Працэс пачаўся
Судзіць Касінерава судзьдзя Аляксандар Петраш. Судзьдзя ў самым пачатку працэсу забараніў фота- і відэаздымкі падчас працэсу.
Судзьдзя задаволіў хадайніцтва адваката Касінерава аб допыце сьведак зь ягонага боку.
Суд вырашылі весьці па-расейску
Цяпер судзьдзя вырашае пытаньне аб тым, на якой мове будзе весьціся працэс. Касінераў заявіў, што сам будзе карыстацца беларускай мовай, але ня супраць, калі суд будзе карыстацца расейскай мовай. Суд пастанавіў весьці працэс па-расейску.
Зачытваюць абвінавачаньне
Пракурор пачаў зачытваць абвінавачаньне Касінераву. 12 сакавіка Касінераў, «дэманструючы сваё зьняважлівае стаўленьне», наўмысна накінуў пятлю на скульптуру «менскі гарадавы», пасьля чаго «двойчы ўдарыў скульптуру галаве», чым учыніў злоснае хуліганства.
Касінераў заявіў, што не прызнае сябе вінаватым.
Суд пастанавіў спачатку дапытаць Касінерава, потым — сьведак ( якіх пералічылі больш за 6 чалавек). Касінераў пагадзіўся даваць паказаньні.
Падсудны патлумачыў, чаму накінуў пятлю на скульптуру
Касінераў пацьвердзіў, што накінуў пятлю на скульптуру гарадавога. «Чаму я гэтак зрабіў?». Патлумачыў, што цягам шмат дзён да таго міліцыянты ўжывалі фізычную сілу адносна яго, ягоных аднадумцаў-анархістаў, у тым ліку затрымлівалі іх з выкарыстаньнем спэцсродкаў і нават сьлезацечнага газу. Яго гэта абурыла, і ён вырашыў выказаць сваю пазыцыю ў дачыненьні да гэтага беззаконьня і гвалту адносна людзей. Гэтым учынкам ён сыгналізаваў грамадзтву пра неабходнасьць рэагаваць на незаконны гвалт.
На ўдакладненьне пракурора Яўгена Серакова Вячаслаў Касінераў сказаў, што не належыць да нейкага палітычнага руху.
Пра рэзананс у грамадзтве
Пракурор пытае: «А колькі? паводле вашай задумы, мусіць правісець гэтая вяроўка на шыі скульптуры, каб яе заўважылі і быў рэзананс у грамадзтве?»
Касінераў не назваў дакладнага часу. Сказаў, што разьлічваў на рэзананс:
«Паглядзеў, пераканаўся, што вяроўка заўважная, разьвярнуўся і пайшоў у бок вуліцы Нямігі».
Але не пасьпеў прайсьці далёка, як яго затрымалі. Касінераў бачыў, што вяроўку са скульптуры зьнялі хутка, ужо празь некалькі хвілінаў яна ляжала пад скульптурай. Яго адвезьлі ў Маскоўскі РУУС.
Судзьдзя: «Да вас падчас затрыманьня ўжывалі гвалт?»
Касінераў: «Пры затрыманьні не, але былі пагрозы».
У Маскоўскім РУУС на яго склалі пратакол за ўдзел у несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве ў Курапатах.
Падсудны: Гарадавы — гэта як гестапа
Пракурор спытаў: «А што вам вядома пра ўсталяваньне скульптуры гарадавога?»
Касінераў распавёў вядомыя зьвесткі пра скульптуру і згадаў пра супрацоўнікаў НКУС, якія для яго роўныя гестапа. Паводле Касінерава, для беларускага народу гарадавыя, НКУС ці гестапа — адно і тое ж.
Падсудны: Гарадавы ня помнік, а сымбаль рэпрэсіяў
Вячаслаў Касінераў не адмаўляў у судзе, што і раней браў удзел у пэрформансах:
«Гэта нармальна — выказваць свае погляды празь мірныя акцыі, якія нікому не наносяць шкоды. Скульптура гарадавога — гэта ня помнік, для мяне было абуральным, што можна вось гэтак прыхільна ставіцца да дзейнасьці людзей, якія праводзілі рэпрэсіі ў Беларусі».
Касінераў зьвярнуў увагу, што не было агароджы і ніякай таблічкі, якая б папярэджвала, што нельга шкодзіць скульптуру.
Судзьдзя ўдакладніў у Касінерава: «Вы прызнаяце, што зрабілі пэўныя дзеяньні адносна скульптуры і пры гэтым не прызнаяце сваёй віны. Як гэта?»
Касінераў тлумачыць, што не зьняважыў сваімі дзеяньнямі грамадзтва, а частка грамадзтва яго ўчынак вітала.
Судзьдзя: «А другая частка грамадзтва, тыя ж міліцыянты?»
На думку Касінерава, ім пасьля ягонага ўчынку варта задумацца.
Пачаўся допыт сьведак
Першы са сьведак Раман Семяненка — у вайсковай форме, ён служыць у Менску. Сьведка Семяненка праз манітор відэакамэры ўбачыў, як Касінераў зь дзяўчынай падышлі да скульптуры.
«Касінераў, якога цяпер судзяць, быў у масцы. Ён накінуў вяроўку на скульптуру, потым яны хутка пайшлі ў бок Нямігі, там разьбегліся ў розныя бакі».
Тады выбеглі з будынку два іншыя вайскоўцы, у тым ліку Булгак, начальнік іх зьмены аховы. Касінерава ім удалося затрымаць. Булгак пайшоў і зьняў вяроўку са скульптуры. У Касінерава знайшлі маску, пальчаткі.
На ўдакладняльнае пытаньне пракурора пра іншыя маніпуляцыі Касінерава са скульптурай сьведка Семяненка сказаў, што больш нічога ня памятае. У першы момант, як сьведка ўбачыў Касінерава, той бег у бок праспэкту. «А калі ўбачыў мяне, разьвярнуўся і пабег у бок Нямігі».
Паміж імі тады было мэтраў 30. Судзьдзя: «А чаму вы прынялі рашэньне аб затрыманьні?» — «Бо я ведаў пра гэты помнік, было ўрачыстае адкрыцьцё помніка. Трэба было яго затрымаць».
Дыялёг адваката са сьведкам
Сьведку Семяненку задае пытаньні адвакат Антон Гашынскі. Паводле адказаў, інцыдэнт адбыўся пасьля 22 гадзінаў, цягнуўся ўсяго 2-3 хвіліны, ён сам прыняў рашэньне аб затрыманьні мужчыны, які накінуў пятлю на скульптуру.
Адвакат: «Вы ахоўвалі будынак Міністэрства ўнутраных спраў?»
Сьведка: «Так».
Адвакат: «Ці адносіцца скульптура, якая знаходзіцца на другім баку вуліцы, да міністэрства?»
Сьведка: «Ну, яе адкрываў міністар...»
Тут умяшаўся судзьдзя і зьняў пытаньне.
Судзьдзя: «У вашы абавязкі як службоўца ўнутраных войскаў уваходзіць ахова грамадзкага парадку?»
Сьведка: «Так».
Адвакат: «Якія былі падставы для затрыманьня Касінерава?»
Сьведка: «Бо ён накінуў вяроўку на помнік».
Адвакат: «Але вы сказалі, што потым ён пайшоў. Чаму вы яго затрымлівалі, на падставе якога закону?»
Сьведка: «А можа ён нешта спрабаваў зрабіць? Я разумеў, што ён неправамерна паставіўся да скульптуры. Вось чаму і вырашыў яго затрымаць. Гэта ненармальна, накінуць вяроўку на скульптуру».
Адвакат: «А вось ёсьць скульптуры на плошчы Свабоды — коні, карэта, на іх залазяць. Гэта нармальна?»
Як затрымалі Касінерава
Сьведка Дзьмітры Булгак. Служыць у вайсковай частцы ўнутраных войскаў. 12 сакавіка нёс ахову будынку Міністэрства ўнутраных спраў, пост № 4. Убачыў празь відэакамэру мужчыну ў мэдычнай масцы на твары, які падышоў да скульптуры. Разам зь ім была дзяўчына ў куртцы, таксама на твары была маска.
«Мужчына накінуў на скульптуру вяроўку белага колеру, дзяўчына вяла здымку тэлефонам. Далей я ня бачыў, бо выскачыў на вуліцу, каб затрымаць мужчыну. Ён пабег у супрацьлеглы бок ад Нямігі, але яму наперарэз з паста № 1 выскачыў Семяненка, і тады ён пабег уніз, у бок Нямігі. Праз 60 мэтраў мы яго затрымалі. Супраціву не аказваў», — распавёў сьведка.
Дыялёг адваката з другім сьведкам
Адвакат зьвярнуў увагу на тое, што сьведка Булгак вельмі падрабязна распавядае пра дэталі інцыдэнту, але пры гэтым ня памятае даты допыту. «Чаму?»
— Не магу патлумачыць. Пісьмовымі дакумэнтамі не карыстаўся. Што памятаю, тое і кажу.
Адвакат: Ці давалі вам загад выбягаць і затрымліваць Касінерава?
— У нас першапачаткова ставілася задача выбягаць і затрымліваць тых, што парушае тут парадак. — А якія менавіта дзеяньні абвінавачанага былі правапарушэньнем?
— Тое, што ён накінуў пятлю. Нічога нельга наклейваць, накідваць.
— А фатаграфавацца са скульптурай можна?
— Можна, але так, каб не зьневажаць.
— А дзе гэта напісана? Адкуль звычайнаму мінаку гэта ведаць?
На гэтае пытаньне сьведка не адказаў, пацьвердзіў, што там не было папераджальнай таблічкі ці агароджы.
Сьведка пацьвердзіў, што Касінераў не супраціўляўся, не хапаўся за вопратку, нічога не выкрыкваў.
— А навошта вы адзелі на яго кайданкі, калі ён не супраціўляўся? Была неабходнасьць у гэтым?
--- У прынцыпе — не.
— А хіба скульптура ёсьць часткай Міністэрства унутраных спраў?
— Не.
— Ці ёсьць там таблічка, што гэтая скульптура ўсталяваная ў гонар 100-годзьдзя менскай міліцыі?
— Няма такой.
Адвакат папрасіў сьведку выказаць ягонае меркаваньне пра дзеяньні Касінерава:
— Гэта злачынства ці не?
Тут абурыўся пракурор. Тады адвакат папрасіў проста ацаніць дзеяньні Касінерава.
— Лічу, што «той паступіў няправільна».
Трэцяя сьведка, якая ўсё бачыла
Наступная сьведка Алена Шамкаловіч распавяла, што ўвечары 12 сакавіка ехала па вуліцы уздоўж Міністэрства ўнутраных спраў. Зьвярнула ўвагу на маладога чалавека ў масцы, разам зь ім была дзяўчына. Тут гэты чалавек накінуў вяроўку на скульптуру, а дзяўчына гэта здымала. Тут яна пачула крык, выскачыў вайскоўца ў фуражцы, і яна бачыла, як малады чалавек пабег.
Спачатку ў двор, потым разьвярнуўся і пабег ўніз. Тое, што яна бачыла цягнулася ўсяго некалькі сэкундаў.
«Я там ня першы раз ежджу, скульптуру гэтую ведаю». Судзьдзя зьняў пытаньне адваката пра тое, ці ёсьць у сьведкі сваякі сярод міліцыянтаў.
Адвакат: А як даўно вы бачылі там скульптуру гарадавога? — «Ну, пэўна паўгода», — сказала сьведка. Насамрэч скульптура была адкрытая некалькі дзён да таго.
Сьведка, паводле яе слоў, бачыла інцыдэнт, бо ў яе аўтамабіля «Нісан» было раскрытае акно. Падзеі адбываліся 12 сакавіка ў 22 гадзіны.
Сьведка-начальнік
Сьведка, падпалкоўнік міліцыі з Маскоўскага РУУС Уладзімер Гайдукоў «афармляў» Касінерава ў Маскоўскім РУУС, куды яго прывезьлі пасьля затрыманьня, сказаў, што пратакол затрыманьня ўжо быў складзены і яму яго перадалі. Пры гэтым Гайдукоў ня змог указаць сярод сьведак у зале чалавека, які даставіў Касінерава ў Маскоўскае РУУС Менску. Гайдукоў, як і ранейшыя сьведкі, адмаўляе, што пагражаў Касінераву гвалтам пасьля затрыманьня.
Сьведчыць маці Касінерава
Маці Касінерава Марыя Тарошчына пагадзілася даваць паказаньні. Сказала пра Касінерава, што ён «вельмі добры сын, шмат чытае, ня паліць, не мае дрэнных звычак». Закончыў гістфак БДУ, вучыўся добра і ў школе і ва ўнівэрсытэце. Ведае, што раней сына прыцягвалі да адказнасьці за графіці, што пры затрыманьні атрымаў ад міліцыянтаў траўму. Як бацька ўдзельнічае ў выхаваньні дачкі. Ведае, што сын спрабаваў працаўладкавацца, але яго не бралі.
Пракурор спытаў, ці ведае яна, дзе знаходзіўся сын 12 сакавіка?
Сьведка адказала, што сына дома не было, а Марына Насенка, ягоная дзяўчына, была дома пасьля 22 гадзінаў. Маці Касінерава стала вядома, што сына затрымалі за ўдзел ў маршы, а не за дзеяньні адносна скульптуры.
Пра ўчынак сына яна сказала: «Ён не нанёс нікому шкоды, а ягоныя меркаваньні — гэта ягонае права».
Судзьдзя спытаў, чаму сын зьмяніў прозьвішча?
Марыя Тарошчына патлумачыла, што сын зьмяніў прозьвішча Тарошчын на Касінераў, бо ў яго склаліся дрэнныя адносіны з бацькам.
Перапынак да 14.30.
Працэс аднавіўся
Суд пачаў вывучэньне пісьмовых матэрыялаў справы. У першым зачытаным фрагмэнце з рапарту — несупадзеньне:
«На відэа зафіксаваныя два мужчыны, адзін зь іх накінуў пятлю на шыю скульптуры «менскі гарадавы». Потым — «гэтага мужчыну затрымалі, другі мужчына зьбег». Між тым сьведкі раней казалі, што бачылі на відэа і на вуліцы разам з Касінеравым не мужчыну, а дзяўчыну.
Мужчына ў капюшоне на апэратыўным відэа
Удзельнікі працэсу праглядзелі тры кавалкі відэа, зьнятага 12 сакавіка каля будынку МУС. На іх бачна, як мужчына ў капюшоне рабіў пэўныя дзеяньні адносна «менскага гарадавога». Касінераў пацьвердзіў, што гэта ён накінуў вяроўку на скульптуру.
Адвакат заўважыў, што відэа не пацьвердзіла словы сьведак, што Касінераў зьбег зь месца інцыдэнту. Раней Касінераў сьцьвярджаў, што ён проста сышоў ад помніка. На відэа сапраўды бачная постаць яшчэ аднаго чалавека побач з Касінеравым. Той чалавек зьявіўся і сышоў адначасова з Касінеравым, але да скульптуры разам зь ім не набліжаўся. Падобна на тое, што гэта была дзяўчына, а не мужчына.
Не скульптура, а «малая архітэктурная форма»
Касінераву суд даў магчымасьць сябе ахарактарызаваць. «Ні ў якім разе не зьяўляюся хуліганам, як падаюць некаторыя «сьведкі». Пра матэрыяльны дастатак сказаў, што «на жыцьцё хапае», падрабляе дзе-нідзе курʼерам ці грузчыкам. Пра стан здароўя сказаў, што ня быў на ўліку ў псыхдыспансэры і не лячыўся ад ужываньня сьпіртных напояў. Дачку бачыць 3-4 разы на тыдзень. На біржы не стаіць, шукае працу, праходзіць сумоўі. Абаронца зачытаў камэнтар у газэце «Наша ніва» на словы начальніка менскай гарадзкой міліцыі Барсукова, які асуджаў учынак Касінерава. Там указваецца, што скульптура «менскага гарадавога» ня ёсьць помнікам, а «малой архітэктурнай формай». «Немагчыма нейкімі дзеяньнямі датычна скульптуры кагосьці зьняважыць», — мяркуе адвакат.