Фукуяма: ЗША павінны бараніць Беларусь, але ня войскам

Фрэнсіс Фукуяма вядомы перш за ўсё як аўтар кнігі „Канец гісторыі і апошні чалавек”, у якой у 1992 годзе ён сьцьвярджаў, што з канцом „халоднай вайны” скончылася гісторыя чалавецтва, як эвалюцыйнае змаганьне розных ідэалягічных сыстэмаў. Паводле Фукуямы, пераможцам з гэтага змаганьня выйшла заходняя лібэральная дэмакратыя, які зьяўляецца „канчатковай формай чалавечага кіраваньня”.

Сёньня Фрэнсіс Фукуяма даў па відэатэлефоне 45-хвіліннае інтэрвію Радыё Свабода. Галоўнай тэмай інтэрвію былі расейска-грузінскі канфлікт і яго наступствы для сьвету.

Ці Фрэнсіс Фукуяма і далей мяркуе, што ў чалавецтва скончылася гісторыя?

Сёньня ягоная тэза гучыць ужо ня так рашуча. Ён далей лічыць, што ані камуністычны Кітай, ані пуцінская Расея, нягледзячы на іх эканамічны патэнцыял і магчымасьці „тварыць гісторыю”, не запрапанавалі нічога лепшага за заходнюю ідэю лібэральнай дэмакратыі. У гэтым сэнсе — час ідзе, але сьвет палітычных ідэй не падлягае эвалюцыі.

Але варта адзначыць, што Фукуяма крыху перагледзеў свой першапачатковы тэзіс ужо ў сваіх кнігах, дзе прызнаў, што біятэхналёгія дазваляе людзям кантраляваць іх уласную эвалюцыю, а значыць, можа зьмяніць чалавечую натуру, такім чынам паставіўшы пад пытаньне і канчатковую мэту палітычнай эвалюцыі сьвету — гэта значыць, дэмакратычны лібэралізм. Карацей, нават паводле Фукуямы, гісторыя яшчэ ня скончылася.

А якія высновы Фукуяма робіць з расейска-грузінскага канфлікту? Ці можна было яго пазьбегчы?

Фрэнсіс Фукуяма лічыць, што і Грузія, і Ўкраіна заслугоўваюць падтрымкі НАТО, але НАТО ня ў стане аказаць гэтым краінам вайсковай дапамогі ў выпадку атакі з боку трэцяй дзяржавы. Таму Фукуяма кажа пра „няправільныя сыгналы”, якія некаторыя краіны-члены НАТО пасылалі Грузіі ў спадзеве, што гэтая краіна можа стацб паўнапраўным членам НАТО. Калі паўночнаатлянтычны альянс ня ў стане разьмясьціць у нейай краіне свае войскі, дык, на думку Фукуямы, і надзеі на членства ня трэба такой краіне рабіць. Членства НАТО для Грузіі вельмі праблематычнае, бо краіна вельмі далёка ад галоўных сіл альянсу. А ў выпадку Ўкраіны яно праблематычнае, бо бальшыня ўкраінцаў яго ня хоча.

Як Фукуяма бачыць будучую палітыку ЗША ў адносінах да Расеі?

Як палітыку кампрамісаў і палітычнага гандлю. Напрыклад, ён мяркуе, што будучая амэрыканская адміністрацыя павінна адмовіцца ад пабудовы сыстэмы супрацьракетнай абароны ў Польшчы і Чэхіі наўзамен на лепшыя адносіны і супрацоўніцтва з Расеяй.

Ці згадваў Фукуяма Беларусь у сваім інтэрвію?

Так, у адказах на пытаньні журналістаў беларускай службы, а што ён параіў бы прэзыдэнту ЗША, калі б Масква пачала „вяртаць” сабе Крым або эканамічна ціснуць на Беларусь, каб яе анэктаваць. Ці ў такім выпадку таксама варта было б ахвяраваць тэрытэрыяльнай цэласнасьцю Ўкраіны і незалежнасьцю Беларусі дзеля лепшых адносінаў Вашынгтону з Масквой? Фукуяма адказаў, што параіў бы прэзыдэнту ЗША бараніць незалежнасьць Беларусі, аднак пры дапамозе іншых сродкаў, а не вайсковых.