Гэта першая электаральная кампанія пасьля крызісу 2020 году. Праваабаронцы заявілі, што будуць весьці маніторынг выбарчага працэсу.
Прадстаўнікі кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары», якая ладзіцца Праваабарончым цэнтрам «Вясна» і Беларускім Хэльсынскім камітэтам з 2008 году, а таксама яе экспэрт Павал Сапелка падкрэсьліваюць, што ў сувязі з рэпрэсіўнымі рызыкамі будзе працаваць экспэртная місія, а не «клясычнае» назіраньне, якое ажыцьцяўлялася падчас ранейшых кампаній.
«Зараз у нас будзе экспэртная місія, якая будзе зьбіраць і аналізаваць інфармацыю аб выбарчай кампаніі, у тым ліку праз публічную ананімную форму для паведамленьняў аб парушэньнях выбарчых правоў. Мы рыхтуем адпаведную інструкцыю для актыўных выбаршчыкаў, як бясьпечна дасылаць інфармацыю кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары», — расказваюць у кампаніі.
Праваабаронца «Вясны» Павал Сапелка дадае, што такі фармат правядзеньня кампаніі ўжо фактычна апрабавалі падчас рэфэрэндуму па ўнясеньні зьменаў у Канстытуцыю ў 2022 годзе, і ён паказаў сваю эфэктыўнасьць.
Сапелка таксама зьвяртае ўвагу, што сёньня нельга накіроўваць назіральнікаў у камісіі, бо, хутчэй за ўсё, яны сутыкнуцца з рэпрэсіямі:
«Па досьведзе папярэдніх кампаній можна меркаваць, што тых, хто ўсё ж наважыцца стаць незалежным назіральнікам, проста ня пусьцяць у камісіі. У задачу кампаніі будзе ўваходзіць фіксацыя гэтых фактаў і ацэнка працэсаў стварэньня выбарчых камісій, вылучэньня і рэгістрацыі кандыдатаў у дэпутаты, магчымасьцяў для агітацыі, волевыяўленьня на датэрміновым галасаваньні і ў адзіны дзень галасаваньня».
«Гэта першая электаральная кампанія пасьля крызісу 2020 году і пасьля кардынальных зьмен у грамадзка-палітычным жыцьці краіны. На гэтых „выбарах“, хутчэй за ўсё, ня будзе ніякага іншага незалежнага назіраньня, а таксама міжнароднага з боку БДІПЧ АБСЭ», — кажуць прадстаўнікі кампаніі.
Сапелка адзначыў, што праваабаронцы плянуюць рабіць ацэнкі кожнаму з этапаў электаральнай кампаніі ў выглядзе этапных справаздач з высновамі аб тым, якія былі зафіксаваныя парушэньні, а таксама з рэкамэндацыямі, як можна было праводзіць працэдуры на гэтым этапе.
«Мы таксама будзем рабіць кароткае рэзюмэ на простай і зразумелай кожнаму і кожнай мове. Пасьля асноўнага дня галасаваньня мы зробім агульную справаздачу з ацэнкамі праваабаронцаў, якія гэта былі выбары», — заяўляюць у кампаніі.
Выніковую справаздачу праваабаронцы маюць апублікаваць на сайце кампаніі, а таксама сайтах яе сябраў — «Вясны» і БХК, і даслаць розным міжнародным арганізацыям і экспэртнай супольнасьці, якія будуць выкарыстоўваць яе высновы ў сваёй працы.
«Мы таксама вырашылі, што ўсе ж такі адрасуем нашыя высновы і рэкамэндацыі дзеючым уладам... Але як яны распарадзяцца нашымі экспэртнымі рэкамэндацыямі — залежыць ад іх».
Сур’ёзныя зьмены закрануць мэтодыку збору інфармацыі, адзначыў Сапелка.
«Кампанія вырашыла адмовіцца ад назіральнікаў з прычын бясьпекі. Падчас гэтай электаральнай кампаніі мы плянуем зьвярнуцца з заклікам да звычайных выбаршчыкаў аб дапамозе ў зборы інфармацыі пра парушэньні падчас выбараў. Мы распрацоўваем простую і зразумелую форму па зборы інфармацыі аб парушэньнях, а таксама зразумелую інструкцыю, як бясьпечна ёю карыстацца і дзяліцца інфармацыяй», — зазначаюць праваабаронцы.
Таксама, як зьвяртае ўвагу Павал Сапелка, абраны фармат правядзеньня кампаніі будзе мінімізаваць пагрозы і рызыкі рэпрэсій:
«Адначасова мы нагадваем усім неабыякавым беларусам пра правілы бясьпечнай камунікацыі з нашымі інфармацыйнымі рэсурсамі».
Прадстаўнікі і прадстаўніцы кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» лічаць важным праводзіць зь беларусамі асьветніцкую і інфармацыйную працу наконт іх выбарчых правоў і дэмакратычных стандартаў правядзеньня выбараў.
