У перадачы «Інтэрвію тыдня» — новаабраны дэпутат Палаты прадстаўнікоў, намесьніца старшыні ТБМ Алена Анісім. Яна адказвае на пытаньне, ці можна яе назваць апазыцыянэркай, тлумачыць, якія каштоўнасьці будзе адстойваць у Палаце прадстаўнікоў, і заяўляе, што яна беларускамоўная «24 гадзіны ў суткі». Зь ёй гутарыў Віталь Цыганкоў.
— Звычайна, калі разважаюць пра вынікі парлямэнцкіх выбараў, то кажуць, што ў Палату прадстаўнікоў трапілі дзьве апазыцыянэркі. Але іншыя аўтары робяць удакладненьне, што, фармальна кажучы, прадстаўніца апазыцыйнай партыі — толькі Ганна Канапацкая з АГП. Ці можаце вы сабе ахарактарызаваць як апазыцыянэрку, чалавека з апазыцыйнымі цяперашняй уладзе поглядамі?
— Я належу да дэмакратычнай супольнасьці. Я прадстаўнік грамадзкай арганізацыі, якая ніякім чынам дзяржавай не падтрымліваецца, у тым ліку і фінансава. Я сябе акрэсьліваю як сярэднестатыстычны грамадзянін Рэспублікі Беларусь, які мае свае погляды на разьвіцьцё краіны, і яны не заўсёды супадаюць з афіцыйным курсам.
У грамадзтве, вядома, ёсьць людзі, якія маюць больш радыкальныя погляды на сытуацыю, якая ў нас склалася. Лічыць мяне апазыцыянэркай ці не — для мяне гэта справа другасная. Для мяне больш важна данесьці тыя погляды, якія існуюць у грамадзтве, у тых выбарцаў, ад імя якіх я прайшла ў Палату прадстаўнікоў. Каб яны прагучалі, каб праблемы, якія хвалююць людзей і замінаюць разьвіцьцю краіны, былі абазначаныя. І каб па іх былі прынятыя адэкватныя рашэньні.
— Што больш прадуктыўна для вас як дэпутата — сканцэнтравацца на нейкай адной праблеме, той жа беларускай мове? Ці варта паспрабаваць прасунуць адразу ўсе рэформы ў самых розных сфэрах?
— Я не лічу магчымым для аднаго чалавека прасоўваць усе рэформы. Я буду канцэнтравацца на некалькіх ключавых момантах, але ня буду абмяжоўвацца толькі праблемамі беларускай мовы. Бо сёньня ёсьць шмат пытаньняў і рэгіянальнага, і агульнабеларускага ўзроўню, якія трэба рашаць. І ў гэтым сэнсе я разьлічваю на разуменьне і падтрымку тых дэпутатаў, якія прыйшлі ў парлямэнт не адседжвацца, а працаваць, хто адчувае сваю адказнасьць перад выбарцамі і краінай.
Што будзе першым — залежыць ад таго, як будуць падрыхтаваныя законапраекты. Людзей сёньня хвалюе перш за ўсё сацыяльна-эканамічны стан, заробкі, пэнсійная рэформа. Як можна спакойна працаваць, аддаваць краіне сілы, час — і ў выніку апынуцца з тым мізэрным пэнсійным дадаткам, на які нават немагчыма нармальна жыць?
— Як вы ўяўляеце стылістыку сваіх паводзінаў зь іншымі дэпутатамі? Апазыцыя БНФ у Вярхоўным Савеце на пачатку 90-х часам вельмі актыўна кляйміла дэпутацкую большасьць, але часам і спрабавала перацягнуць дэпутатаў з гэтай большасьці на свой бок. Дык што галоўнае — сказаць праўду, часам вельмі непрыемную для большасьці, ці шукаць нейкую агульную мову зь імі?
— Вельмі добра вы прыгадалі гэты прыклад. Досьвед працы Вярхоўнага Савету 12-га скліканьня шмат чаму нас навучыў. Я сваю працу ў парлямэнце разумею так — для таго каб цябе пачулі і ўспрынялі, трэба вельмі сур’ёзна рыхтавацца. Бо ад таго, зь якой інтанацыяй, настроем, энэргіяй будзеш прамаўляць — ад гэтага залежыць і вынік. Таму, перш чым штосьці гаварыць і выносіць на разгляд — буду вельмі сур’ёзна рыхтавацца. Абдумваць, раіцца, кансультавацца і пераконваць. Я хачу, каб у мяне было шмат саюзьнікаў у гэтым новым парлямэнце.
— Ужо цяпер даводзіцца чуць пра нейкія завышаныя чаканьні ад вашай дэпутацкай дзейнасьці. Вы ўжо сустракаліся з гэтым?
— Сустракаюцца і завышаныя, і заніжаныя патрабаваньні. Заніжаныя зьвязаныя з тым іміджам парлямэнту, які склаўся за апошнія гады. Маўляў, дэпутаты мала што робяць і ад іх нічога не залежыць. Таму выснова такая — добра, што такі чалавек прайшоў у парлямэнт, там будзе гучаць беларуская мова. І калі нешта хоць зробіць — то гэта ўвогуле выдатна. Ёсьць і завышаныя — каб я вырашала як мага болей праблемаў.
У дадзеным выпадку я павінна сама вырашаць, чым я буду найперш займацца. Вядома, канцэнтравацца буду і на тых праблемах, якія ёсьць у акрузе. Але, вядома, ня буду забывацца на праблемы агульнадзяржаўнага ўзроўню.
— Не прыходзіла ў галаву ідэя стварыць нейкую дэпутацкую групу ў падтрымку беларускай мовы?
Вельмі важна, каб парлямэнт прыняў рашэньне, што ўсе дакумэнты і законапраекты рыхтуюцца адразу на абедзьвюх дзяржаўных мовах
— Пакуль ня думала пра тое, каб ствараць такую групу. Я мяркую, дастаткова таго, што я ўвесь час сама выступаю па-беларуску. Вельмі важна, каб парлямэнт прыняў рашэньне, што ўсе дакумэнты і законапраекты рыхтуюцца адразу на абедзьвюх дзяржаўных мовах. Гэтае рашэньне дазволіла б гаварыць пра сапраўдную дзяржаўнасьць беларускай мовы, ва ўсякім разе на заканадаўчым узроўні.
— Ці лічыце вы неабходным паставіць пытаньне аб наданьні бел-чырвона-беламу сьцягу статусу гістарычнай і нацыянальнай каштоўнасьці?
— Я ведаю, што нават распачалася грамадзкая кампанія за гэта. Я падтрымліваю гэтыя захады і лічу, што напярэдадні стагодзьдзя ад таго часу, як быў створаны гэты сьцяг, гэта было б лягічным рашэньнем. Тым больш што грамадзтва нармальна ўспрымае бел-чырвона-белы сьцяг. Асабліва варта ўзгадаць, што менавіта з гэтым сьцягам у 1991 годзе паўстала новая краіна — Рэспубліка Беларусь.
— Людзі ў сацыяльных сетках заўважылі вашую цытату з інтэрвію Свабоды адразу пасьля абраньня: «Жанчыны ня больш лагодныя, а больш настойлівыя, больш перакананыя. Жанчыны не адступаюць. Яны заўжды дамагаюцца свайго». І тут жа іншыя нагадалі вам пра інтэрвію Свабодзе, дзе вы заявілі, што вы не фэміністка. Некаторыя пабачылі тут супярэчнасьць. Я дык ня бачу тут ніякай супярэчнасьці — можна змагацца за роўнасьць і правы жанчын і пры гэтым ніяк сябе ня зьвязваць з сучасным фэмінізмам. Як вы патлумачыце сваё стаўленьне да гэтай тэмы?
— Мы жывем у сьвеце, дзе ёсьць і мужчыны, і жанчыны, мы ўвесь час мяняемся ролямі. У адным выпадку жанчыны могуць узяць на сябе большую ролю і адказнасьць, у іншым — мужчыны. Тое, што я кажу, што жанчыны часта больш настойлівыя — гэта ў сілу таго, што жанчына адчувае большую адказнасьць за сябе, дзяцей.
Што да фэмінізму, дык я не фэміністка, гэта дакладна. Я зыходжу зь вельмі рацыянальных меркаваньняў. Усе ключавыя рашэньні ў нас прымаюцца, як правіла, мужчынамі, жанчыны мала прадстаўленыя ва ўладзе. Іншая справа, што жанчыны, калі трэба прыняць нейкае рашэньне, ідуць, знаходзяць паплечнікаў, саюзьнікаў, прыхільнікаў, пераконваюць іх і ідуць да таго, каб гэтае рашэньне было прынятае.
— Ці бачыце вы дэпутацкую працу вяршыняй сваёй палітычнай кар’еры, ці задумваецеся і пра іншыя вяршыні?
— Цяпер перш за ўсё я задумваюся пра пасьпяховасьць сваёй дзейнасьці як дэпутата. Ад таго, наколькі пасьпяховая яна будзе, залежыць і далейшае плянаваньне. Бо калі ня будзе посьпехаў у гэтай галіне, на гэтай пасадзе, казаць пра нейкія далейшыя крокі будзе бессэнсоўна.
— Часам людзі абіраюць беларускую мову ў сваёй палітычнай дзейнасьці, але ў астатняй частцы жыцьця карыстаюцца іншай мовай. Наколькі вы ў жыцьці беларускамоўная, ці беларускамоўная ў вас сям’я?
— Я беларускамоўная ўсе 24 гадзіны ў суткі. Дзеці — у мяне тры сыны — са мной размаўляюць па-беларуску, але ў соцыюме карыстаюцца расейскай мовай. Муж мой пасьля войска так і не вярнуўся да беларускай мовы і размаўляе, як размаўляе большасьць — на мяшанцы. Унучку я вучу размаўляць па-беларуску, яна вельмі любіць беларускія казкі, вершы. Сёе-тое спрабуе ўжо казаць па-беларуску, можна сказаць, што яна ўжо білінгвістычны чалавек.
