«Міліцыя з каменным тварам адказвала: «Грамадзяне, разыходзьцеся»
Фёдар, жыхар Уручча:
— Ад ранку з жонкай схадзілі пагуляць вакол Новай Баравой, бо жывём недалёка, каб паглядзець, ці ёсьць там міліцыя, ці шмат яшчэ людзей гуляе. Гуляла шмат, у Менску дастаткова цёплае надвор’е. А міліцэйскую машыну, якая кружляла па раёне, заўважылі толькі адну.
Недзе а 14-й гадзіне я адвёз жонку зь дзіцём дадому, а сам рушыў на ўчастак. Ля яго стаялі некалькі дзясяткаў чалавек. Толькі там заўважыў, што забыўся дома пашпарт. На ўчастку спытаўся, ці магу прагаласаваць з правамі кіроўцы, мне дазволілі.
Унутры ўчастку была чарга. Хацеў зрабіць здымак, як заклікалі ў „Голасе“, але мой тэлефон чамусьці адмаўляўся працаваць, то вырашыў доўга не стаяць у кабінцы. Але зрабіць усё гэта было магчыма.
На ўчастку былі двое міліцыянтаў. Калі я выйшаў а 14:20, то ля ўчастку стаялі каля сотні чалавек. Я застаўся пачакаць.
Да нас падышлі „міліцыянты-аліўкі“, маладыя хлопцы, яны былі ў „латах“. Між сабой гаварылі: „Много людей“. Разьвярнуліся і сышлі. Празь нейкі час людзі сталі выгукаць „Не — вайне“.
Потым міліцыянты падышлі зноў, сказалі, каб ці разыходзіліся, ці ішлі галасаваць, інакш будуць затрымліваць. Людзі зь імі спрачаліся, пачаліся затрыманьні, але жанчыны затрыманых нават адбівалі. Прынамсі, адзін такі выпадак я бачыў.
Вельмі эмацыйныя моманты былі, усе крычалі адзін на аднаго. Для падмацаваньня падышлояшчэ чалавек пяць. Калі людзі адыходзілі, то казалі міліцыянтам, што яны наступныя на адпраўку ва Ўкраіну. Тыя з каменнымі тварамі адказвалі: „Грамадзяне, разыходзьцеся“.
Калі ішоў дадому, то каля яшчэ адной школы бачыў, як вялі затрыманага хлопца. Цяпер прыйшоў дадому і чытаю навіны».
«Многія былі нацэленыя потым пайсьці ў цэнтар»
Дзьмітры, жыхар ЖК «Каскад»:
— У пачатку трэцяй людзі сабраліся каля ўчастку. Як я палічыў, было каля 50 чалавек. Ніхто надта не зьбіраўся ісьці галасаваць. Хутчэй сабраліся абмеркаваць падзеі ў Беларусі.
Людзі сабраліся самых розных узростаў — і старэйшага пакаленьня, і моладзь, і сярэдняга ўзросту. На дрэве павесілі плякат „Не — вайне“. Хтосьці прынёс кветкі.
Празь нейкі час зьяўвіўся АМАП — 3-4 чалавекі. Хуценька затрымалі маладога хлопца, здаецца, нават нічога яму не казалі. Проста забралі яго і павялі з сабой. Аднаго чалавека жанчынам удалося адбіць.
Неўзабаве ўсе разышліся, не было сэнсу ў супрацьстаяньні зь сілавікамі. Многія былі нацэленыя пасьля пайсьці ў цэнтар. Людзі настроеныя мірна, не радыкальна.
Вельмі добра, што беларусы выйшлі і выказалі стаўленьне да вайны. Гэта пакідае надзею на тое, што ў нашай краіны будзе будучыня і ня будзе „рускага сьвету“.
Асабіста я зайшоў на ўчастак, але не прагаласаваў. Там стаіць куча міліцыянтаў. Галасаваць пад прымусам АМАПу, пад ціскам — жаданьня не было. Можна было прыйсьці да ўчастку, але нешта рабіць зь бюлетэнем не хацелася. Я хацеў проста выказаць сваё стаўленьне да вайны».
«Фатаграфаваць бюлетэнь можна было спакойна»
Антон, жыхар Сухарава:
«Я галасаваў у пачатку трэцяй гадзіны. Калі я падышоў да ўчастку, то была вялікая чарга, шмат людзей у масках, зь дзецьмі. У самой школе выступалі нейкія музыканты.
Было некалькі „блёк-постаў“: першы адразу на ўваходзе ў школу, дзе турнікеты, а другі — непасрэдна ў кабінэце, дзе выдавалі блянкі. На ўчастку дзяжурыў міліцыянт зь відэафіксатарам. Мне хуценька далі блянк для запаўненьня, ніякіх пазнак на ім не пабачыў.
Фіранак на кабінках, вядома, не было. Але пры гэтым фатаграфаваць бюлетэнь ці нешта ў ім пісаць можна было абсалютна свабодна. Сябры камісіі на гэта ніяк не рэагавалі, яны былі занятыя сваімі справамі. Асабіста я сапсаваў бюлетэнь, склаў і ўкінуў у скрыню.
Чамусьці ў школе было вельмі шмат людзей з павязкай „Дзяжурны“. Зайшоў у буфэт, людзей зноў заваблівалі нізкімі цэнамі. Прадавалі пернікі з глязурам, з надпісам „Рэфэрэндум-2022“. Цікавы мог бы атрымацца сувэнір. У самім буфэце людзей было няшмат. Хаця цэны вельмі прывабныя: бляшанка гарошку каштавала працэнтаў на 15 таньней, чым на акцыях у „Эўраопце“.
Калі я выйшаў з участку, то людзей ля школы стала яшчэ болей. Чарга загібалася за будынак школы, там былі да 100 чалавек. За плотам стаялі яшчэ чалавек 40-50, якія чагосьці чакалі. Правакацыяў сілавікоў ці антываенных воклічаў асабіста я не засьпеў».
Канстытуцыйная рэформа ў Беларусі-2022. Асноўнае
Якія паўнамоцтвы прапануюць забраць у прэзыдэнта?
З тэксту Канстытуцыі прапануюць забраць наступныя палажэньні пра прэзыдэнта:
- прызначае шэсьць чальцоў Цэнтравыбаркаму;
- са згоды Савету Рэспублікі прызначае на пасаду старшыняў Канстытуцыйнага суду, Вярхоўнага суду, Вышэйшага гаспадарчага суду зь ліку судзьдзяў гэтых судоў;
- вызваляе ад пасады старшыню і судзьдзяў Канстытуцыйнага, Вярхоўнага і Вышэйшага гаспадарчага судоў, старшыню і сяброў Цэнтральнай камісіі па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў, генэральнага пракурора;
- прызначае на пасаду і вызваляе ад пасады старшыню Камітэту дзяржаўнага кантролю.
Якія паўнамоцтвы даюцца «Ўсебеларускаму народнаму сходу»
Праект замацоўвае статус «Усебеларускага народнага сходу» як паралельнай парлямэнту структуры з вышэйшымі за яго паўнамоцтвамі.
Сярод іх:
- «Усебеларускі народны сход» зацьвярджае асноўныя кірункі ўнутранай і замежнай палітыкі, ваенную дактрыну, канцэпцыю нацыянальнай бясьпекі;
- зацьвярджае праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Рэспублікі Беларусі;
- заслухоўвае прэм’ер-міністра аб выкананьні праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Рэспублікі Беларусі;
- прапануе зьмены і дадаткі ў Канстытуцыю;
- прапануе правядзеньне рэспубліканскіх рэфэрэндумаў;
- мае права разглядаць пытаньне аб легітымнасьці выбараў;
- прымае рашэньне аб зьняцьці прэзыдэнта з пасады ў выпадку сыстэматычнага або грубага парушэньня ім Канстытуцыі альбо зьдзяйсьненьня дзяржаўнай здрады ці іншага цяжкага злачынства.
Што яшчэ ў праекце новай Канстытуцыі
- Здымаецца артыкул аб бестэрміновым прэзыдэнцтве, вяртаецца абмежаваньне двума тэрмінамі: «Адна і тая ж асоба можа быць прэзыдэнтам ня больш за два тэрміны». Але правіла мае дзейнічаць толькі для новаабраных прэзыдэнтаў.
- Уводзіцца імунітэт для былога прэзыдэнта: «Прэзыдэнт, які спыніў выкананьне сваіх паўнамоцтваў, ня можа быць прыцягнуты да адказнасьці за дзеяньні, учыненыя ў сувязі з ажыцьцяўленьнем ім прэзыдэнцкіх паўнамоцтваў».
- Закрываецца магчымасьць абірацца прэзыдэнтам тым, хто часова зьехаў: «Прэзыдэнтам можа быць абраны грамадзянін Рэспублікі Беларусі па нараджэньні, не маладзейшы за 40 гадоў, які валодае выбарчым правам, пастаянна пражывае ў Рэспубліцы Беларусі ня менш за 20 гадоў непасрэдна перад выбарамі, які ня мае і ня меў раней грамадзянства замежнай дзяржавы, або дазволу на жыхарства, або іншага дакумэнту замежнай дзяржавы, які дае права на льготы і іншыя перавагі».
- З праекту выключаны артыкул пра імкненьне Беларусі зрабіць сваю тэрыторыю бязьядзернай зонай, а дзяржаву – нэўтральнай.
«Заключныя і пераходныя палажэньні» праекту Канстытуцыі
- Паводле артыкулу 143 абмежаваньні на прэзыдэнцкія тэрміны ўступяць у сілу толькі пасьля наступных прэзыдэнцкіх выбараў: «Зьмены Канстытуцыі, якія абмяжоўваюць колькасьць тэрмінаў, на працягу якіх адна і тая ж асоба можа займаць пасаду прэзыдэнта, уступаюць у сілу зь дня ўступленьня на пасаду зноў абранага прэзыдэнта». Паводле літары артыкулу, Лукашэнка можа балятавацца ў прэзыдэнты яшчэ прынамсі двойчы.
- Таксама паводле артыкулу 143 ніякіх датэрміновых выбараў не прадугледжана, у тым ліку і прэзыдэнцкіх: «Дзяржаўныя органы (службовыя асобы) ажыцьцяўляюць сваю дзейнасьць на працягу тэрміну, на які яны былі ўтвораныя (абраныя, прызначаныя), альбо да спыненьня іх паўнамоцтваў ва ўстаноўленым парадку.
- Паводле артыкулу 144 дзейны кіраўнік дзяржавы можа прэтэндаваць на пасаду старшыні Ўсебеларускага народнага сходу: «Закон, які вызначае кампэтэнцыю, парадак фармаваньня і дзейнасьці Ўсебеларускага народнага сходу, падлягае прыняцьцю на працягу году з дня ўступленьня ў сілу зьменаў Канстытуцыі. У мэтах арганізацыі належнай працы Ўсебеларускага народнага сходу прэзыдэнт, які займае гэтую пасаду на дату ўступленьня ў сілу зьменаў Канстытуцыі, можа быць абраны старшынём Усебеларускага народнага сходу».
