АДКБ ператвараецца ў саюз аўтарытарных рэжымаў для абароны ад іх народаў,

Зьмена стратэгіі ў дзейнасьці АДКБ абумоўлена як эвалюцыяй палітычных рэжымаў краін – сяброў арганізацыі, так і пераменамі ў глябальнай геапалітыцы.

Сьцісла:

Лёгіка аўтарытарных кіраўнікоў аднолькавая. Дзеля захаваньня ўлады яны гатовыя ахвяраваць значнай часткай нацыянальнага сувэрэнітэту.
Умяшаньня ва ўнутраныя палітычныя канфлікты статут АДКБ не прадугледжвае.
Падзеі ў Казахстане стануць дадатковым чыньнікам канфлікту Расеі і яе саюзьнікаў з Захадам.
Здаецца, у замежнай палітыцы Казахстана адбудзецца тая ж эвалюцыя, што і ў вонкавай палітыцы Беларусі. То бок заходні кірунак абрынецца, узрасьце залежнасьць Астаны ад Масквы.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: АДКБ з удзелам Беларусі адправіла свае ўзброеныя сілы ў Казахстан

Гэтага можна было чакаць. Рана ці позна такое павінна было адбыцца. АДКБ пад выглядам «міратворчых сілаў» задзейнічана у задушэньні народнага пратэсту у адной з краін-чальцоў.

Зварот прэзыдэнта Казахстану Касым-Жамарта Такаева да Уладзіміра Пуціна (фармальна да АДКБ) — акт адчаю. Гэта значыць, казахстанскія сілавікі выйшлі з-пад кантролю палітычнага кіраўніцтва, выявіліся ненадзейнымі. Бо захоп адміністрацыйных будынкаў у Алматы мог адбыцца толькі пры ўмове неўмяшаньня паліцыі.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Прэзыдэнт Казахстану Такаеў зьвярнуўся па дапамогу да АДКБ для пераадоленьня «тэрарыстычнай пагрозы». АДКБ згадзілася

Гэта значыць, Такаеў зрабіў тое самае, што і Лукашэнка ў жніўні-верасьні 2020 году. А, нагадаю, тады Лукашэнка прасіў Пуціна накіраваць у Беларусь расейскія вайсковыя падразьдзяленьні дзеля задушэньня пратэстаў. І прэзыдэнт Расеі падрыхтаваў адпаведную рэзэрву, якая, праўда, так і не была задзейнічаная.

Можна канстатаваць, што лёгіка аўтарытарных кіраўнікоў аднолькавая. Дзеля захаваньня ўлады яны гатовыя ахвяраваць значнай часткай нацыянальнага сувэрэнітэту. І рыторыка вельмі падобная. Праціўнікаў рэжыму абвясьцілі тэрарыстамі («тэрарыстычныя банды»).

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Такаеў даў ураду тэрміновыя даручэньні. Што адбываецца ў Казахстане

Пытаньне пра ўмяшаньне АДКБ ва ўнутраныя канфлікты краін-сяброў узьнімалася шмат разоў. І галоўным энтузіястам такой ідэі быў Лукашэнка. Яшчэ ў 2010 годзе, калі ў Кіргізстане быў зрынуты рэжым Курманбека Бакіева, беларускі лідэр абураўся, маўляў, куды глядзіць АДКБ, чаму ня ўмешваецца.

Усё залежала ад пазыцыі Крамля. Аднак Пуцін дасюль устрымліваўся. АДКБ ня ўмешваўся, калі ў Кіргізстане ўспыхнуў востры этнічны канфлікт паміж кіргізамі і ўзбэкамі ў 2010 годзе з шматлікімі ахвярамі. Пазьбегла ўмяшаньня саюзьнікаў Армэнія ў 2018 годзе падчас народнай рэвалюцыі (хоць Лукашэнка мякка намякаў на неабходнасьць неяк рэагаваць на тыя падзеі). Нават вайна паміж Армэніяй і Азэрбайджанам у 2020 годзе не падштурхнула АДКБ да нейкіх дзеяньняў.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Казаскія мэдыя: у Алматы загінулі 13 сілавікоў, дзясяткі забітых сярод цывільных, сотні параненых

Тут існуе пэўная юрыдычная праблема. Статут АДКБ адназначна канстатуе, што арганізацыя створаная для абароны краін-сяброў ад вонкавай агрэсіі. Умяшаньня ва ўнутраныя палітычныя канфлікты статут гэтага альянсу не прадугледжвае.

Аднак цяпер, калі ўзьнікла вострая неабходнасьць умяшаньня, гэтую прававую перашкоду лёгка абышлі. Прэзыдэнт Казахстану Касым-Жамарт Такаеў заявіў, што разглядае падзеі ў краіне як акт вонкавай агрэсіі. Паводле яго, «тэрарыстычныя групоўкі» прайшлі падрыхтоўку за мяжой, менавіта таму, маўляў, ён і зьвярнуўся да кіраўнікоў дзяржаў АДКБ па дапамогу. Не ўдакладняецца, у якой краіне рыхтуюць гэтых тэрарыстаў.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Ва ўсім Казахстане абвясьцілі надзвычайнае становішча

Зьмена стратэгіі ў дзейнасьці АДКБ абумоўлена як эвалюцыяй палітычных рэжымаў краін – сяброў арганізацыі, так і пераменамі ў глябальнай геапалітыцы. Палітычныя рэжымы ў Расеі, Беларусі сталі больш жорсткімі, аўтарытарнымі, яны адкінулі ўсялякую гульню ў дэмакратыю. Цяпер для Масквы абсалютна непрымальная перамога народных пратэстаў на постсавецкай прасторы. Бо яна пакажа дрэнны прыклад.

З другога боку, увязаўшыся ў востры канфлікт з Захадам, Расея цяпер не азіраецца на тое, што скажуць, як ацэняць яе палітыку ў Вашынгтоне і Брусэлі.

Такім чынам, АДКБ ператвараецца ў саюз аўтарытарных рэжымаў для абароны ад іх народаў. Ён стаў аналягам Арганізацыі Варшаўскай дамовы, якую СССР выкарыстоўваў для задушэньня народных паўстаньняў (у Вугоршчыне ў 1956 годзе, у Чэхаславакіі ў 1968-м) Гісторыя паўтараецца другі раз, але зноў у выглядзе трагедыі.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Аэрапорт Алматы спыніў працу. «Белавія» адмяніла сёньняшні рэйс

Падзеі ў Казахстане стануць дадатковым чыньнікам канфлікту Расеі і яе саюзьнікаў з Захадам. Ужо цяпер вінаватымі спрабуюць зрабіць Захад, найперш ЗША. Пра гэта адкрыта гавораць дзяржаўныя мэдыя Расеі, Беларусі і, хоць больш асьцярожна, Казахстану. А ЗША і ЭЗ нэгатыўна ацэняць дзеяньні АДКБ.

У выніку, здаецца, у замежнай палітыцы Казахстану адбудзецца тая ж эвалюцыя, што і ў вонкавай палітыцы Беларусі. То бок заходні кірунак абрынецца, узрасьце залежнасьць Астаны ад Масквы.

І яшчэ невядома, як усёй гэтай сытуацыяй скарыстаецца Расея. Асабліва, калі ўлічыць, што ў паўночных абласьцях Казахстану пераважае расейскамоўнае насельніцтва.

Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.

Пратэсты ў Казахстане

Мапа пратэстаў у Казахстане

Пратэсты ў Казахстане пачаліся 2 студзеня ў горадзе нафтавікоў Жанаэзене пасьля таго, як улады ўдвая павысілі цану на звадкаваны газ. Першапачаткова пратэстоўцы патрабавалі толькі зьнізіць цану.
4 студзеня пратэсты сталі масавымі і перайшлі ў сутычкі з паліцыяй. Пратэстоўцы запатрабавалі адстаўкі ўраду і сыходу з палітыкі былога прэзыдэнта Казахстану Нурсултана Назарбаева. Яны скандавалі «Шал, кет!» («Стары, сыходзь!»).
Падчас сутычак сілавікі ўжывалі сьвятлашумавыя гранаты, сьлезацечны газ. Адбываліся перастрэлкі. Пратэстоўцы ўзброіліся арматурай, палкамі, камянямі. Яны білі паліцыю, падпальвалі аўтамабілі. Частка сілавікоў, як у горадзе Актаў, перайшла на бок пратэстоўцаў.
Пратэсты закранулі амаль усю краіну: горад нафтавікоў Жанаэзен і цэнтар Мангыстаўскай вобласьці Актаў (адкуль пачаліся пратэсты), былую сталіцу краіны і найбуйнейшы горад краіны Алматы, цяперашнюю сталіцу Нур-Султан (былую Астану), буйныя гарады Шымкент, Караганду і Актэбе, а таксама многія іншыя гарады і мястэчкі.
Ранкам 5 студзеня прэзыдэнт краіны Касым-Жамарт Такаеў адправіў урад у адстаўку.
Надзвычайнае становішча ўвялі ва ўсёй краіне. У Нур-Султане, Алматы, Мангыстаўскай вобласьці ўвялі камэнданцкі час.
Эпіцэнтрам пратэстаў стаў горад Алматы.
5 студзеня пратэстоўцы ўварваліся ў акімат Алматы, захапілі былую прэзыдэнцкую рэзыдэнцыю, разграмілі будынак з офісам кіруючай партыі «Нур-Отан». У будынку акімату і пракуратуры Алматы, а таксама былой рэзыдэнцыі пачаўся пажар. Пратэстоўцы захапілі і разграмілі будынак тэлеканала «Мир24» і яшчэ некалькіх тэлеканалаў. Завалодалі будынкам Камітэту нацыянальнай бясьпекі ў Алматы.
Увечары 5 студзеня пратэстоўцы захапілі аэрапорт у Алматы.
У Алматы шмат разгромленых будынкаў, крамаў, спаленых аўтамабіляў.
5 студзеня ва ўсёй краіне адключылі правадны інтэрнэт і галасавую сувязь, дагэтуль блякавалі мабільны інтэрнэт. Спынілі вяшчаньне буйныя тэлеканалы Казахстану.
Пачаліся страйкі. Спынілі вытворчасьць мэталюргічныя заводы ў горадзе Балхаш, нафтагазавае прадпрыемства «Мангыстаўмунайгаз» у Мангыстаўскай вобласьці.
5 студзеня прэзыдэнт краіны Такаеў заявіў, што ўзначаліць Раду бясьпекі Казахстану замест Назарбаева, і паабяцаў дзейнічаць «максымальна жорстка». Назарбаеў пайшоў у адстаўку. У горадзе Талдыкарган пратэстоўцы павалілі помнік Назарбаеву.
Пратэстоўцы запатрабавалі таксама сыходу з пасады Такаева.
У ноч на 6 студзеня Такаеў запрасіў дапамогі ў АДКБ.
6 студзеня першыя вайскоўцы ў межах місіі АДКБ прыбылі ў Казахстан.
На 6 студзеня казаскія мэдыя паведамілі пра дзясяткі забітых сярод цывільнага насельніцтва, 18 ахвяраў сярод сілавікоў, параненыя 748 праваахоўнікаў. Вярхоўны камісар ААН заявіў пра прыкладна тысячу параненых чалавек толькі ў Алматы.
6 студзеня МУС Казахстана паведаміла пра 2298 затрыманых. Тым часам на афіцыйным узроўні Астану перасталі называць Нур-Султанам, як назвалі горад у гонар дыктатара Назарбаева.
7 студзеня Міністэрства ўнутраных спраў Казахстану паведаміла, што падчас так званай «зачысткі» ў самым буйным горадзе краіны, Алматы, загінулі 26 «узброеных злачынцаў», яшчэ 18 атрымалі раненьні, а ўсе адміністрацыйныя будынкі ў гарадах Казахстану «вызваленыя і ўзятыя пад узмоцненую ахову».
Таксама ў выніку «сутыкненьня з хуліганскім натоўпам» параненыя 216 вайскоўцаў Нацыянальнай гвардыі ў Алматы і Шымкенце, паведаміла прэс-служба вайсковага фармаваньня.
Раніцай 7 студзеня прэзыдэнт Казахстану Касым-Жамарт Такаеў на пасяджэньні контратэрарыстычнага штабу заявіў, што «ў значнай ступені наведзены канстытуцыйны лад ва ўсіх рэгіёнах краіны».
Пазьней 7 студзеня Такаеў выступіў са зваротам да грамадзянаў краіны, у якім заявіў, што даў загад праваахоўным органам і войску адкрываць агонь на паражэньне без папярэджаньня.
9 студзеня Такаеў выдаліў свой твіт пра тое, што на Казахстан нібыта напалі 20 тысяч тэрарыстаў, але на наступны дзень сказаў, што «ў агрэсіі супраць Казахстану ўдзельнічалі баявікі з цэнтральнаазіяцкіх краінаў, Афганістану і Блізкага Ўсходу».
У той жа дзень стала вядома пра дзьве сьмерці: кіраўніка абласной паліцыі і палкоўніка камітэту нацбясьпекі.
Паводле расьсьледаваньня The Telegraph, малодшая дачка Назарбаева вывела з Казахстану 300 мільёнаў даляраў і патраціла частку грошай на нерухомасьць за мяжой.
Раніцай 11 студзеня Такаеў заявіў, што кантынгент АДКБ пачнуць выводзіць з Казахстану праз 2 дні. Ён запэўніў Мажыліс у тым, што ўлады ўсё вярнулі пад кантроль.