Ці магчымая «фінляндызацыя» Беларусі?

Па гэтых пытаньнях у Праскім акцэнце спрачаюцца выкладчык расейскай Вышэйшай школы эканомікі Дзьмітры Балкунец, аглядальнік нашага радыё Валер Карбалевіч і кіраўнік Цэнтру стратэгічных і зьнешнепалітычных дасьледаваньняў Арсень Сівіцкі. Вядзе перадачу Юры Дракахруст

​

Дракахруст: Фінляндыя сёлета адзначае 100 гадоў ад абвяшчэньня незалежнасьці. Цягам 2017 году ў Фінляндыі і ў 100 іншых краінах, у тым ліку і ў Беларусі, будзе праведзена больш за 3000 сьвяточных мерапрыемстваў. Самае вялікае мерапрыемства да 100-годзьдзя фінскай незалежнасьці ў Беларусі прайшло 29 ліпеня — фэстываль фінскага танга ў цэнтры Менску.

Пасьля Другой сусьветнай вайны Фінляндыя здолела дамагчыся ад СССР унікальных адносінаў. Фінляндыя не была саветызаваная, краіна захавала свой сацыяльны і палітычны лад, там не было савецкіх войскаў, у ваенным сэнсе яна захоўвала цьвёрды нэўтралітэт і пры гэтым шчыльныя эканамічныя і да пэўнай ступені палітычныя стасункі з Масквой.

Я прапаную абмеркаваць пытаньне — фігуральна кажучы, ці можа Беларусь палітычна станчыць «фінскае танга», ці магчымая фактычная ці юрыдычная «фінляндызацыя» Беларусі?

Вядома, што Беларусь зьяўляецца шчыльным саюзьнікам Расеі ва ўсіх сфэрах — у эканамічнай, палітычнай і ваеннай. Але ці не адбываецца «фінляндызацыі па змаўчаньні»? Вось Абхазію і Асэтыю не прызналі, Крым — толькі дэ-факта, ад авіябазы адмовіліся, з Украінай шчыльнае супрацоўніцтва, хаця б апошні візыт Лукашэнкі ў Кіеў можна прыгадаць — дык можа Беларусь ужо дэ-факта нэўтральная, «фінляндызаваная» дзяржава?

​Сівіцкі: Так, сапраўды, я падтрымаю гэты падыход. Мне здаецца, што дэ-факта Беларусь «фінляндызуецца». І калі паглядзець на нашыя ваенна-палітычныя стасункі з Расеяй, то і яны на самой справе не супярэчаць гэтаму статусу «фінляндызаванай» краіны. Бо калі мы паглядзім на дамову паміж Фінляндыяй і СССР, якая была заключаная ў 1948 годзе, і звычайна вытокі нэўтралітэту Фінляндыі зьвязваюць з гэтай дамовай, бо менавіта ў ёй абвяшчалася, што Фінляндыя імкнецца не быць уцягнутай у супярэчнасьці паміж вялікімі дзяржавамі, таму заключае такую дамову з СССР.

Самае цікавае, што гэта дамова па сутнасьці ўсталёўвала ваенна-палітычнае супрацоўніцтва з СССР у выпадку агрэсіі супраць Фінляндыі ці супраць СССР праз фінскую тэрыторыю. Згодна з гэтай дамовай СССР павінен быў аказаць ваенную дапамогу ў выпадку ваеннай агрэсіі супраць Фінляндыі. Хоць вытокі нэўтралітэту і зьвязаныя з гэтым дакумэнтам, на самой справе фармальнага статусу нэўтралітэту там не было зафіксавана. І па сутнасьці мы можам казаць аб нейкім падабенстве да сучасных беларуска-расейскіх адносінаў, дзе фактычна мы зьяўляемся асноўным ваенна-палітычным саюзьнікам Расеі, але ў межах толькі абарончых альянсаў, бо ўсе яны актывуюцца толькі ў выпадках агрэсіі супраць Беларусі ці Расеі.

Але дэ-факта мы праводзім нэўтральную зьнешнюю і ваенную палітыку, што мы ўжо некалькі разоў пацьвярджалі і ў 2008 годзе падчас грузінска-расейскай вайны, і ў 2014 годзе падчас канфлікту паміж Расеяй і Украінай.

Дракахруст: Дзьмітры, а як вы адказваеце на гэта пытаньне — ці адбываецца ўжо «фінляндызацыя» ці гэта наогул дзіўна гучыць? Дзьве краіны праводзяцца разам вучэньні. У гэтым годзе будуць вялікія вучэньні «Захад-17», а больш дробных дык наогул вельмі шмат. Ёсьць агульная вайсковая групоўка Беларусі і Расеі, ёсьць аб’яднаная сыстэма СПА. Шмат у якіх сфэрах гэта супрацоўніцтва ёсьць, якога не было ў свой час паміж СССР і Фінляндыяй. Вось Арсені сказаў, што АДКБ — гэта абарончы саюз. Дык і NATO абарончы саюз, аднак пра нэўтралітэт яго чальцоў ніхто не гаворыць.

Балкунец: На мой погляд, тут трэба паглядзець на гісторыю Фінляндыі, як яна атрымоўвала сваю незалежнасьць, яна прайшла праз грамадзянскую вайну, праз вайну з Савецкім Саюзам. І з гэтых падыходаў трэба глядзець на стасункі, якія складваліся паміж Масквой і Хельсінкі.

А Беларусь з Масквой не мела нічога падобнага і, у адрозьненьні ад Фінляндыі, ніякіх войнаў і канфліктаў, дзякуй Богу, не было.
Калі казаць пра расейска-беларускія адносіны, то безумоўна ёсьць вызначаны нэўтральны статус Беларусі па пэўных пытаньнях — тое, аб чым Арсені гаварыў. Зразумела, удзел Беларусі ў АДКБ мае фармат абарончага саюзу, мы бачылі б іншую сытуацыю, калі Беларусь была б разам з Расеяй у розных канфліктах, у тым ліку ў Сірыі. Але гэтага зараз не адбываецца.

Што датычыцца варыянту «фінляндызацыі», то на мой погляд, гэтая мадэль, якая была абраная для Фінляндыі, магчыма была адным з нямногіх спосабаў зьберажэньня незалежнасьці Фінляндыі і падтрыманьня нармальных адносінаў з Масквой.

Яшчэ адна асаблівасьць гэтай «фінляндызацыі» у тым, што палітычная эліта, якая была тады ў Фінляндыі, карысталася падтрымкай, як у сваім грамадзтве, так і на Захадзе. У адрозьненьні ад цяперашняй беларускай эліты і кіраўніцтва, якому не ціснуць рукі на Захадзе, лічаныя прадстаўнікі беларускага кіраўніцтва наагул камунікуюць з прадстаўнікамі Захаду.

Вярхоўны галоўнакамандуючы Беларусі сёньня не зьяўляецца чалавекам, якому давяраюць на Захадзе, і гаварыць аб тым, што Беларусь можа пайсьці па такім шляху, я бы не стаў.

І на мой погляд, гэты фармат «фінляндызацыі» Беларусі зьяўляецца шкодным варыянтам, для беларускай эканомікі і палітыкі гэта стратны варыянт, бо ён прывядзе да пэўнай страты сувэрэнітэту краіны.

На мой погляд, сёньня Расія не мае ніякіх прэтэнзіяў да Беларусі па

незалежнасьці, па сувэрэнітэце, па тэрытарыяльных пытаньнях.
Усе праблемы, якія ўзьнікаюць, маюць фармат лякальных дробных канфліктаў, а ў цэлым адносіны разьвіваюцца як паміж дзьвюма незалежнымі краінамі. І мы ведаем, што ў краінаў заўсёды ёсьць узаемныя прэтэнзіі, але тыя адносіны, якія ёсьць у Беларусі і Расеі, зьяўляюцца ўзорам для перайманьня для шэрагу краінаў, у тым ліку і краінаў Эўрапейскага Зьвязу.

Дракахруст: Валеры, два шэрагі фактаў: адзін — гэта непрызнаньне незалежнасьці Абхазіі і Паўднёвай Асэтыі, пазыцыя па Крыме, адмова ад базы і палітыка адносна Украіны. А другі шэраг — гэта тое, што вучэньні адбываюцца, групоўка ёсьць, самалёты лятаюць, танкі ходзяць туды-сюды. Гэта фінляндызацыя ці не фінляндызацыя?

​Карбалевіч: Любыя гістарычныя аналёгіі ўмоўныя. Вы, Юры, казалі пра падабенства статусу Беларусі і Фінляндыі. Я б зьвярнуў увагу на адрозьненьні.

Па-першае, Беларусь, у адрозьненьні ад Фінляндыі, зьвязаная з Расеяй большымі фармальна-юрыдычнымі саюзнымі абавязацельствамі ў рамках саюзнай дзяржавы, АДКБ, ЭАЭС.

Па-другое, Беларусь рэальна моцна залежыць ад Расеі эканамічна, ад расейскіх датацыяў, расейскага рынку.

Па-трэцяе, Беларусь і Расея зьвязаныя агульнымі каштоўнасьцямі, якія заснаваныя на адрынаньні лібэралізму, на салідарнасьці дыктатараў.

Што тычыцца «фінляндызацыі па змаўчаньні», то гэта стан дэ-факта, а не дэ-юрэ. Так, пасьля Крыму гэты працэс назіраецца. Але тут мы можам заўважыць пэўны парадокс. У сфэры замежнай палітыкі Беларусь дыстанцуецца ад Расеі, спрабуе рэалізаваць нэўтралітэт дэ-факта, але ў сфэры эканамічнай залежнасьць Беларусь ад Расеі хутчэй узрастае. Доля Расеі ў замежным гандлі, экспарце Беларусі расьце, нягледзячы на ўсе высілкі беларускіх уладаў зьмяніць гэты трэнд, дывэрсыфікаваць замежнаэканамічныя сувязі. Расьце залежнасьць ад расейскіх крэдытаў. Як доўга можна доўга рэалізоўваць такі дыпляматычны шпагат?

Дракахруст: Як раз наконт даўжыні «шпагату» я папрашу вас пракамэнтаваць канкрэтны сюжэт фактычна гэтага тыдня — новы пакет санкцыяў, які быў прыняты кангрэсам Злучаных Штатаў. Прэзыдэнт пакуль іх не падпісаў, але вельмі імаверна, што ён гэты пакет падпіша, бо там амаль адзінагалосная падтрымка і ў палаце прадстаўнікоў, і ў Сэнаце. Малаімаверна, што ён яго не падпіша, але калі і не падпіша, то хутчэй за ўсё вета будзе пераадоленае. Першая рэакцыя Масквы на гэта ўжо ёсьць. Дык наконт «шпагату», як вы сказалі, Валер — ці не ўскладніцца гэта гульня для афіцыйнага Менску?

У Беларусі і Расеі цяпер у адносінах з Захадам супрацьлеглыя трэнды

Карбалевіч: Калі казаць пра гэтыя амэрыканскія санкцыі, то зразумела, што яны маюць значэньне не столькі ў эканамічным сэнсе, колькі ў палітычным. Гэта значыць, што стратэгія Расеі нармалізаваць адносіны з Захадам і ЗША фактычна праваліліся. Гэта значыць, што канфлікт Расеі з Захадам доўгатэрміновы, зацяты, ён не ідзе па шляху замірэньня, і гэта тыя рамкі, у якіх беларускае кіраўніцтва павінна бачыць іх і прымаць нейкія рашэньні. То бок ці трэба Беларусі ўступаць у гэты канфлікт з Захадам усьлед за Расеяй?

Хутчэй за ўсё не, і дзеяньні Беларусі апошнія тры гады пасьля Крыму ўсяляк дэманструюць, што мы не ўцягваемся ў гэтую чужую для нас вайну, чужы канфлікт. Мы як раз наадварот выкарыстоўваем гэту сытуацыю пасьля Крыму дзеля нармалізацыі адносінаў з Захадам. То бок у Беларусі і Расеі цяпер у адносінах з Захадам супрацьлеглыя трэнды. І я думаю, што новые амэрыканскія санкцыі павінныя гэты трэнд, гэты самы «шпагат» узмацніць.

Дракахруст: Дзьмітры, а як вы прагназуеце, можа Менск і захоча гэты шпагат пашырыць, але, магчыма, з Масквы скажуць, што не трэба так рабіць, што мы саюзьнікі і ў вас ёсьць абавязкі. А канфлікт абвастрыўся, пасьля адказу Расеі ён яшчэ больш абвастрыцца. На ваш погляд, як з гэтым «шпагатам» будзе?

Балкунец: Савецкі Саюз на працягу ўсяго пэрыяду адносінаў са Злучанымі Штатамі неаднаразова зазнаваў розныя санкцыі, у тым ліку калі будавалі трубаправод у Нямеччыну. Што датычыцца беларуска-амэрыканскіх адносінаў, то мы ведаем, што Беларусь пэўны час знаходзілася пад санкцыямі з боку ЗША. Усё гэта адбывалася насуперак тым дамовам, якія былі падпісаныя, насуперак Будапэшцкаму мэмарандуму аб гарантыях бясьпекі Беларусі і Ўкраіне з боку Вялікабрытаніі, ЗША і Расеі. І адзін з пунктаў гэтага мэмарандуму дэкляруе, што бакі, якія падпісваюць пагадненьне, абяцаюць не прыняць меры эканамічнага прымусу адносна Беларусі і Ўкраіны.

У дадзеным выпадку Беларусь таксама знаходзіцца ў даволі кепскіх адносінах з Вашынгтонам. І на мой погляд, Беларусь не мае магчымасьці насуперак Маскве разьвіваць адносіны з Вашынгтонам, таму што сёньня Беларусь нават не мае паўнавартаснага пасольства ў Мінску. Нейкі манэўр у адносінах да ЗША Беларусь правесьці наўрад ці зможа. На мой погляд, гэта прыклад магчымасьці сумесна Менску і Маскве выбудоўваць адносіны зь іншымі краінамі, праводзіць сумесную палітыку ў супрацьвагу той палітыкі, якую праводзіць Вашынгтон.

Дракахруст: Арсені, і ваш адказ. Валер вырашыў, што шырыня «шпагату» пашырыцца, Дзьмітры лічыць, што звузіцца, бо гэта будзе больш супольная, больш салідарная пазыцыя. І ваша пазыцыя?

Сівіцкі: Я лічу, што гэтыя амэрыканскія санкцыі супраць Расеі могуць ускладніць стратэгію зьнешнепалітычнага балянсаваньня для

афіцыйнага Менску. І перш за ўсё гэта зьвязана з тым, што Расея пойдзе па сцэнару выпрацоўкі нейкіх санкцыяў. Ужо Ўладзімер Пуцін падчас свайго знаходжаньня ў Фінляндыі заявіў, што Расея будзе вымушана ўводзіць асымэтрычныя санкцыі супраць ЗША. І тут хутчэй за ўсё Крэмль будзе патрабаваць дэманстрацыі ляяльнасьці ад Беларусі і далучэньня Менску да новых санкцыяў супраць ЗША, як гэта было ўжо з папярэднімі контрсанкцыямі, напрыклад, з прадуктовым эмбарга.

Дракахруст: Але пачакайце, Беларусь не далучалася да прадуктовага эмбарга.

Сівіцкі: Не, я кажу пра патрабаваньні далучыцца. Я ведаю, што Беларусь не далучалася, я гаварыў пра патрабаваньні Крамля далучыцца да асымэтрычных санкцыяў супраць заходніх краінаў, як яна патрабавала ў выпадку прадуктовага эмбарга. Але яна не далучылася. Справа ў тым, што калі мы далучымся да антыамэрыканскіх санкцыяў, то хутчэй за ўсё патрапім пад іх узьдзеяньне. Тое ж самае мы назіралі з прадуктовым эмбарга, якое па сутнасьці біла не толькі па эканамічных інтарэсах заходніх краінаў, але і па інтарэсах Беларусі.

Дракахруст: На прадуктовым эмбарга, дакладней, на яго абыходзе, Беларусь някепска зарабіла.

Сівіцкі: Мы зарабілі, а тым не менш усе нашыя канфліктныя сытуацыі з Рассельгаснаглядам як раз сьведчылі аб тым, што Крэмль карае беларускі бок за гэтую палітыку. І хутчэй за ўсё ў выпадку новых санкцыяў і мераў з боку Расеі ў адказ мы будзем назіраць тую ж саму сытуацыю, і ціск Крамля на афіцыйны Менск будзе ўзмацняцца.

Дракахруст: Калегі, мы з вамі ўжо казалі, што нічога ў гісторыі не паўтараецца, і што цяперашняя Беларусь мала чым падобная на Фінляндыю 1946 году, як і Расея шмат у чым адрозьніваецца ад Савецкага Саюзу тых часоў. Тым не менш, на ваш погляд, гэты працэс набліжэньня да «фінляндызацыі па змаўчаньні», да пэўнага нэўтралітэту па пэўных пазыцыях — гэта ў прынцыпе станоўча для Беларусі ці Беларусь можа быць і ёй варта быць адданым саюзьнікам Расеі па ўсіх пазыцыях?

​Сівіцкі: Перш за ўсё гэта адпавядае нацыянальным інтарэсам Беларусі, якая пазыцыянуе сябе як сувэрэнная і незалежная дзяржава. А калі наш галоўны ваенна-палітычны хаўрусьнік не каардынуе сваю зьнешнюю і ваенную палітыку з беларускім бокам, то адзінае выйсьце для нас — не быць уцягнутымі у ваенна-палітычную канфрантацыю паміж Расеяй і Захадам. І нават пры гэтых умовах, пры пераўтварэньні ў усходне-эўрапейскую Фінляндыю, Беларусь можа заставацца надзейным партнэрам Расеі і выконваць усе свае абавязкі перад Крамлём, якія зьвязаныя перш за ўсё з нашымі абарончымі альянсамі, і разьвіваць нармальныя стасункі ў іншых сфэрах, перш за ўсё ў гандлёва-эканамічнай. Галоўная праблема, мне здаецца, палягае ў тым, што Расея ў гэтым не зацікаўленая, і перш за ўсё зьвязана гэта з ваенна-стратэгічным статусам беларускай тэрыторыі для Крамля.

Дракахруст: Дзьмітры, вы ўжо пачалі гаварыць аб тым, што «фінляндызацыя» для Беларусі, на ваш погляд — гэта тупік і кепскі варыянт. Вы маглі бы патлумачыць, чаму, на ваш погляд, на погляд беларуса, які жыве і працуе ў Расеі, гэта будзе кепска для Беларусі?

Балкунец: На мой погляд, «фінляндыязацыя» для Беларусі - гэта варыянт, які не можа быць рэалізаваны па прычынах, аб Валер у тым ліку ўжо гаварыў. Гэта, па-першае, асаблівасьці сацыяльна-эканамічных мадэляў. Залежнасьць ад Расеі, якую Беларусь сёньня мае ў сфэры эканомікі, не дазволіць ісьці па таму шляху, па якому ішла Фінляндыя ў свой час. Плюс ёсьць пэўныя культурныя аспэкты, ёсьць гістарычныя аспэкты, якія зьвязваюць Беларусь і Расею пэўным чынам.

На мой погляд, шлях Беларусі павінен быць арыентаваны на абарону нацыянальных інтарэсаў у зьнешняй палітыцы, у эканамічнай палітыцы, каб Беларусь рабілася больш-менш самастойнай дзяржавай. Беларусь сёньня, так жа як і Расея, павінна быць зацікаўленая ў разьвіцьці нармальных адносінаў з краінамі Захаду і ў першую чаргу з краінамі Эўрапейскага Зьвязу. І для гэтага няма ніякіх бар’ераў паміж Масквой і Менскам, таму што і Менск, і Масква зацікаўленыя ў тым, каб і канфлікт ва Украіне быў завершаны. І гэтыя аспэкты могуць збліжаць зьнешнюю палітыку дзьвюх краінаў.

А ўбіваць клін паміж Менскам і Масквой проста контрпрадуктыўна, і гэта не спрыяе разьвіцьцю адносінаў паміж дзьвюма краінамі. І яшчэ раз я падкрэсьлю, што гэты варыянт, які існуе сёньня ў адносінах паміж Менскам і Масквой у рамках і саюзнай дзяржавы, і ў рамках Эўразійскага эканамічнага саюзу, дапамагае Беларусі ўмацоўваць свой сувэрэнітэт. Гэта па-першае.

Па-другое, гэта гарантыя для Беларусі і ваеннай, і энэргетычнай бясьпекі. Таму Расея на сёньняшні дзень зьяўляецца прыярытэтным варыянтам разьвіцьця адносінаў.

Дракахруст: Валер, а як вы лічыце, ці ёсьць нейкая пэрспэктыва «фінляндызацыі» не толькі па змаўчаньні, але і юрыдычна. То бок Беларусь можа неяк скараціць сваю прысутнасьць, напрыклад, у АДКБ у той ці іншай ступені?

Карбалевіч: Праблема ў тым, што сапраўды для Беларусі было б пажадана рухацца да нэўтралітэту дэ-факта. Але праблема ў тым, як гэта рэалізаваць на практыцы. Цяперашняя сытуацыя з гэтымі вайсковымі вучэньнямі, на мой погляд, вельмі яскрава дэманструе кантраст паміж жаданьнямі і рэальнасьцю. Вось глядзіце - Беларусь сёньня, пасьля Крыму, усяляк дэманструе палітыку міратворцы. Улады абвясьцілі краіну цэнтрам сусьветнага міратворчага працэсу, «донарам бясьпекі», пляцоўкай для рэалізацыі ідэі «інтэграцыі інтэграцыяў», Менск прапанаваны як новы Хельсінкі.

І вось на гэтым тле адбываюцца вайсковыя вучэньні з Расеяй – «Захад-2017» – вучэньні, ад іх Беларусь хацела бы адмовіцца. Але адмовіцца нельга, бо ёсьць пэўныя абавязкі. Гэтыя вучэньні сталі вельмі моцным дысанансам з канцэптам «донара бясьпекі», які зараз спрабуе рэалізаваць афіцыйны Менск. Гэтыя вучэньні выклікалі вялікую занепакоенасьць у рэгіёне, выклікалі крызыс у адносінах з Літвой. Вайсковыя вучэньні з Расеяй, якая зьяўляецца асноўным суб’ектам шэрагу міжнародных канфліктаў і скандалаў у рэгіёне, галоўным віноўнікам разбурэньня існай дагэтуль сыстэмы рэгіянальнай бясьпекі - гэта вельмі дрэнна атрымоўваецца з роляй «донара стабільнасьці і бясьпекі». Таму выснова можа быць такая, як у прымаўцы – «і рад бы ў рай, ды грахі не пускаюць».

Дракахруст: Ці ня быў бы працэс «фінляндызацыі» Беларусі станоўчым і для Расеі? Генры Кісінджэр у «Дыпляматыі» пісаў, што калі б СССР «фінляндызаваў» Усходнюю Эўропу, то і пасьля 1991 году адносіны з гэтымі краінамі не зьмяніліся б так кардынальна. Фінляндыя не была ў NATO да 1991 году, яна і зараз не ў NATO. А былы Варшаўскі блёк – увесь там. Дык можа Менск як Гельсінкі – гэта някепскі варыянт і для Расеі?

Балкунец: Калі Менск устане на шлях «фінляндызацыі», то для Расеі з пункту гледжаньня эканомікі гэта вельмі выгадны варыянт, бо не трэба будзе траціць грошы на вялікія эканамічныя ўліваньні, што сёньня Расея робіць. З пункту гледжаньня дыпляматыі і палітыкі мы сёньня бачым, што Беларусь ужо дыстанцуецца, прычым па многіх накірунках. Таму я думаю, што калі Беларусь пакіне зону ўплыву Масквы, вялікай бяды для Расеі ня будзе. Гэта ўнутраная справа Беларусі, як ёй праводзіць сваю палітыку.

Я дадам наконт вучэньняў, якія плянуюцца – «Захад-2017». Вельмі шмат у інтэрнэце інфармацыі па гэтых вучэньнях, што гэта быццам бы нейкая пагроза Захаду. Але ў той жа час ніхто чамусьці не кажа пра вучэньні NATO, якія рэгулярна праходзяць каля мяжаў Беларусі і Расеі, чамусьці яны разглядаюцца, як станоўчая і пазытыўная зьява. А вучэньні расейска-беларускія разглядаюцца, як адмоўная. І чамусьці ніхто не кажа пра пажаданы нэўтральны стан краінаў Балтыі і Польшчы. Яны ўступілі ў NATO пасьля 1991 году і гэта не разглядаецца як пагроза іх бясьпецы і сувэрэнітэту. А ўдзел Беларусі ў АДКБ успрымаецца, як пагроза.

Карбалевіч: З рацыянальнага пункту гледжаньня, магчыма, што і сапраўды Расеі была бы выгадна «фінляндызацыя» Беларусі. Але палітыка не заўсёды рацыянальная рэч, яна ў значнай ступені базуецца на псыхалёгіі. Расея зараз перажывае цяжкі постімпэрскі сындром, і страта Беларусі як бліжэйшага саюзьніка была бы не меншай, калі не большай псыхалягічнай травмай для расейскага соцыюму, чым страта Ўкраіны. І ні грамадзтва, ні эліта Расеі не даруюць таму палітыку, які згубіць Беларусь.

Бо толькі Беларусь прапаноўвала Расеі аб’яднацца ў адну дзяржаву, была ініцыятарам больш шчыльнай інтэграцыі на постсавецкай прасторы. Толькі Лукашэнка называў Расею «старэйшым братам» ці «сястрою» у момант, калі ўсе іншыя былыя сатэліты Масквы разьбягаліся ад яе ў розныя бакі. Калі прэзыдэнт Украіны Леанід Кучма прэзэнтаваў кнігу «Чаму Ўкраіна не Расея», Лукашэнка цьвердзіў, што мы такія ж рускія, што беларусы памруць, але не прапусьцяць танкі NATO на Маскву. Пасьля ўсяго гэтага адпусьціць Беларусь на ўсе чатыры бакі проста псыхалягічна немагчыма для Расеі.

Сівіцкі: Сёньняшняе кіраўніцтва Расейскай Фэдэрацыі не можа пагадзіцца на гэты варыянт. Перш за ўсё гэта зьвязана з тым, што Беларусь адыгрывае вельмі важную ролю ў ваенна-стратэгічным плянаваньні Расейскай Фэдэрацыі, і ў выпадку нейкага буйнога рэгіянальнага канфлікту па сутнасьці адзіны спосаб забясьпечыць сувязь з Калінінградзкім асобным раёнам пралягае толькі праз тэрыторыю Беларусі.