Сьцісла:
- Беларуская мова ў Беларусі застаецца адным з сымбаляў пратэсту.
- Беларуская мова ў сучаснасьці можа разьвівацца толькі ва ўмовах дэмакратыі.
- Беларуская мова сама па сабе ня ёсьць гарантам ад новай калянізацыі.
- Толькі людзі з самасьвядомасьцю грамадзянаў, а не насельнікаў, могуць гарантаваць Беларусі незалежнасьць, дэмакратыю, а разам з тым і разьвіцьцё беларускай мовы.
Беларуская мова ў Беларусі можа быць сынонімам толькі дэмакратыі. Свабоды слова, правоў чалавека. Сынонімам свабоды, роўнасьці і братэрства/сястрынства. У адваротным выпадку — альбо музэйным экспанатам, альбо туркмэнскім варыянтам.
У Туркмэністане ня толькі ажыцьцявілі дэрусіфікацыю і дэкамунізацыю. Там наагул радыкальную дэкалянізацыю зрабілі. Згадак пра Расейскую імпэрыю, хоць царскую, хоць савецкую, проста няма. І ўсё паўсюль толькі туркмэнскай мовай. Проста мара нацыянальна арыентаванага беларуса. Гатовы прыклад для перайманьня. Але...
Але Туркмэністан у становішчы сваіх грамадзянаў апынуўся адной нагой у Паўночнай Карэі. Хіба што ў Паўночнай Карэі ідэалёгія чучхэ (асаблівы паўночнакарэйскі шлях) ёсьць фактычна рэлігіяй.
«Для мяне беларушчына — рэлігія», — кажуць некаторыя мае знаёмыя. Я ўспрымаў такія словы як гіпэрбалізаваную вобразнасьць. Але адносна нядаўна пачуў, што, маўляў, калі б Лукашэнка перайшоў на беларускую мову і заняўся падтрымкай усяго нацыянальнага, то яны — мае знаёмыя — Лукашэнку б падтрымалі.
Такі варыянт беларушчыны мне здаецца і гратэскным, і абсурдным, і страшнаватым. Але мне выказваюць жалезныя аргумэнты. Для адных — беларушчына перадусім, бо ляжыць у плоскасьці веры, а для іншых беларушчына ёсьць абярэгам ад магчымай новай расейскай калянізацыі.
Гэта вельмі распаўсюджаная памылка: «Усе загаворым па-беларуску — і зьнікне пагроза расейскай экспансіі».
Беларуская мова сама па сабе ня выратуе ад каляніяльных захадаў суседняй дзяржавы. Тая дзяржава можа чарговы раз праглынуць Беларусь: разам зь беларускай мовай, народнымі сьпевамі і «нацыяналістычнымі танцамі». У выпадку, калі ў Беларусі не будзе грамадзянаў. А будзе толькі супольнасьць жыхароў выключна са сваімі ўласнымі, а не супольнымі, інтарэсамі.
Таму між варыянтамі беларускамоўнага «Туркмэністану» і пагрозай вяртаньня Расейскай імпэрыі я выбіраю трэці варыянт: свабодная краіна свабодных грамадзянаў. Гэта значыць Грамадзянаў зь вялікай літары. Толькі грамадзяне здатныя абараніць сябе і сваю краіну.
Што сьпярша: беларуская мова ці дэмакратыя? На гэтую тэму за апошні час адбылася не адна баталія ў сацсетках і на форумах мэдыя. Мой адказ: ні так, ні гэтак. Толькі разам: беларуская мова і дэмакратыя адначасова. Бо гаворка пра паняцьці-сынонімы, прынамсі ў сучасным кантэксьце.
У сучаснай Беларусі разьвіцьцё беларускай мовы можа быць толькі ва ўмовах дэмакратыі. А беларуская мова застаецца адным з сымбаляў барацьбы за дэмакратыю.
Як і ў пэрыяд раньняга Лукашэнкі, цяпер людзі на акцыях пратэсту скандуюць: «Жыве Беларусь!»
Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
