Ініцыятарам правядзеньня Чарнобыльскага шляху ў Вільні 26 красавіка ў 36 гадавіну аварыі на ЧАЭС выступіла найстарэйшая некамэрцыйная экалягічная беларуская арганізацыя арганізацыя Экадом, ліквідаваная па палітычных матывах у 2021 годзе.
«Урокі Чарнобыля-86 ня вывучаныя, і ўрокі Чарнобыля-22 таксама, — зазначыла Ірына Сухій, кіраўніца антыядзернага кірунку Экадома. — Пра гэта кажуць намеры асобных краін узмацніць мясцовую здабычу ўрану, будаваць новыя АЭС, прадстаўляючы іх як кліматычна „зялёнае“ рашэньне, а таксама абзаводзіцца ўласнай ядзернай зброяй. Грамадзкасьць сутыкнулася з тым, што ня мае эфэктыўных мэханізмаў уплыву на сытуацыю (...) Чарнобыльскі шлях у Вільні — магчымасьць прыцягнуць увагу да праблемы АЭС, якія заўсёды былі небясьпечнымі аб’ектамі, а ва ўмовах вайны становяцца асабліва ўразьлівымі».
Ірына адзначыла, што Вільня знаходзіцца менш чым за 50 км ад Астравецкай АЭС, і няма упэўненасьці, што беларускі рэжым зможа забясьпечыць радыяцыйную бясьпеку гэтага абʼекта.
«Мы ня можам выйсьці на мітынг у Беларусі, бо бесьперапынныя рэпрэсіі не даюць магчымасьці беларусам адкрыта выказаць сваё стаўленьне да праблемы, — падкрэсьліла спэцыялістка Экадома. — Але і ў Вільні мы можам патрабаваць таго, каб урады і міжнародныя арганізацыі пачалі дзейнічаць, а ня толькі выказвалі заклапочанасьць».
Арганізатары адзначаюць, што сёлета шэсьце ў сталіцы Літвы працягнецца каля 2,5 гадзін. Збор і мітынг пачнецца а 18:00 на Лукіскай плошчы ў партнэрстве з Фондам дапамогі беларусам у Літве «Razam» і пры ўдзеле прадстаўнікоў Офісу Сьвятланы Ціханоўскай і літоўскай грамадзкасьці. Потым адбудзецца шэсьце з 19:00 да 20:30 да помніка «Маці Чарнобыля».
Таксама Экадом 19-26 красавіка правядзе Чарнобыльскі тыдзень. Як адзначаюць арганізатары — гэта сэрыя мерапрыемстваў (сярод іх, публічная онлайн-дыскусія ў Press Club, куратарская экскурсія і адкрыцьцё онлайн-выставы SUNFLOWER, спартовая акцыя і іншыя), мэта якіх — распавесьці пра наступствы аварыі на ЧАЭС, якія не зьніклі, і прапанаваць альтэрнатыву ядзернаму шляху.
У Беларусі сёлета заяўку на правядзеньне акцыі «Чарнобыльскі шлях», якая больш чым за тры дзясяткі гадоў не праводзілася ў краіне пасьля пачатку пандэміі, падала ў Менгарвыканкам партыя «Зялёныя».
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
