Арт-мэнэджарка і жонка сьпевака Лявона Вольскага ўпершыню дала інтэрвію Радыё Свабода. Мы хаця б нешта даведаліся пра Яну ад яе самой. Заадно пераканаліся, што музычны даробак Лявона ў моцных прафэсійных руках.
Дык хто гэтая жанчына побач з самым пазнавальным беларускамоўным музыкам?
«Volski — гэта бескампрамісны рок»
— Яна, вы сталі дырэктаркай праектаў, у якіх музыкі ўжо маюць шматгадовы досьвед і рэпутацыю. Што вы памянялі ў прамоцыі Volski / «Крамбамбуля»?
— Акцэнт на больш шчыльнай прамоўшн-працы цяпер, безумоўна, мае праект Volski. Летась мы зьезьдзілі ў тур па Беларусі. Гэта быў першы за 10 гадоў тур Лявона з гуртом, які паказаў, што ў рэгіёнах ёсьць высокі ўзровень запатрабаванасьці такой музыкі.
Да ўсяго, праект Volski максымальна мабільны і аскетычны — гэта 4 чалавекі на сцэне. Чым большы штат, тым больш складанасьцяў пры плянаваньні тураў і выступаў. Напрыклад, зрабіць тур «Народнага альбому» зь неверагоднай колькасьцю музыкаў, рэквізыту, тэхнічных патрабаваньняў выглядае на калясальную і задумай, і выдаткамі працу.
Безумоўна, Volski — гэта бескампрамісны рок. Параўнальна нядаўні праект з трыма грунтоўнымі альбомамі, з зарадам энэргіі. Так ён і пазыцыянуецца.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Выйшаў новы альбом Лявона Вольскага «Гравітацыя». СЛУХАЦЬА «Крамбамбуля» істотных зьменаў з часу сваёй рэінкарнацыі ў партызанскі атрад не займела. Гэта вядомыя браты-партызаны зь лесу, гатовыя зрабіць высадку на цікавай імпрэзе ці фэстывалі і задаць року, фанку, панку ды джазу.
— З чым у вас найбольшыя цяжкасьці як у дырэктаркі?
— Мэнэджмэнт музычных праектаў у Беларусі мае сваю спэцыфіку. Пачаць хаця б зь неабходнасьці атрыманьня гастрольных пасьведчаньняў для правядзеньня канцэртаў. Ёсьць асаблівасьці піяр-стратэгій, бо вельмі мала спэцыялістаў у сфэры піяру. Няма самога інстытуту піяр-плянаваньня, які можа адыгрываць вельмі значную ролю ў прасоўваньні праекту.
Што датычыцца праектаў «Крамбамбуля» і Volski, то яны ўжо пэўны час знаходзяцца на высокім узроўні дзякуючы шматгадовай мэнэджэрскай працы. З такімі праектамі працаваць прасьцей, чым з нуля разьвіваць малады гурт. З другога боку, цяпер зьяўляецца шмат пэрспэктыўных гуртоў, якія маюць пераважна інтэрнэт-распаўсюд і менавіта ў інтэрнэце набіраюць неверагодную папулярнасьць. Гэта добрая і цікавая тэндэнцыя.
— У вас быў досыць эмацыйны пост пра амаль немагчымасьць прыезду Снорэ Бэргруда, нарвэскага музычнага партнэра Лявона, у Беларусь. Як вы ўлічваеце палітычныя абставіны ў сваёй працы?
— Мой пост у «Фэйсбуку» сапраўды быў пра ідэю прэзэнтацыі альбому «Гравітацыя» ў другой частцы канцэрту з нарвэскім складам музыкаў. Яны патлумачылі немагчымасьць свайго прыезду адсутнасьцю з боку ўраду Нарвэгіі гарантыі бясьпекі на тэрыторыі Беларусі.
Хацелася даць беларусам у Менску магчымасьць ацаніць альбом у тым гучаньні, якое яны чуюць у запісе. Бо тыя беларусы, якія прыяжджаюць на канцэрты ў Вільні, такую магчымасьць маюць.
Атрымліваецца, што нам трэба ўлічваць спэцыфіку ня толькі арганізацыі выступу з тэхнічнага боку, але й агульнага стану грамадзтва, бо для іншаземцаў гэта таксама вельмі істотна. Каб прыехаць у Беларусь, ім трэба разумець, якое тут грамадзтва, які ўзровень бясьпекі, мець гарантыі. А як сюды паедуць музыкі, калі ўласна тых, хто іх запрашае, саміх затрымліваюць за спробу зайграць на гітары пару песень у цэнтры гораду, на пешаходнай вуліцы? Таму, безумоўна, такія фактары трэба ўлічваць пры плянаваньні.
— Калісьці «Крамбамбуля» была пасьпяховым камэрцыйным праектам. Ці бачыце магчымасьці вярнуць гэтыя часы?
— «Крамбамбуля» — гэта такі размаіты, рознастылёвы і шматбаковы забаўляльны праект, што я бачу ў ім вялікі патэнцыял. Мне імпануе, што праект ня мае стабільнага складу музыкаў (як у выпадку з N.R.M., дзе з гуртом асацыююцца канкрэтныя музыкі). Таму можна пачувацца вольна ў выбары ўдзельнікаў.
У той жа час праект быў сьвядома пастаўлены на паўзу ў 2015 годзе, калі было абвешчана, што новых альбомаў «Крамбамбуля» выпускаць ня будзе. Можна было б пасьля гэтай праграмнай заявы працягваць выпуск альбомаў, як цяпер саліст гурту «Ленінград» Сяргей Шнураў пасьля разьвітальнага туру заплянаваў наступны на восень. Але Лявон больш прынцыповы чалавек, і таму адзінае, што можа выпускаць «Крамбамбуля» — гэта асобныя песьні. Мы так, напрыклад, зрабілі напярэдадні канцэрту ў 2017 годзе, выдаўшы кліп «Партызаны каляднага лесу».
На сёньня ў «Крамбамбулі» стае альбомаў на паўнавартасную працу і бяз выхаду новых. Я бачу будучыню праекту ня толькі на тэрыторыі Беларусі, але і тут ён дагэтуль папулярны. Пра гэта сьведчаць пастаянныя запрашэньні выступіць, у тым ліку на шматлікіх цяпер беларускіх летніх фэстывалях.
«Складана паверыць, але ідэя з дрэдамі цалкам належыць Лявону»
— Відаць, што публічны імідж Лявона стаў больш разьлічаным на посьпех у сацсетках. Гэта вашая заслуга? Ці трэба вам у чымсьці Лявона пераконваць, ці стыль прамоцыі — вашае індывідуальнае рашэньне?
— За апошні час істотна ўзмацнілася роля сацыяльных мэдыя і, безумоўна, гэта той інструмэнт, з дапамогай якога адкрываецца доступ да шырокай аўдыторыі.
У дачыненьні да праектаў Лявона — гэта цывілізацыйная перамога. Ужо можна не карыстацца тэхнічнымі сродкамі, якія стваралі выхад да слухача і якія пазьней, са зьяўленьнем чорных сьпісаў, былі штучна абмежаваныя. Тады радыё, тэлевізія не трансьлявалі песень ды кліпаў праектаў. А калі ў асобных дыджэяў зьяўляліся партызанскія хады для трансьляцыі славутых песень у эфіры, дык яны тады выходзілі без пазнакі аўтарства. На радыё і ТВ не праходзіла рэкляма дзейнасьці праектаў ці канцэртаў.
Цяпер гэты эфірны вакуўм не актуальны, бо можна запампаваць відэа ў «Інстаграм» і яго пабачаць тысячы прыхільнікаў.
Што датычыцца іміджу Лявона ў сацсетках — мы проста жывём у сваім часе і ня грэбуем магчымасьцямі, якія ён дае. Лявону вельмі падабаецца кантактаваць са сваімі прыхільнікамі ў сацыяльных сетках.
— Дрэды Лявона — гэта была вашая ідэя?
— Разумею, што складана паверыць, але ўсё ж ідэя з дрэдамі цалкам належыць Лявону. У яго наогул ёсьць схільнасьць да экспэрымэнтаў з вонкавым выглядам. Таму і можна было бачыць увасабленьні розных вобразаў — ад стылю Уда Дыркшнайдэра (заснавальніка рок-гурту Accept. — РС) з выбеленымі валасамі, рамантычнага карэ ў спалучэньні з капелюшом, набытым у Вільні ў маленькай краме на вуліцы Замкавай (Pilies), доўгіх валасоў, кароткай чупрыны і, нарэшце, дрэдаў.
Тады, перад фэстывалем Lidbeer, акурат прагучала гэтая ідэя, маўляў, даўно ўжо сьпее задума зрабіць дрэды. Мне засталося толькі знайсьці прафэсійнага майстра, які здолеў якасна ўвасобіць гэтую задуму.
Лявон Вольскі, восень 2017-га
— Людзі на канцэртах дагэтуль просяць «Тры чарапахі» і «Паветраны шар». Ці маеце ўласны гайд, як ствараць хіты ў часы інтэрнэту?
— Людзі ня толькі просяць, але й часта самі выконваюць гэтыя песьні пад гітару ў горадзе альбо ў коле сямʼі ці сяброў. Нядаўна мы супольна з кампаніяй Gismart праз распрацаваную імі праграму для мабільных прыладаў запусьцілі караоке-вэрсію гэтых хітоў, каб карыстальнікі маглі прасьпяваць ды падзяліцца відэа ў сваіх інстаграм-акаўнтах.
Хіты ў часы інтэрнэту ствараюцца гэтак сама, як і хіты ў даінтэрнэцкія часы. Тыя ж «Тры чарапахі» былі напісаныя яшчэ на золку сеціва. Вядома, розьняцца стратэгіі прасоўваньня артыстаў, песень ды альбомаў, але зьмест, зарад песьні на хітовасьць застаецца тым жа.
— Які з праектаў Лявона вам найбольш падабаўся і падабаецца — «Мроя», N.R.M., Zet, «Крамбамбуля»?
— Кожны з гэтых праектаў своеасаблівы і адметны. Як культуролягу мне цікавая роля гэтых праектаў у грамадзкім жыцьці і адлюстраваньне ў ім праграмных ідэяў, што ў кожным зь іх па-рознаму ўвасабляліся. Як мэнэджэру цікавы працэс фармаваньня каньюнктуры і тактыкі рэалізацыі.
Напрыклад, я лічу абсалютна геніяльным мэнэджарскім ходам перанос канцэртаў зь Менску ў Вільню падчас забароны «Крамбамбулі».
Па-першае, гэта адкрыла доступ да выступаў для музыкаў і доступ да канцэртаў для слухачоў, немагчымы на гэтай тэрыторыі. Па-другое, такая магчымасьць спрыяла разьвіцьцю турыстычнай культуры падчас вандровак, далучыла многіх людзей да эўрапейскіх каштоўнасьцяў, эўрапейскай прасторы, у тыя часы ўжо абмежаванай для Беларусі шэнгенам і адкрытай празь бясплатную выдачу візаў з нагоды канцэртаў.
N.R.M., безумоўна, культавы праект, а Zet вельмі апярэдзіў нестандартнасьцю падачы свой час.
— А што думаеце пра Саўку ды Грышку?
— «Саўка ды Грышка» — праект, які, на маю думку, вельмі пасуе Лявону, бо яму часта ўласьцівы такі сатырычна-іранічны погляд на падзеі. А ў гэтым грамадзка-палітычным «кабарэ» акурат і ўвасабляецца іронія разам з дуальнасьцю пэрсанажаў. Мне шчыра падабаецца «Саўка ды Грышка», бо наяўнасьць сатыры — вельмі здаровая прыкмета ў грамадзтве, а актуальных аналягаў гэтай праграмы ў Беларусі я ня ведаю. Можа, «Саша і Сірожа», але гэта праект 2000-х гадоў і хутчэй нагадвае камэдыйны стэндап.
«Пазнаёміліся, калі Лявон параіў зьвярнуцца да нетрадыцыйнага лекара»
— Пра вас амаль нічога не вядома, а краіна вам даверыла любімага сьпевака. Раскажыце, калі ласка, што вы за чалавек і якую маеце біяграфію?
— Я ня ўпэўненая, што гэта менавіта краіна мне даверыла ейнага ўлюбёнага сьпевака, але, безумоўна, падзяляю думку, што краіна можа ганарыцца тым, што ў яе ёсьць такі сьпявак. Лічу, што пра мяне й неабавязкова шмат ведаць. Нядаўна я чытала інтэрвію з заснавальніцай Belarus Fashion Week Янінай Ганчаровай і адзначыла для сябе ейныя словы пра тое, што задача мэнэджараў не ў мэдыйнасьці, а ў тым, каб мэдыйнымі былі тыя дызайнэры, якіх прасоўваюць мэнэджары. А ў маім выпадку для мяне істотна, каб гэты статус захоўваўся за Лявонам.
— Як вы ўрэшце пазнаёміліся?
— У той час Лявон наведваў аднаго нетрадыцыйнага лекара, які, наколькі я разумею, дапамагаў яму з выхадам з посттраўматычнага стану. Я таксама мела пэўныя праблемы са здароўем, якія не вырашаліся традыцыйнай мэдыцынай. Таму ў Лявона ўзьнікла думка прапанаваць мне зьвярнуцца да гэтага лекара, і, фактычна, так мы й сустрэліся.
Яна Вольская
— Што вы перажывалі, калі ўсе вакол абмяркоўвалі Лявона і ягоны хуткі пасьля сьмерці жонкі шлюб (Ганна Вольская, жонка і прадусарка музычных праектаў Лявона Вольскага, памерла ад анкалягічнай хваробы ў 2016 годзе. — РС)?
— Я разумела, што людзі перажывалі велізарны шок ад страты і таго, што яна стала такой раптоўнай. Таму яны не маглі быць падрыхтаванымі да такіх хуткіх зьменаў, што абумовіла пэўны настрой некаторай часткі камэнтароў.
З другога боку, прысутнічала і моцная падтрымка з боку блізкіх сяброў і знаёмых. У тых, хто шмат гадоў сябраваў зь Лявонам і Ганнай і хто таксама балюча перажываў ейны адыход, хапіла сілаў і тактоўнасьці, каб прыняць новую рэчаіснасьць. Шмат з кім зь іх мы цяпер сябруем разам.
— Лявону па-ранейшаму задаюць шмат пытаньняў пра Ганну. Вы фактычна цалкам занялі яе месца — сталі і жонкай, і дырэктаркай гурту. Наколькі вам утульна побач зь яе вобразам, памяцьцю пра яе і выпрацаванымі ёю падыходамі да працы?
— Жыцьцё так склалася, што я цяпер побач зь Лявонам, але, мяркую, не зусім карэктна лічыць, што я заняла нечае месца. Думаю, што ў кожнага чалавека сваё месца.
Месца Ганны заўсёды будзе ў жыцьці ейных блізкіх людзей, сяброў, знаёмых. Асабіста я ўдзячная за тыя праекты, якія былі створаныя дзякуючы ейнай асобе і таленту, за тое, што Лявон зьяўляецца тым чалавекам, якога я ведаю, бо я падзяляю думку пра тое, што атачэньне, а найперш найбліжэйшае, фармуе асобу. Ды і за тое, што ёсьць Адэля.
— А як наладзілі стасункі з Адэляй?
Адэля Вольская
— Лявон меў з Адэляй размову, падчас якой шчыра, як гэта ёсьць паміж блізкімі людзьмі, расказаў пра зьмены. Пасьля чаго Адэля сама выказала жаданьне пазнаёміцца са мной. Празь нейкі час мы ўпершыню сустрэліся ў старых сяброў Лявона і пазнаёміліся. Цяпер пастаянна бачымся падчас вакацыяў, калі Адэля прыяжджае з Польшчы ў Беларусь. А калі яна ў Польшчы, стэлефаноўваемся.
Адэля творчы, вельмі шчыры і сьветлы чалавек, зь ёй цікава і адначасова можна параіцца, даверыць свае думкі, а яна абавязкова выкажа свае.
— Ходзяць чуткі, што вы маеце дзіця. Калі гэта так, то гэта вашае дзіця ці супольнае зь Лявонам?
— У мяне ёсьць брат. У пэўным сэнсе ён для мяне сапраўды як дзіця, бо мы маем розьніцу 14 гадоў. Зь ягоным зьяўленьнем я з ахвотай узяла на сябе частку клопату пра яго, таму, калі ён ужо крыху падгадаваўся, было каму чытаць беларускія казкі, вершы ды падзяляць захапленьне ад твораў Караткевіча.
— Які свой верш вы першым прачыталі Лявону? Як ён ставіцца да таго, што вы пішаце вершы і прозу?
— Першае, што я прачытала Лявону, быў урывак зь ягонай кнігі «Міларусь», з аповесьці «Пакуль сабачка жывы». Дарэчы, думаю, з гэтай аповесьці атрымаўся бы цікавы сцэнар для ўвасабленьня ў спэктаклі: ёсьць там і калярытныя, запамінальныя вобразы, і подых часу. Я цяпер і сама больш зьвярнулася да прозы, летась у «Дзеяслове» выйшла іранічная аповесьць «Вы жэ самі ўсё прэкрасна панімаеце». Цяпер працую над наступнай.
Што да вершаў, то ёсьць задума зрабіць кнігу для дзяцей.
Лявон да літаратурнай творчасьці звыклы зь дзяцінства, бо ягоныя дзед і бацька плённа працавалі ў гэтай галіне, а маці даўно спраўдзілася як паэтка і працягвае пісаць.
— Якія мінусы і плюсы ў тым, што ваш партнэр настолькі старэйшы за вас (розьніца ў пары больш за 20 гадоў. — РС)?
— Размова вядзецца ўсё ж не пра абстрактных партнэраў з розьніцай ва ўзросьце, а пра канкрэтных людзей зь іхнымі адметнасьцямі і з жыцьцёвым досьведам. Калі табе выпадае быць з чалавекам, то, якая б розьніца паміж вамі не была (а роьзніца паміж людзьмі можа быць ня толькі ўзроставая), вы ўсё адно вучыцеся быць разам і выстройваць узаемны кампраміс.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Як жыць далей, горад ці вёска, Ленін ці Ленан. Пра што пыталіся ў Вольскага фундатары альбому «Гравітацыя»