькі на адных прамыслоўцаў віну за сытуацыю, якая склалася ў рэгіянальнай эканоміцы? Эканаміст Пётар Мігурскі лічыць, што гэта несправядліва:
“Ад іх патрабавалі: дай валавую прадукцыю — яны гналі гэтую валавую прадукцыю. Гэта дзяржаўная палітыка. Можа, сёньня столькі ж часу й фінансавых рэсурсаў выдзеліць менавіта на разьвіцьцё малога й сярэдняга бізнэсу? Можа, людзям узьняць выплаты па беспрацоўі? Можа, даць магчымасьць прадпрыемствам скінуць зь сябе лішнюю працоўную сілу?”
Эканаміст прагназуе, што, на жаль, сытуацыя будзе пагаршацца.
***
У акцыянэрным таварыстве “Гомельская мэблевая фабрыка “Прагрэс” колькасьць нерэалізаванай прадукцыі на складах перавысіла месячны аб’ём вытворчасьці. Фабрыка — адзін з асноўных вытворцаў мяккай мэблі ў Беларусі. З прычыны крызісу фабрыка змушана скарачаць працоўны тыдзень. Апавядае рабочы, спадар Міхаіл:
“У тым месяцы ў нас заробкі былі большыя, зараз на 100 зь лішкам тысяч рублёў меншыя. Гэта адчувальна, бо цэны ў крамах ня падаюць, а наадварот, растуць”.
Галоўны інжынэр фабрыкі Анатоль Жарносенка распавёў, што лішні выходны дзень зьвязаны з прафіляктыкай энэргетычнага абсталяваньня:
“Працоўны тыдзень у нас ідзе ў нармальным рытме. Так, адзін дзень мы праводзілі тэхнічную праверку. Каб не давесьці да аварыйнага стану, мы правялі праверку энэргетычнага абсталяваньня. У цэху трансфарматар сілкаваньня, без адключэньня праверку зрабіць немагчыма. Гэта быў не выходны для ўсіх — мы гэты дзень перанесьлі на іншы тэрмін”.
Тэхнічны кіраўнік прадпрыемства лічыць, што ня варта Радыё Свабода гаварыць пра крызіс. Гэта, маўляў, пазыцыя кіраўніка дзяржавы. Варта шукаць перш за ўсё пазытыўныя факты. Між тым іх няшмат.
***
Работніцы Аршанскага льнокамбінату скардзяцца, што ім ужо ня першы месяц затрымліваюць заробкі. Віктар Андрэеў, старшыня Цэнтру імя Філона Кміты, даведаўся ад тамтэйшых працаўніц, што старую льняную палатніну, якая ўжо спрахла на складах, так і не дачакаўшыся рэалізацыі, проста паляць на задворках прадпрыемства:
“Льнокамбінат перажывае ня лепшыя часы свайго існаваньня: тканіна ляжыць на складах доўгі час, загнівае, і яе паляць. Заробкі затрымліваюць увесь час. Жанчыны скардзяцца на гэта і ўладам, і дырэктару. Работніцы зноў хадзілі да дырэктара, і ён паабяцаў ім выплаціць заробкі, абы яны больш нікуды не зьвярталіся са скаргамі. І так яны ходзяць штомесяц, тады ім заробкі выплачваюць. А хто ня ходзіць — той чакае, і ўжо доўгі час”.
Стратным зь нядаўняй пары зрабілася яшчэ адно буйное прадпрыемства — віцебскі “КІМ”. Некалі яно славілася сваімі панчошна-трыкатажнымі вырабамі, але апошнім часам кімаўская прадукцыя не вытрымлівае канкурэнцыі нават на беларускім рынку. Начальнік аддзелу маркетынгу Лідзія Калоскіна кажа, што “КІМ” пачаў новы этап барацьбы за рынкі збыту:
“Проста ў свой час мы страцілі рынак збыту ў Беларусі — усё ішло ў Расею, на экспарт. І наша месца заняў, да прыкладу,“Сьвітанак” — кажуць, сьвятое месца не пустуе. А цяпер мы вярнуліся на беларускі рынак і адваёўваем кожную пазыцыю, бо надзея памірае апошняй. Мы дужа стараемся, і мы любім “КІМ”.
***
“Яны нам сказалі, што красавік мы спрацуем з прыбыткам у 150 мільёнаў. І палепшыцца фінансавае становішча. Мы пачакаем, вядома. Мы ў пратаколе напісалі, што мы — сельгасвытворцы, выканкам і дырэктар заводу — штомесяц будзем зьбірацца й падводзіць вынікі”.
“Малочныя горкі” завінаваціліся сельгаспрадпрыемствам амаль 4 мільярды рублёў. Гаворыць адзін з кіраўнікоў сельскагаспадарчага каапэратыву:
“Праблемы, вядома, ёсьць, і вялікія праблемы. Я не хацеў бы, як той казаў, выносіць сьмецьце з хаты. Сёньня лягчэй, відаць, вырабіць прадукцыю, чым яе рэалізаваць. Пісьменна, я маю на ўвазе. Гэта ж трэба ў прамыслоўцаў запытацца, чаму яны так... Наша ж справа — вырабіць. Ёсьць крыху пытаньняў да расейцаў”.
Два гады на горацкім перапрацоўчым прадпрыемстве намесьнікам дырэктара працаваў эканаміст Андрэй Юркоў. Ён лічыць, што сытуацыя ў канфлікце тупіковая, бо ва ўладаў няма сродкаў ціску на прыватнае прадпрыемства, якое належыць замежнаму інвэстару:
“Яму ня так важна, што адбываецца з калгасамі, а калгасы ж мусяць выконваць распараджэньні ўлады. Ну, разваліцца ў Горацкім раёне палова альбо дзьве траціны калгасаў — ну й што, ён будзе ў іншых зьбіраць малако. Ён асноўныя інвэстыцыі ўкладае ў завод. Завод працуе са стратамі. Напрыклад, страты мінулага году сягнулі пад 6,8 мільярда рублёў”.
***
“Сытуацыя ня вельмі добрая. Ёсьць у нас запасы на складах. Але ў чым прычына — я вам адказаць не магу. Магчыма, людзі зьбяднелі, магчыма, нешта іншае...”
Каб разгрузіць склады, фірмовая крама прадпрыемства распачала акцыю па продажы бэтонных блёкаў са зьніжкамі. Акрамя таго, усім, хто набудзе тут зараз бэтонныя блёкі й іншую прадукцыю, прапануюць захоўваць купленае да 15 траўня на складах прадпрыемства бясплатна.
“Проста людзям зручней цяпер пакласьці на захаваньне ў нас, бо на ўчасткі, дзе зьбіраюцца будавацца, цяжка іх давезьці, паўсюль мокра. Крызіс нас закрануў канкрэтна. Нашмат менш адгружаем прадукцыі. Раней у нас трэба было запісвацца на чаргу амаль на паўгода наперад, а цяпер — калі ласка, купляй свабодна...”
***
“Так, павялічацца аб’ёмы рэсурсаў МВФ. Гэтыя рэсурсы ўвогуле прадугледжаныя для краінаў, якія разьвіваюцца, для дзяржаваў, якія трапілі ў складанае становішча. Таму натуральна, што і Беларусь будзе ў ліку патэнцыйных прэтэндэнтаў. А вось што да пытаньня, ці дастанецца штосьці Беларусі з павялічаных фондаў МВФ, то, напэўна, сёлета не перападзе нічога. Бо ёсьць працэдура. Яны там прынялі рашэньне, але гэтае рашэньне збольшага палітычнае. То бок яно павінна быць яшчэ адпрацавана тэхнічна. А на гэта пойдуць месяцы. Потым пачнуць з “донараў” зьбіраць грошы. Дай Божа, каб гэтыя грошы, пра якія яны заявілі, сабралі да канца году. І толькі потым пачнецца раздача. Цалкам зразумела, што Беларусь стаіць у якойсьці чарзе, але не на самым першым месцы. У кожным разе давядзецца пачакаць. Але, мяркую, Беларусь усё ж дачакаецца”.
Праўда, як удакладняе спадар Кругавы, такая дапамога — як мёртваму прыпарка. Бо для аднаўленьня эканомікі патрэбная карэнная перабудова беларускай эканамічнай мадэлі, якая мала зьмянілася ад савецкага часу.
