«Мы мусім дамагчыся перамогі сваімі рукамі». Суд над студэнтамі праходзіць пад гукі незавершанай будоўлі

«Матэрыялаў каля 30 тамоў, ня менш за тры дні спатрэбіцца, але тады яшчэ спрэчкі не пачнуцца. Яшчэ будзе допыт абвінавачаных», — паведаміла крыніца з суду.

10 студэнтаў, выкладчыца і выпускніца, якіх судзяць за арганізацыю пратэставых акцый, яшчэ не давалі паказаньняў і не акрэсьлілі публічна сваю пазыцыю адносна абвінавачаньня. Вядома толькі, што сама меней адзін з падсудных прызнаў віну цалкам.

Вось што прагучала ў судзе 18 чэрвеня.

Пракурор пачаў зачытваць матэрыялы справы з 11-га тома. Фігуруюць тэлеграм-каналы «БДУ 97%», «МГЛУ за Свободу», «Вольный профсоюз БГУ» і «Мирный БГУИР». На іх адрас гучыць фармулёўка «канал для арганізацыі мерапрыемстваў». Фігуруюць фота і скрыншоты пра акцыі пратэсту, якія ладзілі студэнты менскіх ВНУ. Прыкладам, як каля БДУ перагароджвалі вуліцу Ленінградзкую, альбо як студэнты МДЛУ скандавалі «Адзін за ўсіх і ўсе за аднаго». Таксама згадваўся ТГ-канал Сьвятланы Ціханоўскай, яе зварот да студэнтаў і выкладчыкаў.

Агучаныя матэрыялы дазваляюць скласьці ўражаньне, наколькі масавымі і працяглымі былі пратэсты студэнтаў БДУІР.

Вось што зачытваў пракурор пра прыкладзеныя да справы відэа.

«Маладыя людзі скандуюць «Жыве Беларусь», «Верым, можам, пераможам», «Кожны дзень».

Наступны запіс: «Скандуюць «Пакуль мы адзіныя, мы непераможныя». Пракурор дадае, што праход у галоўны корпус БДУІР «перакрыты фактычна цалкам».

Відэа ад 30.09.2020: «На галоўнай лесьвіцы БДУІР ня меней за 60 чалавек. Усе пляскаюць у ладкі і скандуюць „Адпускай“ ды „Жыве Беларусь“».

Пра відэа ад 5 кастрычніка: «Пляскаюць ня меней за 40 чалавек».

6 кастрычніка: «Ня меней за 40 студэнтаў каля будынку галоўнага корпусу скандуюць „Адпускай“, „Жыве Беларусь“, „Пераможам“».

8 кастрычніка сытуацыя фактычна паўтарылася: «Каля БДУІР скандуюць „Кожны дзень“, пляскаюць, крычаць „Адпускай“ і трымаюць у руках плякаты».

26 кастрычніка. «Удзельнічаюць 30 чалавек. Скандуюць „Да-лу-чай-ся“. Іх папярэджваюць, каб паводзілі сябе цішэй. Але тыя не сьціхаюць. Пачаўся моладзевы марш па тэрыторыі. Рухаюцца па калідорах, скандуюць, пляскаюць у ладкі. Ідуць да галоўнага корпусу. Там ня меней за 70 чалавек. Сярод іх жанчына, падобная да Філатчанкавай».

«Слыхавы кантроль» — гэта праслухоўваньне

Наступным суд вывучае 12-ы том справы.

Гучыць пра пратакол, складзены на абвінавачаную Марыю Каленік. Сказана, што адносна яе праводзілі «слыхавы кантроль» — то бок спэцслужбы праслухоўвалі тэлефон дзяўчыны. Фігуруе запіс размовы ўдзельнікаў відэаканфэрэнцыі — прадстаўнікоў стачкамаў ВНУ, сярод іх і Марыя Каленік.

Пракурору дрыль не замінаў

У 13 томе сабраныя дакумэнты, якія тычацца студэнткі БДУ, актывісткі ЗБС Ксеніі Сырамалот.

У першым агучаным дакумэнце згадваецца, што Ксенія Сырамалот нібыта ўдзельнічала ў акцыі 6 кастрычніка. «Але гэтая акцыя не фігуруе ў справе», — папраўляе пракурора адвакат Ксеніі. Судзьдзя абяцае даць ацэнку «ўсім прадстаўленым доказам».

Пракурор працягвае зачытваць дакумэнты, як раптам за сьцяной пачынае гучна вібраваць будаўнічы дрыль. У залі голас пракурора амаль не чуваць, аднак судзьдзя не спыняе працэс, і пракурор далей зачытвае матэрыялы справы. Празь некалькі хвілін цішыня вяртаецца, але потым зноў грыміць дрыль. Працэс між тым працягваецца.

Праз шум удаецца пачуць дадзеныя з прыватнай перапіскі Ксеніі Сырамалот. Студэнтка абмяркоўвае пераарыентацыю беларускіх ВНУ на адукацыю эўрапейскага ўзору. «Якая вышэйшая адукацыя патрэбна Беларусі?» — тэма, прапанаваная ёй для дасьледаваньня. Перапіска вядзецца па-беларуску.

«Мусім адстойваць сваю грамадзянскую пазыцыю»

Яшчэ адзін дакумэнт — рэзюмэ Ксеніі Сырамалот.

З наступнага дакумэнту вынікае, што Ксенія цікавілася зваротам аб адмене сьмяротнага пакараньня.

Агучваецца размова Ксеніі Сырамалот з Марыяй Каленік. Адна студэнтка кажа другой: «Трэба лепш падрыхтавацца». Яшчэ цытата: «Тое, што да нас прыяжджаюць нейкія чынушы, гэты вынік папярэдніх акцый».

Згадваюць відэазварот студэнтаў і выкладчыкаў БДУ: «Мы ня будзем маўчаць, а будзем казаць праўду», — цытуе пракурор. На 4 хвіліне выступае Ксенія Сырамалот. Пракурор прыводзіць яе словы: «Унівэрсытэт — гэта месца, дзе мы ня толькі набываем веды, тут мы мусім таксама набываць і адстойваць сваю грамадзянскую пазыцыю».

У 14-м томе — таксама пра Ксенію Сырамалот. Зь сябрам яны абмяркоўваюць зьвесткі пра затрыманых студэнтаў і суды над імі.

Таксама гучаць парады, што рабіць студэнтам 1 верасьня.

Наступныя зьвесткі зь перапіскі студэнткі: «Прапаноўвала рабіць улёткі і плякаты для жаночых ініцыятыўных груп».

«Знайшла сваё прозьвішча сярод сяброў КС»

З 15-га тома справы пачынаюцца дакумэнты, якія тычацца выпускніцы МДЛУ Аланы Гебрэмарыям.

Да арышту супрацоўнікамі КДБ 12 лістапада Алана была сябрам Каардынацыйнай рады, дарадцай Сьвятланы Ціханоўскай па працы з моладзьдзю. У судзе агучваюць перапіску Аланы Гебрэмарыям. На яе адрас паступаюць пытаньні адносна КС, у прыватнасьці, як можна зьвязацца зь сябрамі прэзыдыюму КС, што такое студэнцкі страйк і чаго можна ім дамагчыся. «Мы мусім дамагчыся перамогі сваімі рукамі, бо ніхто за нас гэтага ня зробіць», — цытуецца адказ.

«Я працую са студэнтамі», — адказвае Алана чалавеку па прозьвішчы Лаўрэцкі. Далей зь дзяўчынай абмяркоўваюць дапамогу студэнтам, якія падпалі пад рэпрэсіі. Алана тлумачыць, што такое праграма Каліноўскага. Некаму раіць выехаць ва Ўкраіну і там прасіць візы ў Эўразьвяз.

Яшчэ адна гутарка ў Тэлеграме. Абмяркоўваюць «народны ўльтыматум» і зноў дапамогу рэпрэсаваным студэнтам, у тым ліку працяг вучобы за мяжой.

З далейшай перапіскі: «Галоўнае — прыбраць Лукашэнку, а потым усё іншае».

12 лістапада Алану Гебрэмарыям затрымалі, згадваецца пратакол яе затрыманьня, а потым зварот Аланы да старшыні КДБ. Затрыманая ўказвае, што займалася валянтэрскай мэдычнай дзейнасьцю, пазнаёмілася з Вольгай Кавальковай, сама не падавала заяву на сяброўства ў КС, але потым убачыла сваё прозьвішча ў гэтай структуры. Ад Сьвятланы Ціханоўскай атрымала прапанову быць яе прадстаўніцай у справах моладзі і дала згоду.

Далей пракурор пералічвае рэчы і дакумэнты, якія забралі пасьля вобшуку кватэры, дзе жыла Алана. Дзяўчына сьцьвярджае, што забралі ў тым ліку тэхніку і лісты, якія ёй не належаць. Адвакат Аланы Гебрэмарыям зьвярнуў увагу суду на тое, што ў справе ёсьць матэрыялы пэрыяду 2018–2019 гадоў, які не фігуруе ў абвінавачаньні.

«Двойчы давялося праходзіць мэталашукальнік»

На паседжаньні 18 чэрвеня прысутнічалі больш за 20 наведнікаў, у тым ліку сваякі і сябры падсудных.

«Нас прапусьцілі ў суд без праблем, але давялося прайсьці праверку ажно праз два мэталашукальнікі», — расказала маці аднаго з падсудных. Непрыемнае ўражаньне ў жанчыны засталося ад іншага: яе родную сястру судзьдзя выдаліла ўжо на першай хвіліне працэсу.

«Павітала рукой пляменьніка ў момант, калі ў залю ўваходзіла судзьдзя, але працэс тады яшчэ не пачаўся. Выдаліла адразу. У чым тут парушэньне, незразумела», — сказала жанчына, якая да перапынку мусіла чакаць у калідоры.

Працэс з 17 чэрвеня праходзіць у новым будынку Савецкага і Першамайскага раённых судоў на вуліцы Францыска Скарыны.

На сёньняшнім паседжаньні прысутнічалі адразу па 4 ахоўнікі ў бронекамізэльках, з начэпленымі на іх відэарэгістратарамі. Ахоўнікаў пэрыядычна замянялі. Акрамя гэтых міліцыянтаў, за наведнікамі ў залі сачыў чалавек у цывільным, які напярэдадні паседжаньня быў сярод міліцыянтаў, што абслугоўваюць мэталашукальнікі.

Адна з наведніц ацаніла абстаноўку на лаве падсудных як пазытыўную. «Яны ж амаль усе зусім маладыя, амаль дзеці. Вітаюцца, шлюць нам усьмешкі і пацалункі. Пераглядаюцца і відаць, што нават жартуюць. Ніхто зламаным не выглядае», — сказала наведніца.

Паводле даведак з «Валадаркі», ніхто зь фігурантаў справы на каранавірус не захварэў.