Інтэрнэт-маркетоляг Андрэй Шараеўскі з Украіны некалькі гадоў працаваў у вялікіх карпарацыях, пасьля заснаваў уласнае агенцтва і завёў свой канал на YouTube, прысьвечаны інтэрнэт-маркетынгу.
Пасьля пачатку вайны Расеі супраць Украіны 24 лютага ён разам зь іншымі маркетолягамі з Украіны вырашыў супрацьстаяць прапагандзе ў Расеі. Для гэтага ініцыятыўная група пачала ствараць антываенны кантэнт і пашыраць яго для карыстальнікаў з Расеі, а пасьля і Беларусі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Аналітык Вадзім Мажэйка: «Чорны лебедзь» Лукашэнкі ўжо прыляцеў«80-90% камэнтароў з Расеі былі пра тое, што гэта ўсё няпраўда»
«Так атрымалася, што прыкладна ў 20-х днях лютага маркетолягі ва Украіне стыхійна і нават асобна адзін ад аднаго пачалі перакладаць украінскія навіны на расейскую мову і запускаць іх там у выглядзе рэклямы, — расказвае Андрэй. — У нас яшчэ была надзея, што расейцы возьмуцца за галаву і пойдуць на мітынгі. Мы бралі навіны і рабілі контрапраганду. Запускалі рэкляму таксама пра разьбітыя калёны (расейскіх войскаў. — РС), пра забітых салдатаў. І ўсё гэта трансьлявалі на Расею. А пасьля сутыкнуліся з тым, што 80-90% камэнтароў былі пра тое, што гэта ўсё няпраўда, фэйкі і выразкі з тэлесэрыялаў і кампутарных гульняў».
Андрэй расказвае, што каманда адчула татальны супраціў з боку расейскай аўдыторыі. Яны пачалі кампанію пошуку родных расейскіх салдат, якія ваююць ва Ўкраіне. Ім пісалі паведамленьні, што іх родны загінуў ва Ўкраіне альбо трапіў у палон. Адказы атрымлівалі ў стылі «Гэта ўсё няпраўда, не выдумляйце».
Па словах маркетоляга, прыкладна з 8 сакавіка каманда вырашыла пачаць працу зь беларускай аўдыторыяй. Да Андрэя і яго паплечнікаў дайшлі чуткі, што на беларускай тэрыторыі войска фармуе атрады для адпраўкі ва Ўкраіну.
«Паводле чутак, беларускі дэсантнікі зьбіраліся наступаць на тэрыторыю Ровенскай вобласьці Ўкраіны, — расказвае суразмоўца. — І мы вырашылі, што будзем запускаць рэкляму на Беларусь. Запускалі антываенныя ролікі на YouTube і Facebook. Пісалі звароты. Маўляў, „Браты-беларусы, ня трэба паміраць за Лукашэнку. Вы самі разумееце, што ў нашай арміі досьвед вайны ўжо восем гадоў і таму вашыя салдаты тут ненадоўга“. Запускалі ўсякія відэа пра тое, што нам з вамі жыць і сябраваць, гэтак далей. І мы заўважылі, што нэгатыву, які ў выпадку з расейскай аўдыторыяй складаў 80-90%, у Беларусі абсалютна не было. Паміж расейцамі і беларусамі вялізная розьніца, для мяне гэта стала шокам».
Пост Шараеўскага ў Фэйсбуку, які стаў папулярным у беларусаў:
«Беларусь сёньня, як Херсонская вобласьць ва Ўкраіне»
Андрэй Шараеўскі таксама гаворыць, што да падзей лютага 2022 году меў знаёмых у Беларусі. Чыноўнікаў, сярод якіх ёсьць адзін дырэктар вядомага ў краіне заводу. Усе яны былі заўсёды прарасейскімі, таму ва ўкраінскага маркетоляга склалася ўражаньне, што ва ўсёй Беларусі пераважваюць акурат прарасейскія настроі.
«Але калі мы запусьцілі рэкляму на Беларусь, я пабачыў, што гэта ўсё няпраўда, — працягвае маркетоляг. — CTR — гэта паказчык таго, наколькі людзі актыўна клікаюць на рэкляму. У Беларусі ён склаў каля 30%. Гэта неймаверны паказчык. Таму што звычайна рэкляма лічыцца пасьпяховай, калі ёсьць 5%. А тут 30% (у Расеі было да 8-10%. — РС). Гэта на сотні працэнтаў пераўзыходзіць норму. А найбольш мяне ўразіў YouTube. Там глыбіня праглядаў праўкраінскіх ролікаў была 25%. Пры гэтым для YouTube выдатным лічыцца 10%».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Сёньня яны малююць «Z» на ўласных аўтамабілях, а празь некалькі месяцаў будуць праклінаць Пуціна і ЛукашэнкуАндрэй расказвае, што, у адрозьненьне ад расейскай аўдыторыі, беларусы ня вельмі шчодра пісалі камэнтары да відэа. Але тыя, хто пісаў, выказвалі падтрымку.
«Людзі пісалі, што яны з намі, што для беларусаў гэтая вайна — трагедыя і гэтак далей, — расказвае Андрэй. — Я крыху пацягнуў за гэтую нітку, пачаў размаўляць зь людзьмі ў прыватных паведамленьнях. І я пабачыў, што людзі там (у Беларусі. — РС) моцна цярпяць. Ня памятаю, хто напісаў, што Беларусь сёньня, як Херсонская вобласьць ва Ўкраіне. Яна акупаваная, там напоўніцу ідуць рэпрэсіі. Людзі спалоханыя і ня ведаюць, чым дапамагчы. Гэтая падтрымка ад беларусаў, і непасрэдная, і ўскосная, яна вельмі моцна адчуваецца».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Інфармацыйна-псыхалягічныя мерапрыемствы». Як ідэолягі Лукашэнкі апрацоўваюць беларускіх вайскоўцаў«Беларусы проста сьмяюцца з прапаганды»
Андрэй Шараеўскі гаворыць, што ва Ўкраіне ўжо пачынаюць разумець, што беларусы таксама спрабуюць супраціўляцца. Даходзяць зьвесткі пра «рэйкавую вайну» і сабатаж у войску. А пасьля пачатку мэдыйнай кампаніі ў ініцыятыўную групу самога Андрэя ўвайшлі некалькі дзяўчат зь Беларусі, якія дапамагаюць з дызайнам.
«Вядома, гэтыя мае высновы нельга трансьляваць на ўсю Беларусь, на офлайн, — гаворыць маркетоляг. — На людзей, якім за 60 гадоў. Пра іх я нічога не магу сказаць. Яны сябе ніяк не праяўляюць у digital. Але ў катэгорыі ад 18 да 50, па маіх назіраньнях, каля 60% падтрымліваюць Украіну альбо не падтрымліваюць Расею. Так больш правільна будзе сказаць, напэўна».
Суразмоўца расказвае, што са сваіх назіраньняў можа сказаць аб нежаданьні беларусаў удзельнічаць у вайне на баку Расеі. Ён прадбачыць, што калі Лукашэнка аддасьць такі загад, то мы ўсе зможам пабачыць татальны сабатаж і адмову выконваць загады.
«Гэта могуць быць дывэрсіі, здача ў палон, альбо беларусы нават разьвернуцца ў другі бок, — гаворыць Андрэй. — Я думаю, што падтрымкі загаду ваяваць супраць украінцаў сярод беларусаў дакладна ня будзе. Прапаганда ў Расеі жалезабэтонная. Яна настолькі моцна засела ў галовах людзей, што на сёньня мы, маркетолягі з Украіны, адчуваем — без тэлевізіі мы там нічога ня зможам зрабіць, каб пераканаць людзей. У Беларусі прапаганда нашмат слабейшая, гэта пародыя. Мне здаецца, людзі там проста сьмяюцца з таго, што ім трансьлююць».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Нават прайграўшы вайну, Пуцін абвесьціць пра сваю перамогу. Паразы яму не даруюць«Я цяпер усюды кажу, што Беларусь нас падтрымлівае. Шмат хто з гэтага сьмяецца»
Па словах маркетоляга, у Беларусі нашмат больш, чым у Расеі, папулярныя альтэрнатыўныя крыніцы інфармацыі. Гэта ў першую чаргу тэлеграм-каналы і іншыя крыніцы ў інтэрнэце. Акрамя гэтага, паміж беларусамі і расейцамі ёсьць вялікія мэнтальныя адрозьненьні.
«Расейцы адчуваюць сябе жыхарамі вялікай імпэрыі, — кажа Андрэй. — У беларусаў іншая гісторыя. Магчыма, гэта неяк генэтычна нават праяўляецца. Беларусы не асацыююць сябе з імпэрыяй, яны ўсё ж асобна. У беларусаў могуць быць альтэрнатыўныя погляды і думкі. Магчыма, розьніца ў гэтым».
Андрэй прызнае, што пасьля пачатку вайны ва Ўкраіне пагоршылася стаўленьне як да Беларусі, так і да беларусаў. Далёка ня ўсе ўкраінцы разумеюць, што сапраўды адбываецца ў Беларусі і якая розьніца ёсьць паміж беларусамі і расейцамі.
«Сёньня ўкраінцам няма калі разьбірацца ў тым, што адбываецца ў Беларусі, — гаворыць Андрэй. — Ёсьць факты, што Беларусь выкарыстоўваецца як пляцдарм для нападу на Ўкраіну. І калі людзі сядзяць пад абстрэламі, то яны ня пойдуць у інтэрнэт шукаць інфармацыю пра тое, што там сапраўды ў Беларусі адбываецца. Я цяпер усюды кажу, што Беларусь нас падтрымлівае. Шмат хто з гэтага сьмяецца. Мне адказваюць, што калі б беларусы нас падтрымлвіалі, то яны б не прынялі расейскія войскі. Мне здаецца, што беларусам зараз самім трэба націснуць на прапаганду. Паказаць свае сапраўдныя думкі. Але я думаю, што ў гэтай вайне будзе момант, калі беларусы сябе вельмі яскрава праявяць. І тады украінцы зразумеюць, як яно ёсьць папраўдзе».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Для беларускага грамадзтва гэтая вайна чужая і нават вар’яцкая: вынікі сакавіцкага апытаньня Chatham HouseВайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.