Прадказальнае рэгуляваньне пры недастатковай інфраструктуры — галоўная адметнасьць легалізацыі крыптавалютаў у Беларусі. Пра асаблівасьці гэтага працэсу на нядаўняй канфэрэнцыі IT Spring у Менcку расказаў адвакат і кіроўны партнэр юрыдычнай кампаніі Revera Дзьмітры Архіпенка.
Дэкрэт вывеў Беларусь на сусьветную арэну
28 сакавіка Беларусь афіцыйна стала краінай, якая легалізавала віртуальныя валюты. Паводле Дзьмітрыя Архіпенкі, дэкрэт № 8 даў галоўнае, што патрэбна для разьвіцьця апэрацый, зьвязаных з крыптавалютамі, — «прадказальнасьць іх рэгуляваньня».
«Дэкрэт вывеў на сусьветную арэну Беларусь — краіну, якая прыняла структурнае заканадаўства, прадказальным і зразумелым шляхам вырашыўшы пытаньне рэгуляцыі», — лічыць кіроўны партнэр юрыдычнай кампаніі Revera.
Многія краіны імкнуцца прыраўняць крыптавалюту да існуючых аб’ектаў (напрыклад, звычайных грошай), а інвэставаньне ў віртуальным асяродзьдзі праз набыцьцё токенаў — да банкаўскай ці біржавай дзейнасьці, што стварае, на думку Архіпенкі, мноства калізій.
Частка краінаў проста забараняе абарачэньне крыптавалютаў: такім шляхам пайшлі Эквадор, Банглядэш і Кітай.
На думку некаторых беларускіх экспэртаў, многія практычныя моманты, датычныя легалізацыі абарачэньня крыптавалютаў у Беларусі, застаюцца нявысьветленыя. Старшы аналітык кампаніі «Альпары» Вадзім Іосуб ахарактарызаваў сытуацыю пасьля легалізацыі крыптавалютаў як «поле, падобнае да міннага», на якім кампаніям-першапраходцам «будзе ня вельмі проста».
Віртуальныя грошы ператвараюцца ў рэальныя без праблем
Паводле Архіпенкі, пасьля набыцьця моцы дэкрэтам не адбылося рэвалюцыі: абышлося бяз чэргаў ля дзьвярэй Парку высокіх тэхналёгій і абменьнікаў. Дэкрэт набывае сілу паступова, і пакуль найлепш ён працуе для фізычных асобаў, якія без праблем могуць зрабіць віртуальныя грошы рэальнымі, кажа праўнік.
«Мы наўмысна правялі экспэрымэнт з пункту гледжаньня банкаўскіх плацяжоў, і магу вас запэўніць: усё спакойна працуе. Зразумела, як у любым новым выпадку, апэрацыяністы мелі пытаньні. Але ў нас апэрацыі паміж фізасобамі — рэчаіснасьць», — кажа Архіпенка.
Тэставаньне сыстэмы правялі на шэрагу апэрацый, набыўшы крыптавалюту на замежнай біржы за валюту і прадаўшы затым на замежнай біржы з залічэньнем сродкаў у Беларусь.
Прадаючы біткойны, не забывайце пра падатковую
Галоўная рэкамэндацыя ад юрыстаў: пры апэрацыі пажадана, каб прызначэньне платы было зразумелым. Інакш фізычная асоба рызыкуе трапіць у няёмкую сытуацыю, калі падатковая запатрабуе даказаць, што даход атрыманы менавіта з крыптавалютаў і вы ня мусіце плаціць зь яго падатак.
Дзьмітры кажа, што ёсьць онлайн-сэрвісы, якія дазваляюць атрымліваць пацьверджаньне аб правядзеньні блокчэйн-апэрацый, напрыклад Etherscan.io.
Ці можна легалізаваць грошы праз гэтую схему?
«Падатковая інспэкцыя сёньня гэтае пытаньне задаць ня можа, бо біткойны не дэкляруюць. Але дастаткова кантрольных органаў апроч яе. Трэба правільна разумець: дэкрэт створаны не для адмываньня грошай. Хоць пытаньне прававога афармленьня існуе, але трэба яго рэгуляваць плаўна, іначай заўтра зьявіцца плынь новых пытаньняў і абурэньня», — лічыць кіраўнік кампаніі Revera.
Калі майнінг ператвараецца ў прадпрымальніцтва?
У Беларусі дазволена займацца майнінгам, але важна ведаць мяжу, пасьля якой ён ператвараецца ў прадпрымальніцкую дзейнасьць.
«Я чуў, што кампанія ў Лідзе адкрыла майнінгавы (для здабываньня крыптавалютаў) гатэль і запрашае ўсіх ахвотных наведаць яго і разьмясьціць там сваё абсталяваньне. Хацеў бы перасьцерагчы: калі гэта прадпрымальніцкая дзейнасьць, то гатэль мусіць быць рэзыдэнтам ПВТ», — кажа Архіпенка.
У іншым разе дзейнасьць павінна адбывацца без прыцягненьня фізычных асобаў. Уладальнік такога гатэля, напрыклад, ня можа прыцягнуць праз грамадзянска-прававую дамову кампанію для тэхнічнага абслугоўваньня.
Страх банку — быць абвінавачаным у адмываньні грошай
Што тычыцца юрыдычных асобаў, то для іх пакуль ня створана дастаткова добрая інфраструктура. Апэрацыі з крыптавалютай могуць праходзіць толькі празь беларускі банк. Збор інвэстыцый праз працэдуру ІСО таксама можна правесьці толькі з дапамогай рэзыдэнта, зарэгістраванага адпаведным чынам у банку, або калі вы самі такі рэзыдэнт.
Дзьмітры Архіпенка тлумачыць, што ў гэтым «няма ніякага трагізму і такая інфраструктура зьявіцца зь цягам часу». Ён зьвяртае ўвагу: цяпер няма дакладных тэхнічных патрабаваньняў да некаторых абавязковых працэдур, і таму банкі асьцерагаюцца нашкодзіць свайму бізнэсу.
«Галоўны страх усіх банкаў у тым, што пасьля апэрацыі іх банк-карэспандэнт скажа: на нашу думку, кліент недастаткова ідэнтыфікаваны, апэрацыя правераная кепска, а значыць, банк уцягнуты ў адмываньне грошай», — кажа праўнік і дадае, што вырашыць гэтае пытаньне зараз — галоўнае для таго, каб банкаўская сыстэма Беларусі была ўцягнутая ў працу з крыптавалютамі.
У той жа час банк, палічыўшы апэрацыю падазронай, мае права прыпыніць апэрацыю ці ўвогуле адмовіць у яе ажыцьцяўленьні, а таксама зьвярнуцца ў Камітэт дзяржаўнага кантролю.
Асабліва зьвяртаюць увагу на апэрацыі зь нехарактэрнай для суб’екта дзейнасьцю і на сумы каля 100 базавых велічынь, або 10 000 эўра, калі пры тым можа быць не пададзеная крыніца грашовых сродкаў або апэрацыя праводзіцца зь нерэзыдэнтам без удзелу пасярэдніка-рэзыдэнта.
Падатковае рэзыдэнцтва ў Беларусі карыстаецца папулярнасьцю
Сытуацыя з падатковым бокам праектаў, зьвязаных зь віртуальнымі валютамі, у Беларусі, на думку экспэрта, зручная: да 1 студзеня 2023 году даходы ад крыптавалютных апэрацый не абкладаюцца падаткамі.
Зрэшты, і раней падатковае рэзыдэнцтва ў Беларусі карысталася папулярнасьцю сярод расейцаў, лічыць Дзьмітры Архіпенка. Па-першае, стаць рэзыдэнтам проста — трэба знаходзіцца ў краіне 183 дні і больш. Па-другое, у Беларусі дагэтуль ня дзейнічае аўтаматычны абмен інфармацыяй па сыстэме міжнароднай арганізацыі АЭСР, дзякуючы якому дзяржавы-ўдзельніцы атрымліваюць зьвесткі пра банкаўскія рахункі сваіх рэзыдэнтаў у іншых краінах.
Бухгальтэрыя: калі токен для перапродажу, то яго ўлічваюць як звычайны тавар
Працэдура інвэставаньня праз укладаньне крыптавалютаў ці рэальных грошай у віртуальны іх эквівалент, ці ІСО, робіцца больш рэгуляванай і празрыстай. Як зазначыў Дзьмітры, раней гэтую працэдуру праводзілі, увогуле ня маючы кампаніі-атрымальніка і даючы адно нумар віртуальнага кашалька, але той час мінуў.
«Рынак прыйдзе да таго, што эмітэнт мусіць раскрываць сваю інфармацыю, асабліва калі ён жадае прыцягнуць інстытуцыянальных інвэстараў, для якіх пытаньні рэгуляваньня і ўліку істотныя», — мяркуе Архіпенка.
Цяпер у Беларусі токены прымаюць да ўліку адпаведна мэце набыцьця: калі для інвэставаньня, то аналягічна з каштоўнымі паперамі, для перапродажу — са звычайным таварам, калі токен узьнік у працэсе майнінгу — як гатовую прадукцыю.
На біржах рэгулярна здараюцца скандалы празь зьнікненьне грошай
Працу з токенамі, біткойнамі ды іншымі крыптавалютамі ў Беларусі рэгулюе ня толькі сам дэкрэт, але таксама прынятая ў лютым бягучага году пастанова Нацбанку № 62 і стандарт па бухгальтарскім уліку і справаздачнасьці, падрыхтаваны Мінфінам.
Ужо запушчаны мэханізм падрыхтоўкі зьменаў у закон «Аб мерах прадухіленьня легалізацыі даходаў», у праекту наперадзе некалькі чытаньняў у парлямэнце. На думку Дзьмітрыя Архіпенкі, істотна, каб у сыстэму супрацьдзеяньня легалізацыі даходаў былі ўключаныя паняцьці, уведзеныя дэкрэтам (токен ды іншыя).
Чаго чакаць далей?
«У маім разуменьні, лягічна прымяняць так званыя найлепшыя сусьветныя практыкі, у тым ліку тыя, што датычаць сыстэм кібэрбясьпекі. Гэтае пытаньне стаіць вельмі жорстка, бо на біржах рэгулярна здараюцца скандалы, зьвязаныя са зьнікненьнем грошай», — кажа кіраўнік юрыдычнай кампаніі.
