Валянціну 19 гадоў, ён нарадзіўся ў сям’і савецкага вайскоўца, якая пасьля развалу СССР абрала Беларусь месцам сталага жыхарства. Сын этнічных украінцаў вывучае ў Мазырскім універсітэце беларускую мову і лічыць яе для сябе пакуль адзінаю мажліваю тэрыторыяй вольнага духу.
Свой ліст на конкурс “Мая Свабода” чытае Валянцін Бойка.
Мая Свабода.
Травеньская ноч асыпаецца долу дробнымі пацеркамі зьнічак. Таямнічы сейбіт шчодраю рукою рассыпае над зямлёй, спавітаю у цемру, жмені зіхоткіх зярнятаў, каб неўзабаве ўзышлі яны, зарунелі танюткімі парасткамі спраўджаных людзкіх мараў. Відаць, кожны з нас хоць раз у жыцьці загадваў жаданьне, прымеціўшы, як з вугальна-чорнага неба падае зорка. Мінала ноч. I наўрад ці хто сьцяміць, ці збылося тое жаданьне, бо чарада тлумных дзён надзейна сьцірала з памяці тую хвілю амаль дзіцячага захапленьня, калі кволы агеньчык прабягаў па небасхіле, нібы вяртаючы (хай сабе толькі на імгненьне) у забытую казку маленства.
Я даўно ўжо ня веру ў казкі й не загадваю жаданьняў. Не, я не пасьпеў расчаравацца ў жыцьці настолькі, каб перастаць жадаць. Сваю запаветную мару нельга давяраць летуценным зоркам. Дый ня думаю, што яны зразумеюць мяне. Тыя, каму наканавана зьзяць у бясконцых абшарах Сусьвету, дзе пазбаўленыя ўлады Прастора й Час, ніколі ня здольныя адчуць што такое няволя – зоркі нараджаюцца й паміраюць свабоднымі.
Я пішу да цябе, мая Свабода. Прабач, што раней не дасылаў лістоў. У той краіне, дзе я зьявіўся на сьвет, ня бачылі нават твайго ценю. Толькі жахлівы прывід блукаў наўкола, сям-там узьнімаючы чырвоны водбліск зьніштажальнага агню. Доўга лютаваў той страшэнны пажар, але і ён нарэшце згас. Хоць я і ня памятаю тыя часы, аднак, пасьпеў усё ж такі наглытацца атрутнага дыму. Дзіўна, але нават праз смурод папялішча ўсе нібыта адчулі тваё дыханьне, Свабода. Шкада, што лёс не судзіў нам спаткацца. Зачараваныя водгульлем тваёй песьні, мы й ня чулі, як зноў падкраліся падпальшчыкі. Хто-хто, а яны ўжо ня спалі ў шапку.
Цяпер я нават ня ведаю твайго аблічча. Няўрымсьлівыя паэты апяваюць мажную панну з уладарным позіркам у вачох. А мой народ інакш яшчэ называе цябе Воляй. Воля, Волечка... Пяшчотнае дзявочае імя. Я бачу танклявую постаць дзяўчыны з васільковымі вочкамі, што журботна пазірае на разьюшаны натоўп, які плюе ў ейны бок і шпурляе каменьне, нібы ў распусьніцу. Так, яны пагарджаюць табою. Але страх тоіцца пад маскаю пагарды. Рабы баяцца сваёй Свабоды. Прыбранае ў аксаміт Рабства яны шануюць болей, чымся Свабоду ў зрэб''і. Рабства ня трэба шукаць, яно ўвесь час поруч з табою, ад самога нараджэньня. А Свабоду трэба здабываць. Дый пільна глядзець, каб пасьля ніхто ня скраў твой набытак, надзейна хаваць яго ад злога вока. Як бы я хацеў валодаць хоць частачкай гэтага скарбу! Здаецца, варта толькі зрабіць крок насустрач сьвятлу, працягнуць далоні да сонца... Але рукі бясьсільна апускаюцца. Цяжка перадаць той гнятлівы стан абсалютнае незалежнасьці, калі ад цябе даўно ўжо нічога не залежыць. Я ведаю, што табе таксама балюча. Штодня бачу, як нявечаць тваё цела, як топчуць цябе нагамі, як вырываюць з грудзей тваё збалелае сэрца. Зьмізарнелым душам не патрэбная чыясьці свабода слова ці свабода сумленьня, бо яны даражаць толькі ўласнай свабодай ад слова і свабодай ад сумленьня.
Любая Свабода! Калі ты сапраўды пекная дзяўчына, то я хачу прызнацца ў каханьні. Так, я кахаю цябе, Свабода! Кахаю шчыра й безнадзейна. Я прагну спаткацца з табою, адчуць дотык пяшчотнае рукі, патануць у акіяне васільковых вачэй, пачуць тваю ціхую песьню. Ці ж магу я чакаць узаемнасьці? Шляхетныя паненкі часьцей дораць сваё сэрца мужным ваярам, чые рукі звыклі трымаць меч. Мабыць, я ня варты твайго каханьня, Свабода. Пакуль іншыя крочылі насустрач навале, сьпяваючы твае песьні, я бегаў пешкі пад стол. Глядзеў, але ня бачыў цябе. Мяне вырасьціла няволя. Ёй прызнаваўся ў каханьні, ёй пяяў хваласьпевы. А працёршы, нарэшце, пыл з вачэй, зразумеў: ужо позна... Цяпер дужа пакутую праз тое, што не спазнаў цябе. Але пакуты мае маглі быць у тысячу разоў мацнейшыя, калі б я адчуў увесь горыч страты ў той час, як шаленцы рвалі на шматкі твой сьцяг, калі паўставалі з апраметнай агідныя цені мінулага. Тут і самага мужнага падцікоўвала роспач. А так я магу цешыць сябе спадзевам, што некалі зьведаю слодыч сустрэчы…
Травеньская ноч асыпаецца долу дробнымі пацеркамі зьнічак. 3 далёкага краю, дзе лунае твая песьня, радыёхваля даносіць галасы. Галасы тых, хто таксама кахае цябе, мая Свабода. Але я не зазнаю ніякае рэўнасьці. Ціхаю радасьцю поўніцца сэрца: я не адзін. Свабода, як і каханая, у кожнага свая, але здабыць яе можна толькі разам.
Гледзячы ў начное неба, я разумею: аднойчы, калі зь небасхілу сарвецца мая зорка, прыйдзе тая, што злучыць нас, мая Свабода. Нашае спатканьне будзе доўжыцца вечнасьць. Любая! Няўжо трэба вызваліцца ад усяго, каб кахаць цябе?! Чаго тады вартае гэтае жыцьцё, калі ў ім няма Свабоды?
Інакшай я бачу нашую сустрэчу. Будзе вясна. Зарунеюць палі. Золкае ранішняе паветра напоўніцца водарам кветак. Жаўрукі зазьвіняць тваёй песьняй. Мы рушым на золку пад тваімі сьцягамі. Ня будзе патасных словаў, ня будзе палымяных прамоваў, ня будзе фальшу. Толькі жаўруковая песьня. Мы крочым плячо ў плячо насустрач сонцу, насустрач табе, мая Свабода.
Мая Свабода.
Травеньская ноч асыпаецца долу дробнымі пацеркамі зьнічак. Таямнічы сейбіт шчодраю рукою рассыпае над зямлёй, спавітаю у цемру, жмені зіхоткіх зярнятаў, каб неўзабаве ўзышлі яны, зарунелі танюткімі парасткамі спраўджаных людзкіх мараў. Відаць, кожны з нас хоць раз у жыцьці загадваў жаданьне, прымеціўшы, як з вугальна-чорнага неба падае зорка. Мінала ноч. I наўрад ці хто сьцяміць, ці збылося тое жаданьне, бо чарада тлумных дзён надзейна сьцірала з памяці тую хвілю амаль дзіцячага захапленьня, калі кволы агеньчык прабягаў па небасхіле, нібы вяртаючы (хай сабе толькі на імгненьне) у забытую казку маленства.
Я даўно ўжо ня веру ў казкі й не загадваю жаданьняў. Не, я не пасьпеў расчаравацца ў жыцьці настолькі, каб перастаць жадаць. Сваю запаветную мару нельга давяраць летуценным зоркам. Дый ня думаю, што яны зразумеюць мяне. Тыя, каму наканавана зьзяць у бясконцых абшарах Сусьвету, дзе пазбаўленыя ўлады Прастора й Час, ніколі ня здольныя адчуць што такое няволя – зоркі нараджаюцца й паміраюць свабоднымі.
Я пішу да цябе, мая Свабода. Прабач, што раней не дасылаў лістоў. У той краіне, дзе я зьявіўся на сьвет, ня бачылі нават твайго ценю. Толькі жахлівы прывід блукаў наўкола, сям-там узьнімаючы чырвоны водбліск зьніштажальнага агню. Доўга лютаваў той страшэнны пажар, але і ён нарэшце згас. Хоць я і ня памятаю тыя часы, аднак, пасьпеў усё ж такі наглытацца атрутнага дыму. Дзіўна, але нават праз смурод папялішча ўсе нібыта адчулі тваё дыханьне, Свабода. Шкада, што лёс не судзіў нам спаткацца. Зачараваныя водгульлем тваёй песьні, мы й ня чулі, як зноў падкраліся падпальшчыкі. Хто-хто, а яны ўжо ня спалі ў шапку.
Цяпер я нават ня ведаю твайго аблічча. Няўрымсьлівыя паэты апяваюць мажную панну з уладарным позіркам у вачох. А мой народ інакш яшчэ называе цябе Воляй. Воля, Волечка... Пяшчотнае дзявочае імя. Я бачу танклявую постаць дзяўчыны з васільковымі вочкамі, што журботна пазірае на разьюшаны натоўп, які плюе ў ейны бок і шпурляе каменьне, нібы ў распусьніцу. Так, яны пагарджаюць табою. Але страх тоіцца пад маскаю пагарды. Рабы баяцца сваёй Свабоды. Прыбранае ў аксаміт Рабства яны шануюць болей, чымся Свабоду ў зрэб''і. Рабства ня трэба шукаць, яно ўвесь час поруч з табою, ад самога нараджэньня. А Свабоду трэба здабываць. Дый пільна глядзець, каб пасьля ніхто ня скраў твой набытак, надзейна хаваць яго ад злога вока. Як бы я хацеў валодаць хоць частачкай гэтага скарбу! Здаецца, варта толькі зрабіць крок насустрач сьвятлу, працягнуць далоні да сонца... Але рукі бясьсільна апускаюцца. Цяжка перадаць той гнятлівы стан абсалютнае незалежнасьці, калі ад цябе даўно ўжо нічога не залежыць. Я ведаю, што табе таксама балюча. Штодня бачу, як нявечаць тваё цела, як топчуць цябе нагамі, як вырываюць з грудзей тваё збалелае сэрца. Зьмізарнелым душам не патрэбная чыясьці свабода слова ці свабода сумленьня, бо яны даражаць толькі ўласнай свабодай ад слова і свабодай ад сумленьня.
Любая Свабода! Калі ты сапраўды пекная дзяўчына, то я хачу прызнацца ў каханьні. Так, я кахаю цябе, Свабода! Кахаю шчыра й безнадзейна. Я прагну спаткацца з табою, адчуць дотык пяшчотнае рукі, патануць у акіяне васільковых вачэй, пачуць тваю ціхую песьню. Ці ж магу я чакаць узаемнасьці? Шляхетныя паненкі часьцей дораць сваё сэрца мужным ваярам, чые рукі звыклі трымаць меч. Мабыць, я ня варты твайго каханьня, Свабода. Пакуль іншыя крочылі насустрач навале, сьпяваючы твае песьні, я бегаў пешкі пад стол. Глядзеў, але ня бачыў цябе. Мяне вырасьціла няволя. Ёй прызнаваўся ў каханьні, ёй пяяў хваласьпевы. А працёршы, нарэшце, пыл з вачэй, зразумеў: ужо позна... Цяпер дужа пакутую праз тое, што не спазнаў цябе. Але пакуты мае маглі быць у тысячу разоў мацнейшыя, калі б я адчуў увесь горыч страты ў той час, як шаленцы рвалі на шматкі твой сьцяг, калі паўставалі з апраметнай агідныя цені мінулага. Тут і самага мужнага падцікоўвала роспач. А так я магу цешыць сябе спадзевам, што некалі зьведаю слодыч сустрэчы…
Травеньская ноч асыпаецца долу дробнымі пацеркамі зьнічак. 3 далёкага краю, дзе лунае твая песьня, радыёхваля даносіць галасы. Галасы тых, хто таксама кахае цябе, мая Свабода. Але я не зазнаю ніякае рэўнасьці. Ціхаю радасьцю поўніцца сэрца: я не адзін. Свабода, як і каханая, у кожнага свая, але здабыць яе можна толькі разам.
Гледзячы ў начное неба, я разумею: аднойчы, калі зь небасхілу сарвецца мая зорка, прыйдзе тая, што злучыць нас, мая Свабода. Нашае спатканьне будзе доўжыцца вечнасьць. Любая! Няўжо трэба вызваліцца ад усяго, каб кахаць цябе?! Чаго тады вартае гэтае жыцьцё, калі ў ім няма Свабоды?
Інакшай я бачу нашую сустрэчу. Будзе вясна. Зарунеюць палі. Золкае ранішняе паветра напоўніцца водарам кветак. Жаўрукі зазьвіняць тваёй песьняй. Мы рушым на золку пад тваімі сьцягамі. Ня будзе патасных словаў, ня будзе палымяных прамоваў, ня будзе фальшу. Толькі жаўруковая песьня. Мы крочым плячо ў плячо насустрач сонцу, насустрач табе, мая Свабода.
