...Або чаму Вользе Смольнікавай не далі чэскі дыплём
Адважылася вырвацца за мяжу, вывучыла чэскую мову дзеля адукацыі, сама зарабляла на жыцьцё і вучобу цягам 6 гадоў, прыдумала нечаканую тэму для дыплёмнага праекту, была ўжо авансам прынятая на працу і — у дзень абароны дыплёму пацярпела паразу. Гэта кароткія штрыхі жыцьцяпісу Вольгі Смольнікавай, родам з Магілёву.
Паколькі гісторыя адбываецца ў Празе, чэхі б сказалі: Сo tě nezabije, to tě posílí — што цябе не заб’е, тое цябе ўмацуе. Таму Вольга не адмовілася расказаць, як да ўсяго гэтага дайшла, чаму праектуе крэматорыі і стварае чорныя вазы, як перажыла сваю няўдачу і чаму не адчайваецца.
Як стаць студэнтам у Чэхіі
— Пасьля магілёўскай гімназіі і абласнога ліцэю я тры гады правучылася на дызайнэра ў менскім прыватным інстытуце імя Шырокава. Але хацелася большых гарызонтаў. У Амэрыку мне візу не далі, стала разглядаць Эўропу і даведалася, што ў Чэхіі і замежнікі могуць атрымліваць вышэйшую адукацыю бясплатна, калі будуць вучыцца па-чэску. Пасьля пары месяцаў моўных курсаў я ўжо здавала ўступныя экзамэны па-чэску! Прычым падала адразу ў тры месцы.
Прынялі мяне ў два, і на трэці экзамэн я ўжо не пайшла. Сьціплейшы варыянт быў Тэхналягічны інстытут у Лібэрцы, а больш амбітны — UMPRUM, Акадэмія мастацтваў, архітэктуры і дызайну ў Празе. Канешне, я выбрала Прагу. Гэта было проста ашаламляльна, што я прайшла — у групу майго прафэсара па архітэктуры ў той год набіралі ўсяго двух чалавек.
Чаму будаваць крэматорый: спачатку для Беларусі, а потым для Калінінграду
— У часе вучобы я захапілася дызайнам шкла — выглядала, што гэта мая асноўная спэцыялізацыя. Але сталася так, што ў Беларусі я страціла вельмі блізкага чалавека. Хаваць яго трэба было летам, стаяла сьпёка, гэта было ў Магілёве, і першае, што нам прыйшло ў галаву — крэмацыя. Вось тады я даведалася, што на ўсю Беларусь ёсьць адзіны крэматорый, пад Менскам, але туды б мы яго не давезьлі...
Так да 6-га курсу я сасьпела да тэмы крэматорыя. Спачатку я праектавала яго для Беларусі. А потым наклаліся асабістыя эмоцыі, я адчула, што людзі ў нас, магчыма, да гэтага не прызвычаеныя, яны ня хочуць крэмацыі, там усё вельмі традыцыйна. Тут сталі гаварыць пра катастрафічную сытуацыю ў Калінінградзе, дзе месцаў на могілках не хапае, а крэматорыя ўвогуле няма. Там прадпрымальнікі ў пахавальным бізнэсе прыстасавалі грузавую машыну пад крэматорый — проста ў кузаў паставілі печ і сталі называць гэта мабільным крэматорыем. Пасьля дрэннага розгаласу ўлады гэта забаранілі, у некаторых выпадках нябожчыкаў для крэмацыі сталі нават вазіць самалётам да нас, у Менск.
Спапяляючая архітэктура: спаліць, скарыстаць, перастварыць
— Так названы мой дыплёмны праект. Разьвітальны комплекс я разьмясьціла на беразе возера, а архітэктурную канцэпцыю пабудавала на аснове кола. Закругленыя сьцены і кампазыцыі мне ўяўляюцца больш утульнымі, думаеш пра кругазварот жыцьця, матэрыі і энэргіі. У комплексе прадугледжаныя ня толькі залі разьвітаньня і чаканьня, непазьбежныя печы, але і каплічка, калюмбарый, памінальная кавярня. Энэргію зь печаў я прапаную скарыстоўваць для абагрэву расьлін. Тэму выкарыстаньня гэтай энэргіі я вывучала спэцыяльна ў некаторых эўрапейскіх краінах — такіх як Данія ці Фінляндыя. Былі нават ідэі абаграваць ёй дамы, але да гэтага не дайшло. Але ў Вялікабрытаніі ёсьць басэйн, абаграваны энэргіяй з крэматорыя.
Я вывучала ня толькі расейскія будаўнічыя нарматывы, але знайшла там і фірму, якая мае добры вопыт у галіне 3D тэхналёгіяў. У праекце прадугледжана, што большая частка будовы можа быць узьведзеная 3D робатамі, гэта нашмат зьнізіць кошт.
Як важна быць у згодзе са сваім прафэсарам
— Абарона праходзіла 13-га чысла, але я ня веру, што гэта нешчасьлівы дзень, я і нарадзілася 13-га. Папраўдзе, чакала, што ўсё пройдзе «на ўра», водгукі апанэнтаў былі добрыя, калегі-студэнты былі захопленыя ідэяй. І тут мой кіраўнік-прафэсар у сваім заключэньні гаворыць нешта ў тым сэнсе, што Вольга, маўляў, можа больш і лепш... І яго думка пераважыла, мяне зарэзалі.
Спачатку ўсе ня верылі, а потым у адзін голас казалі, што мабыць я недастаткова паважала і слухала свайго прафэсара. Калі папраўдзе, бывала прасіла перанесьці кансультацыі, бо я ўжо была прынятая на працу, але зрывалася і прыбягала на тыя кансультацыі. І я не магу сказаць, што спрацавала нейкае прадузятае стаўленьне да мяне як да замежніцы, не, проста, відаць, нашы характары не сышліся. Гэта азначае, што дыплём я змагу абараняць толькі праз год, і ўжо зь іншай тэмай, а цяпер, пасьля 6 гадоў вучобы ў мяне няма тытулу ня тое што магістра, нават бакаляўра. Узьніклі праблемы зь візай, з працоўным кантрактам.
Выспацца і зноў працаваць
— Пытаюцца: і як ты, хаця б напілася потым? Не, пайшла і легла спаць, бо перад гэтым амаль тыдзень ня спала, усё даводзіла да ладу. А раніцай устала і пайшла на працу. На апошнім курсе мяне ўзялі ў міжнародную кампанію Lasvit, якая займаецца дызайнам шкла. Калі так адбылося з дыплёмам, яны са мной не разьвіталіся, але прыйшлося вырашаць шмат фармальнасьцяў з дакумэнтамі. Увогуле я падпрацоўвала зь першага курсу. Давала прыватныя ўрокі маляваньня, шліфавала шкло ці мэталь для іншых калег, рабіла дызайн інтэр’ераў.
З інтэр’ерамі пачынала яшчэ ў Беларусі, гэта ж мая першая спэцыялізацыя. Пазваніў адзін з першых кліентаў, назваў плошчу дому, мы дамовіліся з цаной. Калі я прыехала на месца, з жахам пабачыла, што ў доме 13 пакойчыкаў і розных катушкоў, фактычна ў ніводным зь іх нельга было нармальна разьмясьціць ложак для дваіх.
Ну і намучылася! Цяпер заўсёды спачатку іду на месца. Праца дызайнэра інтэр’ераў хаця і знаходзіць свой попыт, але нярэдка людзі не ўяўляюць, што гэта за працэс. Калі прыйдзе чалавек і пакладзе за дзень лямінат, гэта хутка і бачна. У візуалізацыі больш-менш складаныя праекты апрацоўваюцца ажно 12 гадзін, да таго ж увесь час трэба быць у курсе рынку, пастаянна вывучаць прапановы ўсіх вытворцаў — ад разэтак да ўнітазаў...
Ці лёгка архітэктарам за мяжой
— У мяне ўражаньне, што архітэктараў увогуле выпускаюць зашмат. Прынамсі, у Чэхіі зашмат. Калі ты яшчэ не зрабіў сабе імя, шукаеш працу і яна ня так высока аплачваецца. Паўгоду я была ў Даніі на навучальнай стажыроўцы, гаварыла з калегамі, там карціна тая самая. Большасьць людзей, якія будуюцца, хочуць танны «тыпавы праект» каб зэканоміць, потым самі яго перарабляюць пад сябе — тут сьцяну пасунем, тут вакно зьменшым.
Цяпер у мяне на стале тры буйныя праекты інтэр’ераў. Гэта я раблю як прыватны прадпрымальнік. Звычайна стараюся весьці паралельна адзін-два, каб максымальна надаваць ім час, але гэта не заўсёды атрымліваецца, бо працую яшчэ візуалізатарам у арт-дырэктара Lasvita. У прынцыпе тут працадаўцу ці кліента ня так цікавіць дыплём, як добры вынік, цана і хуткасьць працы. Рыхтую свае праекты на чэскую выставу міжнароднага фармату Design Blok 2018.
Пра любімую чорную вазу
— Шкло я вельмі люблю. Цяпер адкрываюцца новыя магчымасьці ствараць формы для ліцьця шкла на 3D прынтарах, я гэта ўжо паспрабавала з маёй чорнай вазай. Чаму чорная? У гэтым свая эстэтыка, выразнасьць. У мяне былі свае матывы. З другога боку, ня хочацца цалкам сыходзіць у кампутарныя тэхналёгіі, бо ў ранейшым працэсе было больш судакрананьня, прыкладнога ўяўленьня, проста адчуваеш, як нешта літаральна ствараеш.
Летась на замову францускай фірмы Veolia, якая займаецца ў Эўропе і Афрыцы гарадзкім водазабесьпячэньнем, наш аддзел шкла распрацоўваў варыянты камплектаў для пітной вады. Падобныя фірмы цяпер прапагандуюць сябе так: нашу ваду спакойна можаце піць з-пад крана. Сваю работу я выстаўляла на Design Blok 2017 у Празе.
Выснова зь няўдачы
— У Празе адзін час нават праводзіліся такія сэсіі зь нелітаратурнай назвай (Fuck Up Night — Вечар, калі ўсё спаскудзілася), куды прыходзілі творчыя людзі і расказвалі пра свае найгоршыя няўдачы ці правалы. І усіх цікавіла, што гэта дае, як з гэтым разабрацца, чаму нельга чакаць у жыцьці, што намаганьні і праца табе заўсёды гарантуюць посьпех. Зрэшты, большасьць славутасьцяў з гэтага пачынала ці праз гэта праходзіла.
А што б я сказала на такой сэсіі?
Няўдача спачатку псуе настрой, а потым яшчэ больш матывуе.
