На пытаньні Радыё Свабода пра расейскія вучэньні ў Беларусі адказала Анна Марыя Дынэр — аналітык Польскага інстытуту міжнародных спраў.
- Мне здаецца, што можна давяраць лічбе ў 30 тысяч расейскіх вайскоўцаў, перакінутых у Беларусь, якую агучыў на мінулым тыдні генэральны сакратар NATO Енс Столтэнбэрг. Генэральны сакратар вельмі рэдка дае лічбы вось так — думаю, што іх крыніцай была выведка краін NATO.
- Гэта сапраўды найбольшая колькасьць расейскіх вайскоўцаў на беларускай зямлі ад часоў халоднай вайны. Калі мы падумаем пра галоўныя вучэньні Беларусі і Расеі — я маю на ўвазе найперш «Захад», але таксама і «Шчыт саюзу» — дык там заўсёды было ня больш за 6000 ці 6500 расейскіх вайскоўцаў.
- Мне здаецца, што расейскае Міністэрства абароны называе лічбы, ніжэйшыя за колькасьць іх вайскоўцаў у Беларусі, бо ня ўсе яны будуць браць удзел у актыўнай фазе вучэньняў.
- Ёсьць падставы лічыць, што Беларусь і Расея спрабуюць абысьці Венскі дакумэнт АБСЭ (паводле якога трэба інфармаваць іншыя краіны і запрашаць назіральнікаў, калі ў вучэньнях бярэ ўдзел 13 тысяч і больш вайскоўцаў).
- У краін Балтыі, Польшчы і Ўкраіны могуць быць вялікія сумневы найперш наконт таго, колькі расейскіх салдат прыехала ў Беларусь і колькі зь іх бярэ ўдзел у актыўнай фазе вучэньняў.
- Беларусь таксама падпісвала дадатковыя дамовы з суседзямі — з Украінай, Польшчай, Латвіяй і Літвой. Там яшчэ большыя абмежаваньні. Напрыклад, назіраньне паміж Польшчай і Беларусьсю пачынаецца, калі вучэньні перавышаюць 6 тысяч вайскоўцаў, а таксама вызначаную колькасьць танкаў і іншых відаў узбраеньняў.
- Краіны Балтыі, якія даслалі запыт Беларусі з патрабаваньнем патлумачыць вайсковую актыўнасьць на сваёй тэрыторыі і даць адказы ў рамках Венскага дакумэнту АБСЭ, чакаюць магчымасьці абавязковага назіраньня. Каб іх інспэкцыі маглі паехаць у Беларусь назіраць за гэтымі вучэньнямі і пабачыць, што там фактычна адбываецца, якая там колькасьць расейскіх вайскоўцаў, якая колькасьць беларускіх вайскоўцаў бярэ ў гэтым удзел.
- Таксама былі заявы з боку органаў улады Беларусі, што ў гэтых вучэньнях бяруць удзел практычна ўсе беларускія салдаты. А гэтых салдат больш за 45 тысяч. Гэта таксама азначае перавышэньне ўзроўняў, якія ёсьць у Венскім дакумэнце АБСЭ.
- Падчас цяперашніх вучэньняў мы бачым дэзынфармацыю і «ўкіды», каб запалохаць усіх — беларусаў, іншыя краіны.
- Міністэрства абароны Расеі заявіла, што пасьля вучэньняў усе войскі будуць выведзеныя зь Беларусі. Але праблема фактычна ня ў гэтым. Можа застацца абсталяваньне, якое магчыма скарыстаць пазьней. Частка зброі можа застацца, напрыклад у рамках сумеснай сыстэмы супрацьпаветранай абароны. Частка зброі — да прыкладу, С-400 — можа застацца ў сумесным цэнтры навучаньня. Да таго ж можа быць такая частая ратацыя расейскіх войскаў і гэтулькі вучэньняў, што яны фактычна ўвесь час будуць у Беларусі, хоць афіцыйна базаў ня будзе.
- Ёсьць сьведчаньні дысьлякацыі расейскіх войскаў у Беларусі ў тых месцах, якія не былі анансаваныя як месцы вучэньняў. І гэта ўсё тычыцца паўднёвай мяжы Беларусі. Але я сумняваюся, што гэтыя расейскія падразьдзяленьні могуць быць скарыстаныя для агрэсіі Расеі супраць Украіны.
- Цяпер Расея мае на сваёй тэрыторыі каля мяжы з Украінай каля 130 тысяч вайскоўцаў. Да гэтага можна дадаць каля 30 тысяч у Беларусі. Украіна агулам мае амаль такую ж колькасьць вайскоўцаў. Для таго, хто хоча пачаць поўнамаштабную агрэсію, перавага яшчэ занадта малая.
- Поўнамаштабная агрэсія супраць Украіны была б канцом сучаснай Расеі. Думаю, што ў Беларусі яшчэ памятаюць «груз 200» падчас вайны ў Афганістане і як усё гэта паўплывала на грамадзтва і на эканоміку. Поўнамаштабная агрэсія Расеі супраць Украіны прывяла б да яшчэ горшага, чым Афганістан для СССР. Выглядае, што ў Маскве гэта ўлічваюць.
- Таксама ёсьць сыгналы з боку расейскага грамадзтва і былых вайскоўцаў, нязгодных з такой палітыкай. Усе яны кажуць, што гэта быў бы канец такой Расеі, якую мы ведаем цяпер.
- Імавернасьць поўнамаштабнай агрэсіі я б ацаніла ня больш як у 20 працэнтаў. Расея вельмі добра ведае пра наступствы. Гэта ня будзе сцэнар Крыму, адкуль у Расею не дасылалі мёртвых вайскоўцаў. Там разумеюць і эканамічныя наступствы — найперш рэакцыю ЗША, але таксама і Эўразьвязу. Эканамічныя санкцыі тады, напэўна, будуць вельмі жорсткія для Расеі.
- Усе разумеюць, што Расея змагла б захапіць усю тэрыторыю Ўкраіны. Але што далей? Партызанская вайна? Напэўна так. Гэта каштавала б занадта дорага для Расеі.
- Я не выключаю, што ў наступныя месяцы ў Расеі пачнецца сур’ёзная дыскусія аб прызнаньни незалежнасьці «ДНР» і «ЛНР». Для Расеі гэта можа быць частковым выхадам зь цяперашняй сытуацыі. Мы ведаем, што Расея заўсёды гатовая «абараняць сваіх грамадзян», як, напрыклад, было ў Грузіі ў 2008 годзе. У расейскіх СМІ ў апошнія тыдні зьявілася інфармацыя, што каля 750 тысяч жыхароў Данбасу на тэрыторыі, якая непадкантрольная Кіеву, атрымалі расейскае грамадзянства.
- Мне здаецца, што Крэмль і асабіста Пуцін пакуль не прынялі канчатковага рашэньня, што далей рабіць з Украінай і з вонкавай палітыкай Расеі.
- Калі агрэсія ўсё ж здарыцца, мне здаецца, што, на жаль, тэрыторыя Беларусі будзе для гэтага скарыстаная. Бо гэта было б важна з гледзішча ваеннай кампаніі. Але гэта не абавязкова будзе значыць, што нейкія расейскія падразьдзяленьні ўвойдуць ва Ўкраіну з боку Беларусі. Можа хапіць і таго, што там будуць войскі, якія будуць пагрозай для Ўкраіны. Гэтага было б дастаткова, каб прымусіць Украіну падзяліць свае сілы паміж абаронай на поўначы і на ўсходзе.
Пагроза нападу Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.