«А за што канкрэтна ты сябе вінаваціш?», — запытвалася ў мяне псыхалягіня ў лягеры ўцекачоў амаль кожную сустрэчу. І я расказвала, як вінаватая ў тым, што палітвязьні дагэтуль у турмах, што родныя забітых ня могуць па законе пакараць забойцаў, што Рамана Пратасевіча катуюць у прамым эфіры, а я нічога з гэтым усім не зрабіла. Ну, ведаеце, такая мешаніна комплекса чалавека, які ўратаваўся, і комплекса Бога.
І псыхалягіня вымушала мяне верыць, што я ні ў чым не вінаватая, і што саромецца мне таксама няма чаго, і я быццам бы пагаджалася зь ёй на рацыянальным узроўні, але эмацыйна ўсё адно было вельмі цяжка. І я размаўляла пра гэта зь сяброўкамі, якім таксама давялося бегчы з Беларусі, і яны казалі ўсё тое ж самае і пра сорам, і пра віну. Усе мы адчувалі прыблізна адно і тое ж.
18 сьнежня ў сьвеце адзначаецца дзень мігранта. Для Беларусі і іншых краін, адкуль людзі масава ўцякаюць з палітычных, эканамічных, кліматычных і іншых прычын, гэта мусіць быць жалобны дзень. Дзень расчараваньня і руйнаваньня надзей.
У працы з псыхалягіняй мне дапамагло ўсьведамленьне, што я ў жалобе. І гэта жалоба не з нагоды канкрэтнай сьмерці, — я бядую па страчанай краіне. У мяне быў дом, а цяпер яго няма. І быццам бы я сумую за Беларусьсю, але я сумую за вобразам былой Беларусі, якой больш няма і, вядома, ніколі не будзе. Ужо год я ня там, а дагэтуль жыву быццам у нейкай бурбалцы і не па-сапраўднаму.
Вядома ж, усе адаптуюцца і перажываюць прымусовую міграцыю па-свойму, але я заўважыла некалькі тэндэнцый, характэрных для палітычных уцекачоў, якіх я ведаю. Па-першае, няма ніякага спакою і адчуваньня бясьпекі, пакуль родныя застаюцца ў Беларусі. Па-другое, так ці інакш трансфармуюцца (гэта такі эўфэмізм да слова «руйнуюцца») сацыяльныя сувязі, бо інтэрнэт — гэта, канечне, добра, але фізычная аддаленасць у сумесі з праблемамі ўладкаваньня на новым месцы робяць сваю справу. Вельмі блізкія і любімыя людзі, зь якімі мы аказваемся ў розных краінах, і эмацыйна становяцца далейшымі.
Прызнаюся, у мяне да ўцёкаў былі ружовыя акуляры, і я думала, што ў новай краіне, калі што, будзе спакойна спацца і сыдзе трывога. Я думала, што перастану баяцца крокаў за дзьвярыма і пачну добра спаць. Як той казаў, добрая спроба, але не. Жахі ўва сьне мучаюць усё так жа, а замест таго, каб баяцца грукату і званку ў дзьверы, я цяпер баюся маміных званкоў. Баюся, калі яна не онлайн (асабліва зранку). А раптам у яе вобшук? А раптам там ужо няма ўваходных дзьвярэй?
І навінаў пра палітвязьняў, дарэчы, усё так жа баюся. Яны працягваюць выклікаць пачуцьцё бездапаможнасьці і вельмі моцнае пачуцьцё віны, быццам гэта я асабіста саджаю і катую людзей. Цяжка прымусіць сябе нечаму радавацца, калі блізкія табе людзі за кратамі з палітычных прычын.
Але псыхалягіня кажа, трэба сябе прывучаць хоць у нейкай ступені пазытыўна думаць. Дык калі на Міжнародны дзень мігранта можна загадваць жаданьні, я хачу загадаць, каб ужо ў наступным годзе ў нас зьявіўся нацыянальны дзень вяртаньня. І хай міграцыя ў будучыні будзе толькі шчасьлівай і жаданай.
Але пакуль што календар поўніцца чорнымі датамі.
Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
