27 лістапада, субота
Зранку, выйшаўшы на двор, шпурляю ў кантэйнэр пакет сьмецьця. Адтуль, зьмяняючы рух завірухі, вырываюцца ашалелыя галубы. Я пужаюся, а тады радуюся: добра, што ня бабка Ванда зь першага пад’езду, якая рэгулярна займаецца ныраньнем у кантэйнер. І зусім не за спартовы інтэрас.
У мэтро пад’яжджае цягнік. Сеўшы, я думаю дастаць чытаць афарызмы Бэрнарда Шоў, якія ўчора даслаў мне ў сваім перакладзе віцебскі літаратар Арцём Арашонак. Анягож, Шоў пачытаю крыху пазьней, а зараз найлепш пагартаць “Нашу Ніву” — каб людзі бачылі, што газэты бываюць розныя. Матэрыялы шукаю, вядома, на адную тэму. Падзеі ва Ўкраіне захапляюць мяне цяпер больш, чым уласнабеларускія. Захапляюць — і я захапляюся.
Ва ўсім навакольлі вока ненаўмысна выхоплівае памаранчавы колер. Шалік ў дзяўчыны, асадка ў шапіку, бабульчыны кветкі ў мэтро. Хвіліна — і тую бабульку рукамі й нагамі гоніць мент. Відаць, ён за Януковіча.
Увечары хачу набыць апэтытнае пірозіва ў краме зь дзвюма памылкамі ў назьве: “БолІк і ЛёлІк”. Даю прадавачцы тысячу й прашу бэрлінэр за 540 рублёў. Кажа: няма ў мяне рэшты, ідзіце дзе разьмяніце. Абураюся: што мне, па марозе бегаць, шукаць, дзе разьмяніць?! “А што, я вам бегаць буду?!” — кідае тая. Махнуўшы рукой на хамскую кафэшку, шыбую ў шапік па чыпсы. Няхай самі караюць сябе сваімі бескультурнамі касіркамі.
Прыйшоў дадому — і даведаўся, што выбары ва Ўкраіне хочуць прызнаць несапраўднымі. Званю Рыгору Барадуліну — падзяліцца ўражаньнямі. Апынаецца, што дзядзька Рыгор не глядзеў тэлевізара — і навіну тую дазнаецца ад мяне. Радуемся, што хоць недзе нешта рухаецца. Мы ў гэтым руху — заўзятары.
Кладучыся спаць, стаўлю на тэлефоне памаранчавае падсьвятленьне.
28 лістапада, нядзеля
Рабілі зь Цёмам урокі. Цёма — брат, ці Брат-2, як кажа тата. Якраз на Цёмаву галаву патрапіла чарговая “задужа эфэктыўная” рэформа адукацыі. Тут і дзесяць балаў, і дванаццаць год. Мінулым годам Цёма хадзіў у другую клясу, летась — ужо ў чацьвертую. Цёма, Цёма, гэтыя дурні скралі ў цябе цэлы год дзяцінства...
Затэлефанаваў аднагрупнік Косьця. Зайшла размова пра вёску і горад. Кажу Косьцю: “Паскуды тыя, хто адракаецца ад сваіх вясковых каранёў, хто хоча хутка стаць “нармальным і очань гарадзкім”, хто цураецца бабулінай мовы”. Але ўсё гэта — не пра Косьцю. Бо кожны студэнт нашага першага курсу ведае, што Косьця — з Макранаў, што ў Маларыцкім раёне. Нізкі паклон табе, Кастусь!
29 лістапада, панядзелак
Зранку нацягваю сваю памаранчавую майку — і шыбую на заняткі. Зноўку тыя ж выхапленыя кадры з сонечна-апэльсынавымі матывамі. Так, ананізм — адзін з найулюбёнейшых заняткаў нашага народу. Глядзець сэрыялы — каб хоць з дапамогай мастацтва (на жаль, ня дужа высокага гатунку) імітаваць у думках уласнае годнае жыцьцё; пісаць вершы пра каханьне — замест таго, каб аддавацца самому каханьню; езьдзіць на крутым аўто ў кампутаровай гульні — замест таго, каб шукаць сродкі здабыць гэтае аўто ў рэале. Нам пашчасьціла на ўкраінскія падзеі: у такіх выпадках мы сьмелыя, мы мудрыя, мы разважлівыя. Як абібокі, якія назіраюць за дрэсіроўшчыкам у клетцы з ільвом.
Але ў жыцьці існуюць і больш надзённыя рэчы. Сёньня скончылася стыпэндыя — набыў падарунак да заўтрашняга дня народзінаў брата. Стыпэндыю ў гэтым месяцы падвысілі — была 53, а стала амаль 80 тысяч. Атрымліваю, як і многія, на картку: добра, банкаматы цяпер ужо паўсюль паставілі. Раней жа даводзілася стаяць паўтары-дзьве гадзіны ў касу. Цяпер лепш. Картку прымаюць усе банкаматы, акрамя “Пріорбанку”. Відаць, таму, што беларуская літара “і” апынулася ў нейкай небеларускай назьве. То няхай і далей радуюцца.
30 лістапада, аўторак
Сёньня апошні дзень восені, а значыцца, дзень народзінаў майго браціка Арцёма. 10 гадоў — гэта вам не абы-што. Чым меншы чалавечак, тым больш актуальнай робіцца адноснасьць ацэнкі прамежкаў часу. У такім веку час ідзе яшчэ хвілінамі й днямі. Пасьля — гадамі й дзесяцігодзьдзямі.
У школе Цёму прэзэнтавалі кніжку “Энцыкляпэдыя для хлопчыкаў” і ёлкавую цацку — мініятурнага Санта-Клаўса. Вельмі файная цацка, яна абавязкова аздобіць нашую калядную ялінку. Гледзячы на Санту, узьнікаюць асацыяцыі з нашым Сьвятым Міколам, зь песьняй пра Сьвятога Мікалая і зь Віктарам Шалкевічам, які, уласна, і выконвае гэтую песьню. У гэтым месцы я згадаў, што заўтра мае адбыцца канцэрт самога Шалкевіча, на якім, безумоўна, варта пабываць.
Паглядзеўшы “навіны Ўкраіны”, кладуся спаць з думкамі пра сьнег, Шалкевіча і Сьвятога Мікалая. Галоўнае — не падняцца заўтра з тымі ж думкамі. Бо “класьціся і ўставаць з аднолькаваю думкаю” — гэта шыза.
1 сьнежня, серада
Ідучы да мэтро, назіраю цікавую карціну. Шыбуюць пад гару два хлапцы гадоў па 25. Адзін зь іх нясе на руках дзяўчыну. Кажа другому: “Ведаеш, як бабы зайздросьцяць!..” Сапраўды, зрабіць чалавеку прыемнае можна рознымі спосабамі...
У мэтро даўжэ-эзная чарга па квіткі. Я люблю людзей, для якіх пачатак кожнага месяца — нечаканка.
Быў на канцэрце Шалкевіча. Быў дрэнны гук. Быў добры Шалкевіч.
2 сьнежня, чацьвер
Сёньня сьлізка — хоць ты ракам паўзі. У краіне, відаць, дэфіцыт: ці зь пяском, ці з сумленьнем дворнікаў. Бо рэдкая сьцежка пасыпаная, большасьць жа — бяры санкі ды катайся. Але нічога, як кажуць у нас у Бабовішчах, абы дзеткі здаровенькія былі.
Увечары выбраўся на прэзэнтацыю новай кнігі вершаў Генадзя Бураўкіна “Жураўліная пара”. Люблю і шаную Генадзя Мікалаевіча, бо ён рэдкі паэт, хто ўмее пра патасныя рэчы пісаць небанальна. Адзіны, хто піша нармалёвыя патрыятычныя вершы, а не вершаваныя агіткі (ці агіДкі?..), як некаторыя.
Усё, як у дзікім, прыдуманым сьне... Ня дай Бог дажыць да часіны, калі Унук нас на мове чужой пракляне За тое, што родную не зьбераглі...
— піша Генадзь Бураўкін. І я падпісваюся пад ягонымі вершамі.
На вечарыне былі і паэты, і палітыкі, і мастакі, і навукоўцы, і барды. Файна, што прыйшоў сам ксёндз Уладзіслаў Завальнюк. Я хаджу ў Чырвоны касьцёл, між іншым, і дзеля таго, каб паслухаць гэтага прапаведніка ад Бога.
Вечарыну вёў шаноўны Рыгор Барадулін. Гэта невыпадкова зь дзьвюх прычынаў. Па-першае, два паэты — землякі й сябрукі. Па-другое, кіраўніцтва імпрэзай дзядзькам Рыгорам гарантуе, што ніхто ня будзе крычаць ані “Сьмерць акупантам!”, ані “Ганьба тым, хто хадзіў на рэфэрэндум!”, ані шмат чаго іншага. Бо аўтарытэт Барадуліна мацнейшы за адсутнасьць густу.
3 сьнежня, пятніца
Беларуская зіма — як Савецкі Саюз: і ні туды, і ні сюды; то лютасьць, то адліга. Але цяпер ідзе сьнег — і я радуюся з таго. Ён замяце сьляды, лішнія для Беларусі. Ён дасьць рады прыродзе — і народзіць, змадэлюе свой хранатоп, сваю казку, свой сусьвет. Сьнег — гэта добра. Сьнег — гэта мароз. Хукаю на палец і выводжу на зьмерзлай шыбе машыны: ЗІМА.
Дэклярую, каб не ўцякла ўжо. Бо калі ўцячэ — то дрэнь. Нельга Сьвятога Міколу сустракаць папяровымі маразамі.
Мы ўсе дактары, бо вакол нас — хворыя. “Хворыя паўсюль, нават у вар’ятні”, — сказаў некалі Бэрнард Шоў. Бог стварыў нас, каб самому патрапіць у гэты сьвет. Патрапіць патрапіў, а на нас забыўся. Сеў — ды сядзіць на зямлі, разглядае Неба зьнізу. А мы поўзаем па ягоных нагах, казычам Бога.
Зранку, выйшаўшы на двор, шпурляю ў кантэйнэр пакет сьмецьця. Адтуль, зьмяняючы рух завірухі, вырываюцца ашалелыя галубы. Я пужаюся, а тады радуюся: добра, што ня бабка Ванда зь першага пад’езду, якая рэгулярна займаецца ныраньнем у кантэйнер. І зусім не за спартовы інтэрас.
У мэтро пад’яжджае цягнік. Сеўшы, я думаю дастаць чытаць афарызмы Бэрнарда Шоў, якія ўчора даслаў мне ў сваім перакладзе віцебскі літаратар Арцём Арашонак. Анягож, Шоў пачытаю крыху пазьней, а зараз найлепш пагартаць “Нашу Ніву” — каб людзі бачылі, што газэты бываюць розныя. Матэрыялы шукаю, вядома, на адную тэму. Падзеі ва Ўкраіне захапляюць мяне цяпер больш, чым уласнабеларускія. Захапляюць — і я захапляюся.
Ва ўсім навакольлі вока ненаўмысна выхоплівае памаранчавы колер. Шалік ў дзяўчыны, асадка ў шапіку, бабульчыны кветкі ў мэтро. Хвіліна — і тую бабульку рукамі й нагамі гоніць мент. Відаць, ён за Януковіча.
Увечары хачу набыць апэтытнае пірозіва ў краме зь дзвюма памылкамі ў назьве: “БолІк і ЛёлІк”. Даю прадавачцы тысячу й прашу бэрлінэр за 540 рублёў. Кажа: няма ў мяне рэшты, ідзіце дзе разьмяніце. Абураюся: што мне, па марозе бегаць, шукаць, дзе разьмяніць?! “А што, я вам бегаць буду?!” — кідае тая. Махнуўшы рукой на хамскую кафэшку, шыбую ў шапік па чыпсы. Няхай самі караюць сябе сваімі бескультурнамі касіркамі.
Прыйшоў дадому — і даведаўся, што выбары ва Ўкраіне хочуць прызнаць несапраўднымі. Званю Рыгору Барадуліну — падзяліцца ўражаньнямі. Апынаецца, што дзядзька Рыгор не глядзеў тэлевізара — і навіну тую дазнаецца ад мяне. Радуемся, што хоць недзе нешта рухаецца. Мы ў гэтым руху — заўзятары.
Кладучыся спаць, стаўлю на тэлефоне памаранчавае падсьвятленьне.
28 лістапада, нядзеля
Рабілі зь Цёмам урокі. Цёма — брат, ці Брат-2, як кажа тата. Якраз на Цёмаву галаву патрапіла чарговая “задужа эфэктыўная” рэформа адукацыі. Тут і дзесяць балаў, і дванаццаць год. Мінулым годам Цёма хадзіў у другую клясу, летась — ужо ў чацьвертую. Цёма, Цёма, гэтыя дурні скралі ў цябе цэлы год дзяцінства...
Затэлефанаваў аднагрупнік Косьця. Зайшла размова пра вёску і горад. Кажу Косьцю: “Паскуды тыя, хто адракаецца ад сваіх вясковых каранёў, хто хоча хутка стаць “нармальным і очань гарадзкім”, хто цураецца бабулінай мовы”. Але ўсё гэта — не пра Косьцю. Бо кожны студэнт нашага першага курсу ведае, што Косьця — з Макранаў, што ў Маларыцкім раёне. Нізкі паклон табе, Кастусь!
29 лістапада, панядзелак
Зранку нацягваю сваю памаранчавую майку — і шыбую на заняткі. Зноўку тыя ж выхапленыя кадры з сонечна-апэльсынавымі матывамі. Так, ананізм — адзін з найулюбёнейшых заняткаў нашага народу. Глядзець сэрыялы — каб хоць з дапамогай мастацтва (на жаль, ня дужа высокага гатунку) імітаваць у думках уласнае годнае жыцьцё; пісаць вершы пра каханьне — замест таго, каб аддавацца самому каханьню; езьдзіць на крутым аўто ў кампутаровай гульні — замест таго, каб шукаць сродкі здабыць гэтае аўто ў рэале. Нам пашчасьціла на ўкраінскія падзеі: у такіх выпадках мы сьмелыя, мы мудрыя, мы разважлівыя. Як абібокі, якія назіраюць за дрэсіроўшчыкам у клетцы з ільвом.
Але ў жыцьці існуюць і больш надзённыя рэчы. Сёньня скончылася стыпэндыя — набыў падарунак да заўтрашняга дня народзінаў брата. Стыпэндыю ў гэтым месяцы падвысілі — была 53, а стала амаль 80 тысяч. Атрымліваю, як і многія, на картку: добра, банкаматы цяпер ужо паўсюль паставілі. Раней жа даводзілася стаяць паўтары-дзьве гадзіны ў касу. Цяпер лепш. Картку прымаюць усе банкаматы, акрамя “Пріорбанку”. Відаць, таму, што беларуская літара “і” апынулася ў нейкай небеларускай назьве. То няхай і далей радуюцца.
30 лістапада, аўторак
Сёньня апошні дзень восені, а значыцца, дзень народзінаў майго браціка Арцёма. 10 гадоў — гэта вам не абы-што. Чым меншы чалавечак, тым больш актуальнай робіцца адноснасьць ацэнкі прамежкаў часу. У такім веку час ідзе яшчэ хвілінамі й днямі. Пасьля — гадамі й дзесяцігодзьдзямі.
У школе Цёму прэзэнтавалі кніжку “Энцыкляпэдыя для хлопчыкаў” і ёлкавую цацку — мініятурнага Санта-Клаўса. Вельмі файная цацка, яна абавязкова аздобіць нашую калядную ялінку. Гледзячы на Санту, узьнікаюць асацыяцыі з нашым Сьвятым Міколам, зь песьняй пра Сьвятога Мікалая і зь Віктарам Шалкевічам, які, уласна, і выконвае гэтую песьню. У гэтым месцы я згадаў, што заўтра мае адбыцца канцэрт самога Шалкевіча, на якім, безумоўна, варта пабываць.
Паглядзеўшы “навіны Ўкраіны”, кладуся спаць з думкамі пра сьнег, Шалкевіча і Сьвятога Мікалая. Галоўнае — не падняцца заўтра з тымі ж думкамі. Бо “класьціся і ўставаць з аднолькаваю думкаю” — гэта шыза.
1 сьнежня, серада
Ідучы да мэтро, назіраю цікавую карціну. Шыбуюць пад гару два хлапцы гадоў па 25. Адзін зь іх нясе на руках дзяўчыну. Кажа другому: “Ведаеш, як бабы зайздросьцяць!..” Сапраўды, зрабіць чалавеку прыемнае можна рознымі спосабамі...
У мэтро даўжэ-эзная чарга па квіткі. Я люблю людзей, для якіх пачатак кожнага месяца — нечаканка.
Быў на канцэрце Шалкевіча. Быў дрэнны гук. Быў добры Шалкевіч.
2 сьнежня, чацьвер
Сёньня сьлізка — хоць ты ракам паўзі. У краіне, відаць, дэфіцыт: ці зь пяском, ці з сумленьнем дворнікаў. Бо рэдкая сьцежка пасыпаная, большасьць жа — бяры санкі ды катайся. Але нічога, як кажуць у нас у Бабовішчах, абы дзеткі здаровенькія былі.
Увечары выбраўся на прэзэнтацыю новай кнігі вершаў Генадзя Бураўкіна “Жураўліная пара”. Люблю і шаную Генадзя Мікалаевіча, бо ён рэдкі паэт, хто ўмее пра патасныя рэчы пісаць небанальна. Адзіны, хто піша нармалёвыя патрыятычныя вершы, а не вершаваныя агіткі (ці агіДкі?..), як некаторыя.
Усё, як у дзікім, прыдуманым сьне... Ня дай Бог дажыць да часіны, калі Унук нас на мове чужой пракляне За тое, што родную не зьбераглі...
— піша Генадзь Бураўкін. І я падпісваюся пад ягонымі вершамі.
На вечарыне былі і паэты, і палітыкі, і мастакі, і навукоўцы, і барды. Файна, што прыйшоў сам ксёндз Уладзіслаў Завальнюк. Я хаджу ў Чырвоны касьцёл, між іншым, і дзеля таго, каб паслухаць гэтага прапаведніка ад Бога.
Вечарыну вёў шаноўны Рыгор Барадулін. Гэта невыпадкова зь дзьвюх прычынаў. Па-першае, два паэты — землякі й сябрукі. Па-другое, кіраўніцтва імпрэзай дзядзькам Рыгорам гарантуе, што ніхто ня будзе крычаць ані “Сьмерць акупантам!”, ані “Ганьба тым, хто хадзіў на рэфэрэндум!”, ані шмат чаго іншага. Бо аўтарытэт Барадуліна мацнейшы за адсутнасьць густу.
3 сьнежня, пятніца
Беларуская зіма — як Савецкі Саюз: і ні туды, і ні сюды; то лютасьць, то адліга. Але цяпер ідзе сьнег — і я радуюся з таго. Ён замяце сьляды, лішнія для Беларусі. Ён дасьць рады прыродзе — і народзіць, змадэлюе свой хранатоп, сваю казку, свой сусьвет. Сьнег — гэта добра. Сьнег — гэта мароз. Хукаю на палец і выводжу на зьмерзлай шыбе машыны: ЗІМА.
Дэклярую, каб не ўцякла ўжо. Бо калі ўцячэ — то дрэнь. Нельга Сьвятога Міколу сустракаць папяровымі маразамі.
Мы ўсе дактары, бо вакол нас — хворыя. “Хворыя паўсюль, нават у вар’ятні”, — сказаў некалі Бэрнард Шоў. Бог стварыў нас, каб самому патрапіць у гэты сьвет. Патрапіць патрапіў, а на нас забыўся. Сеў — ды сядзіць на зямлі, разглядае Неба зьнізу. А мы поўзаем па ягоных нагах, казычам Бога.
