Міжнародная праваабарончая арганізацыя Human Rights Watch абнародавала новую справаздачу, якая зьмяшчаем дадатковыя доказы ваенных злачынстваў расейскіх вайскоў у часе акупацыі ўкраінскага горада Херсону.
Праваабаронцы задакумэнтавалі факты незаконных затрыманьняў, выкраданьняў і катаваньняў украінцаў у пэрыяд з сакавіка па лістапад 2022 году.
Пацярпелыя і чальцы іх сем’яў паведамілі праваабаронцам, што ў Херсоне расейцы стварылі пяць катоўняў — у двух сьледчых ізалятарах, у будынку мясцовай адміністрацыі, а таксама ў школе і аэрапорце.
Грамадзяне, зь якімі праваабаронцы запісалі інтэрвію, паведамілі, што іх у часе зьняволеньня білі палкамі і гумовымі дубінкамі, катавалі электрычным токам, пагражалі сьмерцю і калецтвам. Пры гэтым мэдычнай дапамогі затрыманыя не атрымлівалі.
«Расейскія войскі ў Херсоне агрэсіўна абшуквалі будынкі, а потым затрымлівалі аднаго або некалькіх людзей з тых, хто там пражываў, па розных абвінавачваньнях. Некалькі затрыманых паведамілі, што расейскія вайскоўцы білі іх і пагражалі ім ці іхным сваякам, у тым ліку старым людзям. Потым расейскія салдаты закрывалі шапкай або торбай вочы або галаву затрыманых, прымушалі іх сесьці ў машыну, і тады адвозілі ў адно зь месцаў утрыманьня», — адзначаецца ў справаздачы Human Rights Watch.
«Было пяць чалавек. Усіх пабілі. Быў адзін, якому прастрэлілі нагу, яшчэ аднаму зламалі рабро. Мы ўвесь дзень і ноч чулі крыкі [людзей, якіх білі]. Людзі крычалі і а трэцяй гадзіны ночы, і ўвечары. ...Мэдычнай дапамогі нікому не аказвалі», — прыводзяцца ў справаздачы словы аднаго з пацярпелых украінцаў.
Іншыя пацярпелыя ад расейскіх вайскоўцаў расказалі, што расейцы прыніжалі затрыманых, прымушалі іх пад пагрозай біцьця выкрыкваць прарасейскія лёзунгі, слухаць і сьпяваць гімн Расеі і расейскія патрыятычныя песьні, а таксама аплядаваць тым, хто сьпяваў.
Паводле апытаных, расейцы найбольш шукалі грамадзян, якія займаліся валянтэрскай дзейнасьцю або ваявалі ў складзе Ўзброеных сіл Украіны на Данбасе з 2014 году.
Адна жанчына паведаміла, што расейцы затрымалі яе, бо не маглі знайсьці яе мужа, і трымалі ў закладніках, пакуль ён ня здаўся на наступны дзень.
Калі ўкраінскія вайскоўцы вярнулі Херсон у лістападзе 2022 году, расейцы ўзялі з сабой частку затрыманых мірных жыхароў. Мяркуецца, што іх незаконна перавезьлі ў акупаваны Расеяй Крым. Пры гэтым расейцы не паведамлялі сваякам аб месцы знаходжаньня затрыманых і пазбаўлялі магчымасьці наняць адваката.
Паводле прадстаўніка Херсонскай пракуратуры, у часе расейскай акупацыі незаконна былі затрыманыя ад 4000 да 5000 мірных грамадзян, але іх рэальная колькасьць можа быць значна большай.
Ваенным злачынствам зьяўляецца наўмыснае жорсткае абыходжаньне, катаваньне або забойства цывільных асобаў або палонных удзельнікаў баявых дзеяньняў, якія знаходзяцца ў зьняволеньні, наўмыснае прычыненьне моцных пакут або сурʼёзных цялесных пашкоджаньняў і незаконныя дэпартацыя і перамяшчэньне затрыманых грамадзян.
Паводле Офісу генэральнага пракурора Ўкраіны, з пачатку расейскага ваеннага ўварваньня сьледчыя задакумэнтавалі 80 198 ваенных злачынстваў расейскіх вайскоўцаў, некаторым зь іх ужо абвясьцілі выракі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
