— Ваенная пагроза ёсьць ня толькі з боку Расеі, але і з боку Беларусі: ці то з боку беларускай арміі, ці то з боку расейскай арміі, якая знаходзіцца ў Беларусі. У нядаўнім інтэрвію расейскаму дзяржаўнаму тэлебачаньню Аляксандар Лукашэнка сказаў: «Літва можа дачакацца! Кропка! Дарэмна яны гэта задумалі!» Вы чакаеце правакацый з боку Беларусі?
— У нас было шмат правакацый з боку Беларусі. Пачнём з самалёта Ryanair, які быў вымушаны прызямліцца ў траўні 2021 году з прычыны ілжывага паведамленьня аб бомбе. Мы ўсе з самага пачатку ведалі, што гэта абсалютная хлусьня і што ён проста хацеў выцягнуць Рамана Пратасевіча з самалёта. Але ў гэтым самалёце было больш за сотню грамадзян Эўразьвязу, і гэта была вялікая рызыка для іх жыцьця, насамрэч гэта было выкраданьне чалавека.
Пасьля ў нас быў крызіс нелегальнай міграцыі, які, магчыма, цяпер крыху стабілізаваўся, але ў сярэдзіне лета або на пачатку лістапада сытуацыя была вельмі гарачая. І насамрэч гэта спадар Лукашэнка абвясьціў, што «затопіць» Эўразьвяз мігрантамі, і гэта ён насамрэч зрабіў, бо арганізаваў цэлую схему прыезду людзей у Менск, а потым да нашых межаў і межаў з Польшчай ці Латвіяй. Таму ў нас было шмат правакацый з боку спадара Лукашэнкі. І таму, калі мяне просяць пракамэнтаваць яго далейшыя выказваньні пра што-небудзь, я проста кажу, што, разумееце, нічога нельга выключаць і з такім суседам трэба быць гатовым да ўсяго.
— Ёсьць пытаньні пра «быць гатовым» ад падпісчыцы Радыё Свабода. «Сабрына Адзінагласава» пытаецца, ці гатовыя літоўскія межы да такіх правакацый?
— Мы жывём пад гэтай гібрыднай пагрозай з сярэдзіны 2021 году, таму Лукашэнка навучыў нас і нашы ўстановы, і яны цяпер выдатна супрацоўнічаюць, хутка рэагуюць, прадухіляюць нелегальную міграцыю.
Мы таксама будуем фізычны бар’ер для лепшай бясьпекі нашых межаў і ўсходніх межаў Шэнгенскай зоны, інвэстуючы ў сыстэмы назіраньня, камэры і ІТ-рашэньні. Таму мы шмат зрабілі, але, ведаеце, з такім чалавекам, як спадар Лукашэнка, як я ўжо казала, можна чакаць чаго заўгодна.
— У інтэрвію The Guardian вы сказалі, што ніхто ў Эўропе не ўспрымае Лукашэнку як законнага прэзыдэнта, і гэта зрабіла яго вельмі залежным ад Расеі. Як вы думаеце, што будзе зь Беларусьсю і беларусамі? І ці зможа Расея ўтрымаць Беларусь?
— Ну, гэта тое, што яны спрабуюць зрабіць. У вайсковай сфэры, я б сказала, дастаткова моцны саюз існаваў ужо і да 2020 году. Я маю на ўвазе тое, што беларускае войска было часткай гэтай больш маштабнай дактрыны, у іх была агульная дактрына. Калі людзі кажуць пра незалежнасьць Лукашэнкі, я ня думаю, што яны шчырыя. Таму што ў Лукашэнкі добра атрымлівалася, калі ён спрабаваў «даіць дзьве каровы адразу» — то Эўразьвяз, то Расею. У залежнасьці ад таго, з кім сварыўся, паварочваўся на другі бок. Але тым, што ён зрабіў пасьля фальсыфікаваных выбараў 2020 году, ён не пакінуў выбару заходняму сьвету, і таму сам застаўся бяз выбару і зрабіў усю сваю краіну, усё насельніцтва закладнікамі свайго жаданьня захапіць уладу і сядзець у крэсьле, пакуль ён будзе фізычна на гэта здольны.
Таму мне вельмі шкада людзей Беларусі, мяне вельмі хвалюе тое, што адбываецца, таму што было шмат людзей, якія ўцяклі з краіны і яшчэ ўцякаюць. І многія зь іх знаходзяць свой дом у Літве ці Польшчы, і я ведаю, што яны хочуць вярнуцца на радзіму, калі яна стане іншай, чым цяпер. Аднак, на жаль, пакуль ён не зрабіў ніякіх крокаў для вырашэньня гэтай сытуацыі, напрыклад, для вызваленьня палітвязьняў або нейкай дамоўленасьці аб новых выбарах, а вырашыў толькі ісьці глыбей у абдымкі Крамля. Так што тое, што ён робіць цяпер, — гэта амаль сто працэнтаў на балянсе Крамля.
Пагроза нападу Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
