Расея адмаўляе парушэньні, Брытанія падтрымае ЗША, Нямеччына шкадуе, а Пуцін перакананы, што калі пачнецца ядзерная вайна, то «мы трапім у рай, а яны здохнуць».
Прэзыдэнт Злучаных Штатаў Дональд Трамп заявіў 20 кастрычніка, што выведзе ЗША з Дамовы аб ліквідацыі ракетаў сярэдняй і малой далёкасці (РСМД), паколькі яго парушае Расея. Трамп пры гэтым ня стаў спыняцца на падрабязнасьцях, якія тычацца гэтых парушэньняў, адзначае «Голас Амэрыкі».
Пагадненьне між ЗША і СССР было дасягнутае ў канцы 1980-х гадоў, яго падпісалі адпаведна Рональд Рэйган і Міхаіл Гарбачоў. Яно прадугледжвае зьнішчэньне абодвума бакамі ядзерных і звычайных ракетаў малой і сярэдняй далёкасьці наземнага базаваньня — такіх, якія могуць праляцець 500–5500 км.
«Расея парушыла пагадненьне, — казаў Трамп. — Яны парушалі яго цягам многіх гадоў. Мы не дазволім ім парушаць ядзернае пагадненьне і вырабляць забароненую зброю».
Трамп дадаў, што ЗША будуць распрацоўваць названыя ўзбраеньня, калі Расея і Кітай ня спыняць працы над імі, бо распрацоўка імі такой зброі «непрымальная».
Расея адмаўляе
Расея адмаўляе парушэньне дамовы, а Кітай ня ёсьць удзельнікам пагадненьня (у часы халоднай вайны Кітай і не разглядаўся такой пагрозай, якой лічылі СССР).
Прадстаўнікі ЗША раней сьцьвярджалі, што Расея парушыла дамову, наўмысна разгарнуўшы крылатую ракету наземнага базаваньня, каб стварыць пагрозу NATO. Расея ж сьцьвярджае, што пагадненьне парушаюць амэрыканскія сыстэмы проціракетнай абароны.
На наступны дзень пасьля заявы Трампа Масква назвала магчымае выйсьце ЗША з дамовы небясьпечным крокам, а заяву Трампа — «шантажом».
Дарадца Трамп у нацыянальнай бясьпецы Джон Болтан наведае Маскву на бягучым тыдні — менавіта ён можа афіцыйна абвясьціць аб выхадзе ЗША з дамовы. Крэмль ужо паабяцаў распытаць яго аб заяве Трампа.
Брытанія падтрымае, Нямеччына шкадуе
Эўрапейскія саюзьнікі ЗША па-рознаму ўспрынялі заяву Трампа.
Міністар замежных справаў Нямеччыны Гайка Маас назваў рашэньне Трампа «вартым шкадаваньня» і заявіў, што дамова ёсьць «важным стаўпом эўрапейскай архітэктуры бясьпекі», і выхад зь яе «ўздымае складаныя пытаньні для нас і Эўропы». Як перадае Reuters, ён дадаў, што Нямеччына ня раз заклікала Маскву «растлумачыць сытуацыю» з абвінавачваньнямі ў парушэньні дамовы аб РСМД, ды Расея пакуль не дала трумачэньняў.
Міністар абароны Вялікай Брытаніі Гевін Уільямсан заявіў, што ягоная краіна «абсалютна цьвёрда» падтрымлівае ЗША ў дыскусіі аб дамове. Ён абвінаваціў Расею ў тым, што тая паставіла пад пагрозу дамову аб кантролі над узбраеньнямі, і заклікаў Крэмль «навесьці парадак у сваім доме». Уільямсан заявіў газэце Financial Times ў нядзелю, што Масква «насьміхаецца» з дамовы аб РСМД.
Два ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі міру засьцерагаюць
Адзін з падпісантаў дамовы аб РСМД, 87-гадовы экс-прэзыдэнт СССР і ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру 1990 году Міхаіл Гарбачоў у інтэрвію «Інтэрфаксу» назваў выхад ЗША з дамовы памылкай. Ён заявіў, што прапанова Трампа «падарве ўсе высілкі, прыкладзеныя кіраўнікамі СССР і саміх ЗША да ядзернага раззбраеньня», што ён лічыць «вельмі дзіўным».
«Разрываць старыя пагадненьні па раззбраеньні ні ў якім разе нельга, — казаў Гарбачоў. — Няўжо цяжка зразумець, што адмова ад гэтых пагадненьняў, як кажуць у народзе, не ад вялікага розуму?»
Ён падкрэсьліў, што пагадненьне аб РСМД адрозьніваецца ад іншых тым, што прадугледжвае кантроль над зброяй, і адзначыў, што Ўладзімір Пуцін у нядаўняй прамове заклікаў да выкананьня падпісаных дамоваў аб зброі.
Выканаўчая дырэктарка Міжнароднай кампаніі за забарону ядзернай зброі, уганараванай Нобелеўскай прэміяй міру за 2017 год, Бэатрыс Фін заявіла, што Трамп «паказаў сябе чалавекам-разбуральнікам, у якога няма магчымасьці для стварэньня рэальнай сыстэмы бясьпекі».
«Замест гэтага, падарваўшы ядзерныя дамовы, ён вядзе ЗША па шляху коштам у трыльён даляраў, які вядзе да гонкі ядзерных узбраеньняў», — дадала яна.
Пуцін ня так і баіцца вайны
Тым часам расейскі незалежны палітоляг Дзьмітры Арэшкін адзначыў у камэнтары Associated Press, што Пуцін належыць да пакаленьня, у якога за плячыма не было вайны, таму ўсё можа быць горш за часы Халоднай вайны:
«Гэтыя людзі ня так моцна баяцца вайны, як людзі эпохі Брэжнева, — казаў Арэшкін пра пакаленьне Пуціна. — Яны думаюць, што калі Захад добра прыстрашыць, то ён спалохаецца».
За некалькі дзён да заявы Трампа аб дамове па РСМД Пуцін казаў, што ў выпадку ядзернай вайны Расея ня будзе агрэсарам, але абавязкова адкажа на ўдар. Ён дадаў, што «мы трапім у рай, а яны здохнуць».
