Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Славамір Адамовіч: «Цяпер за верш „Убей прэзыдэнта“ сядзеў бы не 10 месяцаў, а 10 гадоў як мінімум»


Славамір Адамовіч
Славамір Адамовіч

У сядзібе Партыі БНФ адбудзецца вечарына, прысьвечаная 20-годзьдзю арышту паэта і грамадзкага дзеяча Славаміра Адамовіча.

Пасьля напісаньня верша «Убей президента» ён трапіў у турму і стаў адным зь першых палітвязьняў у найноўшай гісторыі Беларусі. У інтэрвію Свабодзе напярэдадні імпрэзы Славамір Адамовіч прыгадаў падрабязнасьці тых падзеяў:

— Калі казаць дакладна, то я быў арыштаваны на беларуска-літоўскай мяжы за парушэньне рэжыму падпіскі аб нявыезьдзе. А гэтая падпіска была зьвязаная менавіта з напісаньнем верша „Убей президента“. Пасьля таго як я спрабаваў пакінуць Беларусь, адседзеў у турме 10 месяцаў за гэты верш.

— Уявім, што цяперашні паэт Славамір Адамовіч ізноў апынуўся ў 1996 годзе. Ці зьявіўся б такі верш?

Сёньня, не зважаючы на так званыя моманты „лібэралізацыі“, якія мы дапамагаем уладзе „раскручваць“, гэтая рэакцыя была б надзвычай жорсткая.

— Зьявіўся б, безумоўна, таму, што я не зьмяніўся ў нейкіх падставовых перакананьнях. Стратэгічна — яшчэ больш замацярэў, як гэта звычайна адбываецца зь людзьмі. Розьніца толькі ў тым, як бы рэагавала ўлада на пачатку свайго шляху — і сёньня. Ну дык, як ні дзіўна, сёньня, не зважаючы на так званыя моманты „лібэралізацыі“, якія мы дапамагаем уладзе „раскручваць“, гэтая рэакцыя была б надзвычай жорсткая. Дзякуй Богу, што я быў першым палітвязьнем, бо калі б гэта было зараз ці дзесяць гадоў таму, то сядзеў бы я ня дзесяць месяцаў, а дзесяць гадоў як мінімум.

— Які досьвед атрымалі ў выніку тых падзей?

— Мне пашанцавала больш, бо была ўвага і салідарнасьць грамадзкасьці. Мяне падтрымалі журналісты, якія шмат паведамлялі пра маю справу. І нават на сёньняшнюю вечарыну запрасіў аднаго з нашых сёньняшніх лідэраў апазыцыі, хоць мы вельмі і вельмі ў многім маем розныя погляды. Але выключна па-людзку я яго запрасіў, бо тады ён стаяў з плякатам „Свабоду Адамовічу“.

А як для паэта і чалавека — як ні дзіўна гэта гучыць — гэта ўнікальны вопыт, які вельмі важны для таго, каб чагосьці дасягнуць. У гэтай сувязі хачу кінуць такую рэпліку ў бок сучасных беларускамоўных паэтаў і пісьменьнікаў. Пакуль маім вопытам чамусьці не скарысталіся так званыя чыстыя паэты і пісьменьнікі. Вядома, ёсьць выключэньні: да прыкладу, Зьміцер Дашкевіч паспрабаваў напісаць празаічны тэкст, Павал Севярынец. Але яны перадусім выступаюць як грамадзка-палітычныя асобы. А вось паэты і пісьменьнікі ня хочуць маім шляхам ісьці.

— З 2002 да 2009 году вы былі ў палітычнай эміграцыі ў Нарвэгіі. Не шкадуеце, што вярнуліся?

— Гэта быў грандыёзны вопыт у пазнаньні іншай сыстэмы чалавечых узаемінаў і ўзаемінаў грамадзтва і дзяржавы. Апошнімі гадамі гэты парадак змазваецца праблемаю масавага наплыву ўцекачоў, і вельмі шкада было б яго страціць. Бо для Беларусі найпершы прыклад, які трэба было б пераняць, гэта краіны Скандынавіі. Як беражліва ставіцца да экалёгіі, да чалавека і ягоных правоў, і як выбудоўваць гэтыя адносіны паміж чалавекам і дзяржавай.

— У гэтай сувязі чаму вярнуліся ў Беларусь і ці не шкадуеце?

Як да напісаньня верша мяне штурхала мая парушаная і абураная чалавечая і нацыянальная годнасьць, так і вяртаньне — я заўсёды ведаў, што рана ці позна я вярнуся, каб тут ажыцьцяўляць свае задумы і ісьці да сваіх мэтаў на радзіме, дома.

— Не, безумоўна, гэта прадуманае рашэньне. І, безумоўна, пра гэта не шкадую. Бо як да напісаньня верша мяне штурхала мая парушаная і абураная чалавечая і нацыянальная годнасьць, так і вяртаньне — я заўсёды ведаў, што рана ці позна я вярнуся, каб тут ажыцьцяўляць свае задумы і ісьці да сваіх мэтаў на радзіме, дома. Таму я задаволены, што я вярнуўся, і тым, што я тут раблю.

— Што вы цяпер робіце і чым займаецеся?

— Калі коратка, то пішу кнігі. Вось напісаў раман „Цана Эўропы“, рыхтую факсымільнае выданьне „Плавільшчыкаў расы“, і гэта трэба рабіць дома. Ёсьць і пабытовыя, жыцьцёвыя справы — два хлапцы ў мяне падрастаюць, падрастае дзяўчына, якая са мной разам не жыве — спадзяюся на спатканьне зь ёй, каб знайсьці агульную мову — дома заўсёды ёсьць чым займацца. А траекторыя майго жыцьця — Менск — Мар’іна Горка — Будслаў — вёска Альхоўка, дзе жывуць мае старэнькія бацькі.

— Які ваш прагноз адносна бліжэйшай будучыні Беларусі?

— Усё залежыць ад нас — магу сказаць і паводле ўласнага вопыту. Пражыць так, што „мая хата з краю“ — не атрымаецца. Варта памятаць пра вопыт нашай суседкі Ўкраіны і з гэтага гледзішча актывізаваць і карэктаваць сваю грамадзка-палітычную актыўнасьць. Гэта калі так — агульнымі словамі.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG