Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Будучыня Беларусі і будучыня Расеі — параўнаньне апытаньняў экспэртаў


Аляксандар Лукашэнка, Уладзімір Пуцін, каляж
Аляксандар Лукашэнка, Уладзімір Пуцін, каляж

Самым імаверным шляхам зьмены ўлады ў Беларусі і Расеі экспэрты лічаць сьмерць кіраўнікоў дзяржаваў — Аляксандра Лукашэнкі і Ўладзіміра Пуціна. Параўноўваем вынікі апытаньняў экспэртаў пра будучыню дзьвюх краінаў.

29 жніўня Радыё Свабода апублікавала вынікі экспэртнага апытыньня наконт палітычнай будучыні Беларусі «Хто ўзначаліць Беларусь пасьля Лукашэнкі? Вялікае апытаньне Свабоды».

Ідэя правядзеньня апытаньня была навеяная экспэртным апытаньнем «Системы» — дасьледнага праекту «Настоящего времени» і расейскай службы Радыё Свабода. Расейскія калегі высьвятлялі, які, на думку экспэртаў, найбольш імаверны сцэнар зьмены ўлады ў РФ і хто прыйшоў бы на зьмену Ўладзіміру Пуціну ў выпадку яго раптоўнага сыходу.

У нашым дасьледаваньні задаваліся падобныя пытаньні адносна будучыні Беларусі. Пытаньні «Системы» былі крыху мадыфікаваныя, але вынікі дапускаюць супастаўленьне.

Сьцісла:

  • У Беларусі і Расеі экспэрты лічаць самым імаверным шляхам зьмены ўлады — сьмерць кіраўніка. У беларускім апытаньні на другім месцы паводле частаты ўзгадак — рэформа палітычнай сыстэмы, ініцыяваная Лукашэнкам, у расейскім — палацавы пераварот.
  • У беларускім апытаньні лідэр сьпісу «прызначаных спадкаемцаў» — сын Аляксандра Лукашэнкі Віктар, у расейскім — прэм’ер Міхаіл Мішусьцін.
  • У беларускім апытаньні сьпіс тых, хто на думку экспэртаў мог бы ўзначаліць краіну ў выпадку сыходу Лукашэнкі без прызначэньня пераемніка — Натальля Качанава і Раман Галоўчанка. У расейскім апытаньні самыя папулярныя адказы на аналягічнае пытаньне адносна сыходу Пуціна — Мішусьцін і маскоўскі мэр Сяргей Сабянін.

Прапануем вашай увазе гэтае супастаўленьне.

Сцэнары зьмены ўлады

У апытаньні расейскіх калегаў экспэрты маглі выбраць некалькі варыянтаў адказаў. Мы ў апытаньні прапанавалі выбраць толькі адзін адказ. Абодва падыходы маюць свае хібы і перавагі. Падыход «Системы» дазваляе ўлічыць у агульным заліку нават тыя варыянты, якія самі экспэрты лічаць ня вельмі імавернымі. Мы палічылі, што выбар толькі аднаго, самага імавернага варыянту — больш адказны, у гэтым выпадку адрозьненьне паміж больш і менш імавернымі сцэнарамі робіцца больш выразным.

Вынікі, з улікам адрозьненьняў у падыходах, атрымаліся падобныя ў перавазе варыянту пераменаў у выніку сьмерці дзейнага кіраўніка (у Беларусі — Лукашэнкі, у Расеі — Пуціна). Экспэрты ў расейскім апытаньні адзначылі гэты варыянт практычна пагалоўна (95%), у беларускім — толькі крыху больш за палову.

Яшчэ адно падабенства — невялікая колькасьць галасоў, якія мяркуюць, што зьмены могуць адбыцца рэвалюцыйным шляхам, 12% экспэртаў лічаць гэта імаверным у Расеі, і ніводнага — у Беларусі.

У беларускім і расейскім апытаньнях прыкладна аднолькавая колькасьць назвала найбольш рэалістычным сцэнаром рэформу, ініцыяваную ўладаром — 23% і 19% адпаведна.

Але ў беларускім апытаньні гэты варыянт адказу — на другім месцы, у расейскім — на чацьвёртым. Пры гэтым у расейскім апытаньні варыянт палацавага перавароту — другі паводле папулярнасьці сярод экспэртаў, яго пазначылі больш за палову апытаных — 55%, у беларускім — усяго 7%.

З гэтага не вынікае, што пераварот у Крамлі абавязкова здарыцца. Але такі сцэнар у Расеі лічаць магчымым амаль у 8 разоў больш экспэртаў, чым у Беларусі.

Пасьля ўладара (калі выбірае ён)

Экспэртам ў абодвух — беларускім і расейскім — апытаньнях прапаноўваліся два пытаньні пра гіпатэтычную сытуацыю раптоўнага адыходу ад улады адпаведна Аляксандра Лукашэнкі і Ўладзіміра Пуціна — хто тады ўзначаліць краіну? Прапаноўвалася два сцэнары — калі кіраўнік перад сыходам прызначае пераемніка і калі ён раптоўна сыходзіць, ня маючы магчымасьць прызначыць спадкаемцу.

Па гэтым пытаньні, як і па папярэднім, экспэртам у апытаньні па Расеі дазвалялася назваць некалькі прозьвішчаў. У выніку былі названыя 27 асобаў (у беларускім — 9).

На чале сьпісу апынуўся прэм’ер Міхаіл Мішусьцін (45%), але амаль столькі ж набраў былы ахоўнік і памочнік Пуціна, цяпер — сакратар Дзяржсавету РФ Аляксей Дзюмін (43%).

Усяго больш за 7% галасоў кожны набралі ў якасьці «прызначаных спадкаемцаў» 8 расейскіх чыноўнікаў. І іх месцы ў гэтым сьпісе не заўсёды адпавядалі іх месцам у расейскай «табели о рангах». Пасада Дзюміна — фармальна ня вельмі высокая, але ў ацэнках экспэртаў ён фактычна падзяліў першае месца з прэм’ерам.

У Беларусі ж сьпіс кандыдатаў у «прызначаныя спадкаемцы» значна карацейшы (магчыма, у тым ліку і з прычыны крыху іншай мэтодыкі апытаньня). Ён карацей расейскага ўдвая (4 супраць 8) і ў ім няма пэрсанажаў, кшталту Дзюміна ці памочнікаў прэзыдэнта РФ Мікалая Патрушава і Максіма Арэшкіна, чыя палітычная вага значна больш высокая, чым іх ранг у афіцыйнай бюракратычнай гіерархіі.

У расейскай «абойме» патэнцыйных «прызначаных спадкаемцаў» — некалькі сілавікоў: міністар абароны Андрэй Белавусаў, генэрал-палкоўнік Дзюмін, генэрал арміі Мікалай Патрушаў, дырэктар ФСБ Аляксандар Бортнікаў. Пры гэтым толькі два экспэрты палічылі магчымай «прызначанай пераемніцай» Пуціна яго дачку Кацярыну Ціханаву, і адзін — другую яго дачку Марыю Варанцову.

У беларускім сьпісе наверсе — сын (і тут зразумелая меркаваная матывацыя Аляксандра Лукашэнкі) і найвышэйшая намэнклятура. Сярод іх сілавіком можа лічыцца Віктар Лукашэнка (мае званьне генэрал-маёра), але цяпер ніякай афіцыйнай пасады, зьвязанай зь сілавымі структурамі, ён не займае. А Раман Галоўчанка да прэм’ерства быў кіраўніком Дзяржаўнага вайскова-прамысловага камітэту.

Пасьля ўладара (калі выбірае ня ён)

У расейскім сьпісе асобаў, якія могуць устаць на чале Расеі пасьля сыходу Пуціна без абвяшчэньня пераемніка, — 22 чалавекі. У Беларусі тых, хто на думку экспэртаў мог бы ўзначаліць Беларусь у выпадку сыходу Алясандра Лукашэнкі без прызначэньня спадкаемцы — 11 асобаў.

У расейскім апытаньні абсалютны лідэр — прэм’ер Мішусьцін. Ён паводле Канстытуцыі РФ — часовы выканаўца абавязкаў прэзыдэнта ў выпадку недзеяздольнасьці ці сьмерці дзейнага.

Другі патэнцыйны пераемнік «па факце» у Расеі — маскоўскі мэр Сяргей Сабянін, Аляксей Дзюмін ў параўнаньні з рэйтынгам «прызначанага спадкаемцы» перасунуўся з другога месца на чацьвёртае, прапусьціўшы на трэцяе месца памочніка прэзыдэнта РФ, былога сакратара Рады бясьпекі і былога дырэктара ФСБ Мікалая Патрушава. Сьпіс лідэраў у расейскім апытаньні ў адказах на гэтае пытаньне шырэй, чым у адпаведным беларускім, але таксама два выразныя фаварыты, прычым больш выразныя, чым у беларускім сьпісе.

У беларускім сьпісе фігуруе некалькі сілавікоў: Аляксандар Вальфовіч — дзяржсакратар Рады бясьпекі, Алег Белаконеў — былы начальнік Генштабу, Іван Тэртэль — старшыня КДБ, Іван Кубракоў — міністар унутраных справаў. Аднак іх усіх у якасьці магчымых пераемнікаў Лукашэнкі назвалі няшмат экспэртаў.

Як у Беларусі, гэтак і ў Расеі няшмат экспэртаў назвалі апазыцыянэраў у якасьці тых, хто можа прыйсьці на зьмену дзейнаму кіраўніку: у беларускім апытаньні — адна згадка Паўла Латушкі і адна — камандзіра палку Каліноўскага, у расейскім — адна згадка Міхаіла Хадаркоўскага.

Форум

Камэнтаваць тут можна праз Disqus. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG