24 гады Оўруч і Мазыр былі гарадамі-пабрацімамі і мелі асаблівыя дачыненьні, прадугледжаныя адмысловым пагадненьнем аб партнэрстве і супрацы.
Пасьля пачатку расейскага ваеннага ўварваньня з тэрыторыі Беларусі Оўруцкая гарадзкая рада аднагалосна падтрымала аднабаковы выхад з партнэрскага пагадненьня. А яшчэ зьвярнулася ў Кабінэт міністраў Украіны з прапановай нацыяналізаваць Оўруцкі друзавы завод, які дагэтуль застаецца ўласнасьцю Беларусі.
Оўруцкая аб’яднаная грамада моцна пацярпела ад авіяцыйных абстрэлаў, папярэдне цалкам зьнішчана 5 будынкаў і яшчэ 28 пашкоджаныя.
Як украінскі завод стаў беларускім
Оўруцкі друзавы завод разам з двума іншымі аналягічнымі заводамі — Алеўскім у Жытомірскай і Тамашгародзкім ў Ровенскай абласьцях — адышлі Беларусі ў сярэдзіне 1990-х як аплата запазычанасьцяў украінскіх суб’ектаў гаспадараньня перад Беларусьсю.
Беларусь і Ўкраіна пасьля развалу Савецкага Саюзу доўга вялі перамовы аб урэгуляваньні даўгоў, якія ўтварыліся яшчэ ў савецкіх рублях пасьля пераходу на нацыянальныя валюты. Тады ж Беларусь адстаяла свае правы і на крымскую маёмасьць — санаторна-курортныя ўстановы, якія пасьля анэксіі Расеяй Крыму былі перарэгістраваныя паводле расейскага заканадаўства.
З цягам часу Алеўскі завод вярнуўся ў муніцыпальную ўласнасьць Алеўскай раённай рады, а Тамашгародзкі завод перайшоў ва ўласнасьць кампаніяў, зьвязаных з украінскім бізнэсоўцам і палітыкам Сяргеем Цігіпкам.
Оўруцкі друзавы завод спачатку быў аформлены як уласнасьць Гомельскага аблвыканкаму, а потым перарадзены на балянс Гомельскаму гарадзкому дарожнаму будаўніча-рамонтнаму трэсту.
Замест посьпехаў — разруха
Сам завод месьціцца ў сяле Бандары, якое ўваходзіць у склад Оўруцкай тэрытарыяльнай грамады.
Як адзначылі ў Оўруцкай гарадзкой радзе, завод у 1958 годзе будавалі менавіта беларусы, таму і ягоная перадача ў 1995 годзе ва ўласнасьць Беларусі пасьля абвяшчэньня незалежнасьці ня выклікала асаблівага супраціву.
У савецкія часы завод экспартаваў прадукцыю ў Эўропу, а гэта дазволіла прадпрыемству стварыць у сельскай мясцовасьці моцную сацыяльную інфраструктуру — пабудаваць для працоўных адмысловае жылое мястэчка з двухпавярховымі будынкамі, з водаправодам і каналізацыяй. І традыцыйна — лякарню, дом культуры, дзіцячы садок і лазьню.
На балянсе заводу дагэтуль застаюцца яшчэ і воданапорная вежа і сеткі, каналізацыйныя сеткі, станцыя ачысткі вады ад жалеза і дарогі.
Але з гадамі прадпрыемства звузіла дзейнасьць і абмежавалася пастаўкамі прадукцыі толькі ў Беларусь і Расею. І фактычна адмовілася ад утрыманьня сваіх жа сацыяльных і інфраструктурных аб’ектаў.
Завод ігнаруе ўкраінскае заканадаўства
Оўруцкая гарадзкая рада ня раз патрабавала ад заводу правесьці рамонт, але той пагаджаўся прафінансаваць працы толькі на парытэтных умовах разам з уласьнікамі кватэраў. У выніку нават зацьвердзілі плян рамонту ў 2018 годзе, але так яго і не ажыцьцявілі.
У 2021 годзе дэпутаты гарадзкой рады ня вытрымалі і зьвярнуліся да амбасадара Беларусі ва Ўкраіне Ігара Сокала. Яму паведамілі аб аварыйным стане жылога фонду заводу.
«Каналізацыйныя сеткі і дахі дамоў — у аварыйным стане, бо не абслугоўваюцца. Няма асьвятленьня ў пад’ездах, у нездавольным стане электрасеткі. На фасадах дамоў зьявіліся расколіны. Дымаходы разбураныя. Лічым, што такое адкладваньне праблемы можа прывесьці да незваротных наступстваў, зьвязаных з бясьпекай жыхарства людзей, сярод якіх ёсьць і работнікі заводу», — напісалі дэпутаты ў звароце да беларускага амбасадара.
«Ніякай рэакцыі не было. Яны прыехалі, паглядзелі і безвынікова», — паведаміў Свабодзе мэр Оўруча Іван Коруд.
Мэр гораду нагадаў, што згодна з украінскім заканадаўствам прадпрыемства абавязанае своечасова рамантаваць усе аб’екты на сваім балянсе.
«Чакаем рашэньня ўраду і Рады нацыянальнай бясьпекі»
Але нават з такой гаспадаркай і безгаспадарнасьцю беларускага прадпрыемства гарадзкія ўлады вырашылі, што яго трэба нацыяналізаваць. І расейскае ўварваньне ва Ўкраіну з тэрыторыі Беларусі прысьпешыла працэс.
«На жаль, у нас няма паўнамоцтваў нацыяналізаваць. Гэта ў паўнамоцтвах Кабінэту міністраў і Рады нацыянальнай бясьпекі і абароны. Мы ўжо зьвярнуліся ў Кабінэт міністраў і чакаем, калі будзе ўхвалена рашэньне. Цяпер гэтае пытаньне ў працы », – паведаміў Свабодзе Іван Коруд.
Паводле яго, на заводзе цяпер працуюць 180 чалавек.
«Абстрэламі ён не пашкоджаны, але мае даўгоў больш як 10 мільёнаў грыўняў, і я вымушаны быў зьвярнуцца да кіраўніка (Жытомірскай) абласной дзяржаўнай адміністрацыі, каб было сьвятло і каб там не затапіла, каб прадпрыемства не перайшло цалкам у бездапаможны стан. Але мы працуем», – удакладніў мэр Оўруча Іван Коруд.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
