Чаму гэтых, чаму цяпер, чаму ў такі спосаб?
Дракахруст: У чым прычыны ўзьнікненьня справы аб няўплаце падаткаў супраць лідэраў незалежных прафсаюзаў РЭП і БНП? Яны бралі ўдзел у каардынацыі зімова-веснавых пратэстаў супраць дэкрэту № 3. Але даўняя справа. Здавалася, што адказам на пратэсты стала справа «Белага легіёну», якая ўжо прыцішаная. Чаму ж праз 4 месяцы пасьля пратэстаў узьнікла справа незалежных прафсаюзаў?
Юры Чавусаў
Чавусаў: Пры падобнага кшталту справах мы заўсёды задаём тры пытаньні: чаму менавіта гэтыя людзі ці гэта структура сталі ахвярамі палітычнага перасьледу, чаму ўдар менавіта зараз нанесены і чаму менавіта ў такі спосаб — абвінавачваньні ў падатковых парушэньнях?
Што да першага пытаньня, ў мяне, канешне, няма сумневу, прычына гэта — удзел прафсаюзаў у арганізацыі зімова-веснавых пратэстаў сёлета. І я б хацеў падкрэсьліць, што прафсаюз РЭП (радыёэлектроннай прамысловасьці) — гэта адзіная зарэгістраваная арганізацыя Беларускага нацыянальнага кангрэсу (БНК), дзе лідэр — Мікола Статкевіч. Яшчэ ўвесну прафсаюз заявіў, што як арганізацыя ён афіцыйна сыходзіць з гэтай структуры. Мабыць, былі нейкія намёкі з боку міністэрства юстыцыі, але яны казалі, што як пэрсаналіі, як людзі, яны працягваюць дзейнасьць у межах БНК. Вось улады хваравіта рэагуюць на гэтыя пратэсты.
Я б сказаў, што справа «Белага легіёну» хутчэй зьвязаная з датай 25 сакавіка, і падавалася як апраўданьне таго гвалту, які чыніўся на вуліцах Менску ў той час. А вось справа РЭП — гэта ўдар па інстытуцыйна арганізаваных элемэнтах той хвалі пратэстаў. Па беларускіх мерках РЭП гэта масавая арганізацыя, больш за тое — гэта арганізацыя, арыентаваная на сяброўства, на масавы ўдзел людзей у ёй. І гэта такая спроба задушыць інфраструктуру пратэсту, запужаць масавы рух.
Нягледзячы на аптымістычную эканамічную рыторыку ўраду, пэрспэктываў паляпшэньня жыцьця не відаць. Мне падаецца, што ўвосень можа адбыцца сацыяльны выбух зь нейкай эканамічнай нагоды. Нагодай можа стаць неабавязкова дэкрэт № 3, а нешта іншае. Скажам, чарговае павышэньне пэнсійнага ўзросту, які па сацыялягічных апытаньнях абурае народ яшчэ болей, чым дэкрэт аб «дармаедах». Вось супраць гэтага прэвэнтыўна, але ў выглядзе рэакцыі на ранейшыя падзеі, і ладзіцца гэты пагром прафсаюзаў. Але прэвэнтыўна ня значыць зьнянацку. Выглядае так, я згодны з Алесем Бяляцкім, што гэта справа была загадзя сплянаваная і падрыхтаваная і далёка не ўвесну. «Плаціце падаткі і сьпіце спакойна».
Дракахруст: Многія адзначаюць падабенства справы прафсаюзаў і колішняй справы Бяляцкага. І тады і цяпер ня толькі ўлады кажуць — ну а што ж, трэба плаціць падаткі з даходаў, законы трэба выконваць. Абодва прафсаюзы былі афіцыйна зарэгістраваныя ў Беларусі. Ну і пераводзілі б сродкі ў краіну, плацілі б падаткі. Што вы можаце сказаць на такія аргумэнты?
Танкачова: Я думаю, што мы нічога новага ня маем з гэтымі аргумэнтамі ў параўнаньні з папярэднімі рознымі сытуацыямі. Пачынаючы ад досыць даўніх спраў, зьвязаных з, напрыклад, Беларускім Хэльсынскім камітэтам, калі падатковыя санкцыі былі накладзеныя на зарэгістраваную ў Беларусі дзейнасьць Эўракамісіі.
Дзяржава на працягу многіх гадоў адмаўляецца выканаць неабходныя рэкамэндацыі па прывядзеньні заканадаўства ў нармальны выгляд, які дазваляе атрымоўваць замежнае фінансаваньне для некамэрцыйных мэтаў, без аплаты адпаведных падаткаў. Больш за тое, пытаньні рэгістрацыі, доступу да замежнага некамэрцыйнага фінансаваньня зьяўляюцца аб’ектам крытыкі з боку спэцыялізаваных арганізацыяў на прадмет іх адпаведнасьці міжнародным стандартам.
То бок, я думаю, што даўным-даўно гэтыя пытаньні павінныя былі быць урэгуляваныя на ўзроўні беларускага заканадаўства, зьняты завышаныя абмежаваньні на доступ некамэрцыйных арганізацыяў да замежнага некамэрцыйнага фінансаваньня, і вось тады, я думаю, можна было б гаварыць аб тым, што ніхто нікому не перашкаджае працаваць адкрыта, працаваць так, як нам усім бы хацелася. Перашкаджаюць забароны. Перашкаджае цалкам відавочная немагчымасьць доступу да гэтых рэсурсаў, перашкаджае тая праўная сыстэма, якая на сёньняшні дзень называецца праўнай, але насамрэч такой не зьяўляецца.
Справы прафсаюзаў і «Белага легіёну» — падабенства і адрозьненьні
Дракахруст: Валянцін, калі ўзьнікла справа «Белага легіёну», то праваабарончыя арганізацыі ня ўсе разам з першага ж моманту прызналі фігурантаў справы палітвязьнямі. А вось па справах РЭП і БНП адпаведнае рашэньне было прынятае фактычна на наступны дзень пасьля таго, як першы чалавек патрапіў за краты. Чаму?
Валянцін Стэфановіч
Стэфановіч: Усё проста. Таму што ў выпадку зь перасьледам Фядыніча і яго калегаў мы дакладна можам казаць, што гэта зьвязана з рэалізацыяй аднаго з правоў, гарантаваных міжнароднымі нормамі права, у прыватнасьці, свабоды асацыяцыяў. І ў прынцыпе на гэтую тэму ўжо неаднаразова выказваліся і Камітэт па правах чалавека ААН, і рабочая група па адвольных затрыманьнях, яны выказваліся яшчэ падчас разгляду звароту спадара Бяляцкага.
Таму ў прынцыпе тут ёсьць ужо пэўна сфармуляваныя стандарты, якія кажуць пра тое, што дзяржава мае ня толькі нэгатыўныя абавязкі ў галіне свабоды асацыяцыяў, то бок ня ўмешвацца ў дзейнасьць, не перашкаджаць, але і пазытыўныя абавязкі, якія палягаюць у тым, што яна павінная ствараць умовы для паўнавартаснага існаваньня асацыяцыяў, уключна з прафсаюзамі. У тым ліку маецца на ўвазе і доступ да бесьперашкоднага атрыманьня фінансаваньня, у тым ліку і замежнага. Таму што прафсаюзы гэта не палітычныя партыі, якім нацыянальнае заканадаўства ў нас (і ня толькі ў нас) забараняе атрыманьне замежнага фінансаваньня. Прафсаюзы, як і ўрад, маюць права на атрыманьне такога фінансаваньня. Таму гэта не віна беларускіх няўрадавых арганізацыяў, што ў Беларусі створаная такая сыстэма, якая фактычна пазбаўляе магчымасьці легальнай працы з замежнай дапамогай.
У выпадку з узгаданай справай «Белага легіёну» сытуацыя ўскладняецца некаторымі акалічнасьцямі, і з асабістага досьведу камунікацыі з прадстаўнікамі міжнародных праваабарончых арганізацый магу сказаць, што такіх акалічнасьцяў некалькі.
Па-першае, тое, што абвінавачваньне зьвязанае са зброяй. І яшчэ шэраг розных момантаў. Напрыклад, сумнеў у мірнай дзейнасьці, ну і нават самая назва арганізацыі ў некаторым сэнсе насьцярожвае міжнародныя структуры ў гэтай справе. На сёньняшні дзень мы маем няшмат інфармацыі і бачым, што самі фігуранты справы, пасьля таго, як былі вызваленыя, не сьпяшаюцца з заявамі наконт сваёй невінаватасьці і апраўданьня тых слоў, якія яны казалі па тэлевізіі наконт бомбаў, выбухоўкі і г.д.
І я не падзяляю тут аптымізм некаторых экспэртаў па частцы таго, што справа, маўляў, развалілася і ня дойдзе да суду. Я ведаю, што сьледчыя мерапрыемствы па гэтай справе працягваюцца і ў прынцыпе думаю, што да суду яна дойдзе. Якія там будуць доказы прадстаўленыя, і наколькі яны будуць пераканаўчыя і наколькі яны будуць адпавядаць законам, гэта нам усё трэба будзе прааналізаваць, калі суд будзе адкрыты.
Дракахруст: Валянцін, вы ўжо сказалі пра рэакцыю Захаду на справу «Белага легіёну». А якой будзе рэакцыя на справу прафсаюзаў? Варта сказаць, што міжнародныя прафсаюзы даволі ўплывовыя арганізацыі, і ў 2006 годзе Эўразьвяз з падачай Міжнароднай арганізацыі працы ўвёў дадатковыя санкцыі для Беларусі, выключыўшы яе з так званай генэральнай сыстэмы прэфэрэнцыяў ЭЗ. Гэта было істотна, некалькі мільёнаў даляраў беларуская дзяржава на гэтым страціла. Дык на ваш погляд, якой будзе рэакцыя міжнародных прафсаюзаў і заходняй супольнасьці? Ці не атрымалася так, што беларуская ўлада зьвязалася ня з тымі, з кім варта было зьвязвацца, нават з пункту гледжаньня яе ўласных інтарэсаў?
Стэфановіч: Улада распачала гэту справу, наколькі я разумею, пры няўцямнай доказнай базе, таму што інфармацыя аб выдачы нейкага рахунку пакуль што не пацьвярджаецца, і невядома, ці ёсьць сапраўды такія доказы. Калі ўлада пачынае перасьлед журналістаў, праваабаронцаў, прафсаюзаў, яна павінна ўлічваць тое, што ўсе адпаведныя нацыянальныя арганізацыі — журналісцкія, праваабарончыя, прафсаюзныя — уваходзяць, як правіла, у прафэсійныя міжнародныя аб’яднаньні, адпаведныя фэдэрацыі. І прафсаюзы, вядома ж, валодаюць вялікімі магчымасьцямі лабіяваньня і праз міжнародныя адмыслова створаныя структуры, а таксама наўпрост праз урады сваіх краінаў. Таму я думаю, што рэакцыя тут адназначна будзе.
Зразумела, я не бяруся сказаць і прадбачыць нейкім чынам рэакцыю Эўразьвязу, таму што на сёньняшні дзень, на жаль, мы бачым, што ўсе апошнія палітычныя падзеі вакол Беларусі трохі зьмякчаюць пазыцыю Эўразьвязу ў дачыненьні да Беларусі. Напрыклад, прадстаўнікі Эўрапарлямэнту неаднаразова заяўлялі аб адсутнасьці палітзьняволенных у Беларусі на сёньняшні дзень, хаця беларускія праваабарончыя арганізацыя на сёньняшні дзень такімі лічаць трох чалавек. Таму, наколькі гэта будзе ўплываць на жорсткасьць пазыцыі Эўразьвязу, пакуль што складана сказаць, але безумоўна існуе небясьпека, што гэтая рэакцыя будзе досыць мяккай.
Ці дапаможа Захад?
Дракахруст: Алена, і ваш адказ. Вы пра гэта ўжо пісалі ў Фэйсбуку, што павінен быць вельмі дакладны, вельмі «пісьменны» плян дзеяньняў. Дык вось на ваш погляд, якім ён мог бы быць?
Алена Танкачова
Танкачова: Напісала я гэты пост літаральна адразу пасьля атрыманьня інфармацыі аб затрыманьнях і аб ператрусах. Неабходна ўлічваць, што ўлада безумоўна робіць гэта не выпадкова і ня толькі для таго, каб прыцягнуць да адказнасьці канкрэтных пэрсонаў. То бок улада без усялякага сумневу робіць гэта ў тым ліку для таго, каб праверыць, якім чынам хто будзе рэагаваць на дадзеныя дзеяньні.
Я думаю, што ўладу вельмі цікавіць, які ўплыў незалежных прафсаюзаў на сёньняшні дзень у грамадзтве. Я думаю, што ўладу гэта вельмі цікавіць менавіта цяпер, калі расьце беспрацоўе і набліжаецца восень. Я думаю, што ўладу цікавіць, якія на сёньняшні дзень «кропкі зборкі» — назавем гэта так — пратэстнага настрою, які лідэрскі патэнцыял і патэнцыял салідарнасьці. Я думаю, што ўлада радуецца і падцірае рукі, назіраючы за дыскусіяй, якая разьвярнулася паміж асобнымі прадстаўнікамі прафсаюзаў. Зараз, я мяркую, яны ў захапленьні ад такога свайго дзеяньня, якое літаральна на працягу сутак выклікае дадатковы публічны дыялёг.
Дракахруст: Алена, скажыце, а ці не было ўвогуле галоўнай мэтай спарадзіць гэты скандал, гэты канфлікт?
Танкачова: У маім разуменьні задачы комплексныя, і ў тым ліку і гэтая — унясеньне расколу ў адну з апошніх жывых кааліцыяў. Гэтая кааліцыя мела досыць ясны канфлікт, але мела даволі доўгі час стратэгічнае адзінства, прынамсі, зьнешняе адзінства. То бок я думаю, што гэта сапраўды было адной з мэтаў. І выклікае толькі жаль, як публічна трактуецца гэты канфлікт некаторымі яго ўдзельнікамі.
Я хацела бы вярнуцца да таго пытаньня, якое вы задавалі Валянціну наконт «Белага легіёну». Мне ўяўляецца, што чарговы раз мы можам апынуцца ў сытуацыі непаразуменьня, таму я бы хацела зьвярнуць увагу слухачоў на наступнае. Праваабарончыя арганізацыі з самага першага моманту, з моманту, калі справа аб «Белым легіёне» толькі пачынала разварочвацца, адразу ж выказаліся, што гэта справа знаходзіцца пад пільнай увагай праваабарончай супольнасьці.
Больш за тое, мы досыць ясна і кансалідавана далі зразумець, што мы вельмі ўважліва сочым за тым, як гэта справа разварочваецца, і без усялякага сумневу мы маем на гэты конт свае ацэнкі. На сёньняшні дзень такія, як ёсьць. Але ўвага праваабарончай супольнасьці была, ёсьць і застаецца, і дапамога ўсім фігурантам з боку праваабаронцаў аказвалася з першага моманту і працягвае аказвацца па сёньняшні дзень.
Справа незалежных прафсаюзаў у геапалітычным інтэрʼеры
Дракахруст: Юры, у мяне да вас пытаньне крыху спэкуляцыйнае — пра цяперашнія амэрыканскія санкцыі супраць Расеі. Санкцыі прынятыя, Расея адчувае сябе як у абложанай крэпасьці, ледзь не вайну ёй абвясьцілі. І ёсьць саюзьнік у Расеі — Беларусь. Вось Расея ваюе, а Беларусь? Ваюе, не ваюе? А можа быць гэтая справа ўпісваецца ў гэты дыскурс, маўляў, і мы ваюем — у нас агенты Захаду паўсюль паселі і мы іх бярэм. Гэта ніяк не зьвязаныя сюжэты, на ваш погляд?
Чавусаў: На мой погляд, ніяк не зьвязаныя. Мне падаецца, ня вельмі слушна займацца такой інтэлектуальнай гульнёй — знаходзіць нейкія фактары, якія могуць мець нейкае значэньне для разьвіцьця гэтай справы, але якія наўрад ці былі стымулам, каб гэтую справу закруціць. Адказваючы на вашае пытаньне, я мог бы сказаць, што той чалавек, які прымаў палітычнае рашэньне, гэты фактар улічваў, але рабіць яго асноўным, рабіць яго мэтай разгортваньня гэтай справы я б, канечне, не стаў.
Таксама, дарэчы, ня стаў бы займацца кансьпіралёгіяй і казаць, што гэта тэст, што гэта быццам бы нейкая спроба пасварыць Ярашука з Фядынічам ці Бухвостава з кімсьці. На мой погляд, тут ня трэба вышукваць нешта больш, чым тое, што сфармулявана ў тых крытэрыях прызнаньня палітвязьняў, якімі праваабаронцы кіруюцца.
Перасьлед лідэраў РЭП зьвязаны зь іх грамадзка-палітычнай дзейнасьцю. На мой погляд, гэта за тое, што было ўвесну і прэвэнтыўны ўдар у сувязі з будучымі пратэстамі, якія могуць разгортвацца. Калі б задача ставілася так, як вы сфармулявалі, больш палітычна, то абвінавачваньні былі бы палітычныя. У беларускім заканадаўстве ёсьць крымінальная адказнасьць за парушэньне парадку выкарыстаньня замежнага фінансаваньня, але абвінавачваньні выстаўленыя не па гэтым артыкуле — яны зьвязаныя з падаткамі, яны накіраваныя на тое, каб прадставіць гэта як звычайную крымінальную актыўнасьць. Маўляў, з такім жа посьпехам яны маглі атрымліваць гэтыя грошы на рахункі фізычных асобаў у Беларусі, за гэта плацілі б падаткі, і ўсё было б законна.
Падатковыя абвінавачваньні — гэта тое, што стандартна выкарыстоўваюць аўтарытарныя рэжымы, калі ня хочуць, каб палітычныя рэпрэсіі былі прычынай для далейшага пагаршэньня стасункаў з тымі краінамі, для якіх палітычныя рэпрэсіі непрымальныя. У Азербайджане заканадаўства так адшліфавалі, што ў іх там самы зручны варыянт перасьледу праваабаронцаў, журналістаў і грамадзкіх дзеячаў — гэта фінансавыя і падатковыя прэтэнзіі. Уладам у Азербайджане не дапамагло, але дапамагло ім абараняцца і весьці размову з заходнікамі на прадмет таго, што гэта ж не палітычна матываваныя справы — ёсьць падатковыя парушэньні.
Тут, дарэчы, сытуацыя трошкі больш зручная для ўладаў, таму што ў сытуацыі з Бяляцкім была не зарэгістраваная арганізацыя, была арганізацыя, якой адмовілі ў рэгістрацыі, якой скасавалі рэгістрацыю рашэньнем Вярхоўнага суду. І тут дзейнічаў такі прынцып амэрыканскіх рэвалюцыянэраў — No taxation without representation. Дык якое можа быць «taxation» без «registration»? Зарэгіструйце «Вясну» і будзе вам законная дзейнасьць. А без рэгістрацыі любая праваабарончая дзейнасьць гэтай структуры можа быць інтэрпрэтаваная, як незаконная.
З РЭП і іншымі прафсаюзамі сытуацыя трошкі іншая. Яны зарэгістраваныя, і ўладам будзе больш зручна апэляваць да таго, што маглі б дзейнічаць і законным шляхам. На жаль, мой прагноз будзе не такі і аптымістычны. Ён будзе несуцяшальны. Ну, Фядыніча вызвалілі, можа быць Комліка вызваляць.
Дракахруст: У Фядыніча ўжо апісалі маёмасьць.
Чавусаў: Апісаньне маёмасьці — гэта стандартная працэдура ў падобнага кшталту справах. Калі справу завалакіцяць, асабліва калі фігуранты ня будуць знаходзіцца за кратамі, я падазраю, што гэтая справа ня стане для ўладаў тым болем, якім была справа Бяляцкага ці яшчэ раней справа Марыніча, які таксама па фінансавых і маёмасных абвінавачваньнях быў кінуты за краты.
«Зіма блізка»?
Дракахруст: Валянцін, як вы лічыце, гэтая справа незалежных прафсаюзаў будзе пачаткам новых шырокамаштабных беларускіх палітычных «замаразкаў», як было пасьля сьнежня 2010 году, ці хутчэй як пасьля 25 сакавіка гэтага году?
Юры Дракахруст
Стэфановіч: Тут ёсьць шэраг акалічнасьцяў, якія могуць на гэта паўплываць. Па-першае, наяўнасьць палітвязьняў, як такіх. Калі Комлік будзе за кратамі, гэта адна сытуацыя. Калі яго вызваляць, гэта крыху зьнізіць плянку напружанасьці — гэта можа быць другая сытуацыя. Мне падаецца, што казаць пра «замаразкі» пакуль што, напэўна, зарана.
Усе гэтыя геапалітычныя расклады вакол Беларусі безумоўна ўплываюць на ацэнкі беларускага ладу з боку Эўразьвязу і ЗША, бо мы тут у нейкім сэнсе жывем ва ўмовах новай халоднай вайны, І для гэтага пэрыяду, як вы памятаеце, была характэрная крайняя палітызацыя падыходаў да правоў чалавека. То бок калі ўрад дэманструе прыязнасьць да аднаго з бакоў канфлікту, то адпаведна ён крытыкуецца пераважна іншым бокам.
Дракахруст: Валянцін, калі прыгадваць тую эпоху, то часам такое стаўленьне было нават у сытуацыі, калі нейкая дзяржава стаяла па-над сутычкай.
Стэфановіч: Было па-рознаму, але калі ўзгадаць, напрыклад, вайсковыя рэжымы ў Паўднёвай Амэрыцы, то ЗША ня надта іх крытыкавалі, а наадварот, нават падтрымлівалі фінансава.
Дракахруст: Я маю на ўвазе іншае. Калі, умоўна кажучы, Ціта ці Чаўшэску манэўравалі паміж усходнім і заходнім блёкам, то іх за гэта ўзнагароджвалі.
Стэфановіч: Мы маем нешта падобнае. Хутчэй нават на Чаўшэску. Карыстаючыся аналёгіямі, Румынія ўваходзіла ў СЭВ і Варшаўскую дамову, як і Беларусь уваходзіць у ЭАЭС і АДКБ, але пры гэтым спрабуе гуляць у нейкую сваю гульню, нібыта нэўтральную ў дачыненьні да тых падзеяў, якія адбываюцца ў Расеі і вакол Расеі. Таму Захад схільны прыплюшчваць вочы на тое, што тут адбываецца, і спрагназаваць рэакцыю Захаду будзе складана. Але я абсалютна згодны з Юрыем, што ў дадзеным выпадку, калі мы гаворым пра прафсаюзы, то важную ролю тут будзе адыгрываць Міжнародная арганізацыя працы, а гэта міжнародная арганізацыя, якая ў дастаткова высокай ступені вольная ад палітызаваных падыходаў. І тут усё можа разгортвацца крыху інакш.
Ну а пра «замаразкі» напэўна можна будзе казаць, калі прыйдзе восень, і мы паглядзім, як будуць разьвівацца падзеі ўвосень. Я нагадаю, што ў лістападзе пачнецца выбарчая кампанія ў мясцовыя саветы. І калі апазыцыя будзе прымаць удзел у гэтых выбарах, а прынамсі яна зьбіраецца, наколькі я разумею, то кандыдаты безумоўна будуць ужываць рыторыку, скіраваную на крытыку сацыяльна-эканамічнага становішча ў краіне, таму што гэта найбольш актуальная тэма, якая цяпер турбуе людзей.
Веснавыя падзеі яскрава паказалі, што на вуліцу пачалі выходзіць ня толькі актывісты апазыцыі, але і масава выйшаў учорашні электарат Лукашэнкі. І прафсаюзы, якія адыгрывалі вельмі важную ролю, сапраўды нездарма менавіта яны трапілі пад удар улады. У гэтым улады пабачылі сёньня пагрозу для стабільнасьці ў краіне. Натуральна, справа рыхтавалася не за адзін дзень, і магчыма, што рыхтавалася яна год і можа быць болей.
Бо калі мы гаворым пра аналёгію з Бяляцкім, то вядома, што распрацоўка мяне і Бяляцкага пачалася яшчэ напрыканцы 2009 году. А Бяляцкі быў арыштаваны ў жніўні 2011 году. Але момант вельмі зручны, і ўлада менавіта яго і абрала, бо баіцца паўтарэньня веснавых падзеяў. А да чаго прыйдзе абвастрэньне сытуацыі ўнутры краіны ці прывядзе яно да «замаразкаў» — пра гэта пакуль што казаць ранавата.
Дракахруст: Алена, калі параўнаць справу незалежных прафсаюзаў са справамі Плошчы і «Белага легіёну», ці можна сказаць, што гэтая новая памяркоўная, згодніцкая палітыка Захаду прыводзіць да таго, што рэпрэсіі больш лякальныя, менш інтэнсіўныя?
Танкачова: Я думаю, што розьніца ў аб’ёме рэпрэсіяў. Калі гаворка ідзе аб падзеях сьнежня 2010 году і прасьледаваньнях, якія разварочваліся тады, мы мелі справу проста з неверагоднай колькасьцю людзей, якія зазналі перасьлед і гвалт.
Трэба разумець, што ўлада абсалютна не мяняе тактыку. Яна проста час ад часу ў розныя электаральныя цыклі паўтарае такога кшталту правакацыі, накіраваныя на асобных канкрэтных яскравых і бачных грамадзтву прадстаўнікоў тых ці іншых грамадзкіх абʼяднаньняў. Падчас прэзыдэнцкіх выбараў альбо выразнага абвастрэньня пратэстнага настрою, як было ўзімку-увесну сёлета, улады пачынаюць весьці больш актыўныя і маштабныя дзеяньні. Нічога новага не адбываецца, зьмяняюцца толькі людзі, а стыль паводзінаў, рэакцыя — яно ўвесь час тое ж самае.
Зразумела, што заходнія структуры таксама глядзяць на гэта, як на гісторыю, якая ўжо склалася, і што так і будзе далей. А ўзаемадзейнічаць неяк трэба, размаўляць неяк трэба. Я думаю, што мы проста маем справу з пэўным крызысам рэакцыі, калі на Захадзе мяркуюць, што паводзіны беларускіх уладаў, як на іх ні ўзьдзейнічай, на жаль, такімі ж застаюцца.
***
Крымінальная справа ў дачыненьні да кіраўніка Менскай гарадзкой арганізацыі прафсаюзу РЭП Ігара Комліка і старшыні незалежнага прафсаюзу РЭП Генадзя Фядыніча была ўзбуджаная ўпраўленьнем ДФР КДК па Менскай вобласьці і Менску па ч. 2 арт. 243 КК (ухіленьне ад выплаты падаткаў у асабліва буйным памеры). 2 жніўня яны былі затрыманыя і дастаўлены на допыт у КДК. Фядыніча пасьля допыту адпусьцілі, Комлік зьмешчаны ў СІЗА.
3 жніўня Фядыніч паведаміў журналістам, што яму назвалі памер нявыплачаных падаткаў — 22 тыс. дэнамінаваныя рублёў з сумы, атрыманай у 2011 годзе. «Але я падаткі заўсёды плаціў і плачу. Ніякіх лішніх грошай ня меў і ня маю», — заявіў Фядыніч.
Беларускія праваабаронцы і прадстаўнікі дэмсіл заклікалі ўлады спыніць крымінальны перасьлед прафсаюзных актывістаў. Праваабарончыя арганізацыі заявілі, што ў сувязі з утрыманьнем Ігара Комліка ў ізаляцыі разглядаюць яго ў якасьці палітвязьня і патрабуюць яго неадкладнага вызваленьня.