Як адрэагуюць на бойню ў прадмесьці Кіева такія краіны, як Кітай, Індыя, Бразылія? Ці стане адказам Эўразьвязу адмова ад расейскага газу? Ці распаўсюдзяцца санкцыі «за Бучу» на Беларусь? Як цяпер зьменіцца вайсковая дапамога Ўкраіне з боку Захаду?
На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказваюць дырэктарка міжнароднага аналітычнага цэнтру GLOBSEC Policy Institute Алена Кудзько і кіраўнік Цэнтру палітычнага аналізу і прагнозу Павал Вусаў.
Кудзько
Алена Кудзько
- Мне падаецца, што краіны, якія на Генэральнай асамблеі ААН устрымаліся падчас галасаваньня па рэзалюцыі аб вайне ва Ўкраіне, будуць і надалей займаць такую пазыцыю: гэта ня наша вайна, гэта недзе далёка, мы за мір ва ўсім сьвеце.
- Будзе вэрбальнае абурэньне, скажуць, што так нельга рабіць. Але я ня думаю, што такія краіны, як Кітай, Індыя ці Бразылія, увядуць санкцыі адносна Расеі.
- Іх рэакцыя будзе залежаць ад таго, наколькі моцна на іх будзе ціснуць Захад. Калі ціск будзе моцны, то, магчыма, яны прызнаюць віну Расеі.
- Ужо ў нядзелю заходнія краіны заявілі пра новыя санкцыі. Кожны інцыдэнт, падобны да Бучы, будзе спараджаць хвалю новых санкцый. Яны дойдуць да таго ўзроўню, калі яны будуць вельмі добра адчувацца і расейскім насельніцтвам, і расейскімі элітамі. Але санкцыі — гэта паступовы працэс.
- Я магу ўявіць сабе, што празь некалькі месяцаў уся Эўропа, у прыватнасьці, Нямеччына, адмовіцца ад расейскага газу. Летам гэта будзе зрабіць прасьцей, бо меншы попыт на энэрганосьбіты.
- На Захадзе Беларусь разглядаецца як дзяржава-агрэсар. Але робіцца так, каб у сэнсе санкцыяў Беларусі дасталася крыху менш, чым Расеі. Бо Беларусь пакуль не пасылае свае войскі для баявых дзеяньняў ва Ўкраіну.
- Будуць узмацняцца найперш санкцыі адносна Расеі. Але і Беларусі будзе нясоладка, бо нэгатыўныя наступствы санкцыяў адносна РФ адбіваюцца на Беларусі. Адказам Захаду на выклік бойні ў Бучы будзе пашырэньне паставак ва Ўкраіну тых узбраеньняў, якія пастаўляліся і раней, а таксама крышачку — пастаўкі цяжкіх узбраеньняў, якія раней Украіне не пастаўляліся.
- Захад не абяцаў, што будзе вечна аказваць дапамогу Ўкраіне нават у цяперашніх аб’ёмах. Пастаўкі «джавэлінаў» і «стынгераў» — гэта ня так, што бярыце колькі хочаце.
- Славаччына спрабуе перадаць Украіне сыстэмы супрацьракетных комплексаў С-300 у абмен на больш сучасныя сыстэмы ад іншых краінаў NATO.
- Што тычыцца закрыцьця неба над Украінай, для гэтага пакуль няма палітычнага рашэньня.
- Вельмі важна памятаць, што пастаўкі зброі — гэта толькі частка паставак Украіне ад Захаду. Ідуць пастаўкі цывільных тавараў і матэрыялаў. Больш за палову эканомікі Ўкраіны не функцыянуе ва ўмовах вайны. Таму патрабуюцца масіраваныя гуманітарныя пастаўкі і фінансавая дапамога Ўкраіне.
- Пакуль абмяркоўваецца, ці можна скасаваць ці скараціць міжнародную запазычанасьць Украіны. На гэтым кірунку таксама яшчэ шмат працы.
Вусаў
Павал Вусаў
- Я мяркую, што Кітай да апошняга будзе ўмоўна падтрымліваць Расею. У Кітаі існуюць сурʼёзныя праблемы з уйгурамі. Фактычна Кітай праводзіць палітыку генацыду ў дачыненьні да гэтай этнічнай меншасьці на працягу некалькіх гадоў. Расея ўвесь час падтрымлівае Кітай у гэтым пытаньні.
- Чым даўжэй гэтая вайна будзе працягвацца, чым больш інфармацыі пра яе хаду будзе зьяўляцца, чым больш жорсткімі будуць рабіцца санкцыі, тым цяжэй незаходнім краінам будзе стаяць убаку.
- Украіна імкнецца дзейнічаць у межах міжнароднага прававога поля, запрашаючы місію для ўсталяваньня фактаў адносна Бучы. Іншых міжнародных мэханізмаў няма.
- Мы бачым, што не працуе мэханізм NATO, бо яны баяцца вайны з Расеяй, нягледзячы на тое, што Ўкраіна просіць закрыць неба і даць больш эфэктыўную зброю. Захад у гэтым пытаньні дзейнічае вельмі пасіўна, што адкрывае прастору для такіх злачынстваў, як у Бучы.
- У Вугоршчыне чарговым разам перамог Віктар Орбан. Вугоршчына не зьбіраецца адмаўляцца ад добрых стасункаў з Расеяй, з Пуціным і ад закупак расейскага газу.
- Ёсьць дзяржавы, якія гатовыя ахвяраваць, гатовыя заціснуць паясы — гэта краіны Балтыі і Польшча. Ня думаю, што Нямеччына на працягу некалькіх месяцаў наважыцца на такі радыкальны крок, як спыненьне імпарту газу з Расеі.
- І ёсьць такія краіны, як Гішпанія, Партугалія, часткова — Італія, для якіх праблема Ўкраіны хоць і больш актуальная, чым раней, але далёкая.
- Рэакцыя эўрапейскіх грамадзтваў на пэрспэктыву зацягваньня паясоў будзе залежаць ад інфармацыйнай палітыкі ўрадаў.
- Большасьць у Эўропе не цікавіцца палітыкай. Цяперашняя ўвага да падзеяў ва Ўкраіне — кароткатэрміновая. Рэзкае зьніжэньне дабрабыту і рост цэнаў можа спрыяць пэўнай дэстабілізацыі ў дзяржавах ЭЗ, асабліва ў «старой Эўропе».
- Палітыка адносна рэжыму Лукашэнкі будзе залежаць ад таго, ці будзе створаны міжнародны трыбунал па дзеяньнях Расеі, ці будуць такія палітыкі, як Пуцін, Лаўроў і Пяскоў, абвешчаныя ваеннымі злачынцамі, і ці будзе такім жа злачынцам абвешчаны і Лукашэнка.
- Лукашэнка ня проста суагрэсар, ён і ваенны злачынца.
- «Джавэліны», «стынгеры» і таму падобная зброя — гэта эфэктыўная, але лякальная зброя, зброя блізкага бою. Вайна пераходзіць у фазу татальнага зьнішчэньня інфраструктуры, гаспадаркі Ўкраіны.
- Гэта робіцца пры дапамозе вайскова-паветраных сілаў РФ. Супрацьстаяць гэтаму можна толькі пры дапамозе больш моцнай супрацьпаветранай абароны. Ёсьць інфармацыя, што зьбіваецца ня больш за траціну ракетаў, якімі Расея наносіць удары па Ўкраіне.
- Другі элемэнт супрацьстаяньня — гэта самалёты, якіх Украіна патрабуе і якіх пакуль яна не атрымлівае. Амэрыканцы пакуль не прынялі рашэньне аб пастаўцы адпаведных польскіх самалётаў.
- Я ўпэўнены, што гэтая вайна ня скончыцца, пакуль ня будуць наносіцца ракетныя ўдары па расейскай інфраструктуры на тэрыторыі Расеі і Беларусі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.