«Чонкін жыў, Чонкін жывы, Чонкін будзе жыць!» У Вашынгтоне прайшла літаратурная вечарына Ўладзіміра Вайновіч — пісьменьніка, драматурга, паэта, дысыдэнта, пазбаўленага савецкага грамадзянства і высланага з СССР у брэжнеўскую эпоху, а ў «раньні пуцінскі пэрыяд» узнагароджанага Дзяржаўнай прэміяй Расеі.
Твор «Простая працаўніца» з цыклю «Апавяданьні пра камуністаў» заля сустракае сьмехам: аўтар сур’ёзна дзякуе расейскаму кіраўніцтву — за тое, што тыя «рэчы, якія здаваліся састарэлымі, сталі зноў злабадзённымі».
«У нас, ведаеце, кажуць, наступаць на тыя ж граблі — у нас як быццам такія дарогі з грабель, граблямі выкладзеныя. І мы ідзем, ідзем, і наступаем, і наступаем, і наступаем», — заўважае ён.
Вайновіч бачыў неверагодныя павароты лёсу. Сын рэпрэсаванага рэдактара абласной газэты напісаў у маладосьці вершы да песьні, якая стала гімнам савецкіх касманаўтаў: «На пыльных сьцяжынках далёкіх плянэт застануцца нашы сьляды».
У нас быццам дарогі з грабель выкладзеныя. І мы ідзем і наступаем, і наступаем
За праваабарончую дзейнасьць і сатырычныя малюнкі яго выключылі з Саюзу пісьменьнікаў, а пасьля публікацыі за мяжой «Жыцьця і незвычайных прыгод салдата Івана Чонкіна» пазбавілі грамадзянства і выслалі з СССР. Сатырык жыў у эміграцыі, супрацоўнічаў з Радыё Свабода і трыюмфальна вярнуўся на радзіму ў гады дэмакратызацыі.
«Гогаль не пісаў канкрэтна супраць ураду, ён апісваў жыцьцё такім, якім яно яму бачылася. А гэтыя кнігі неяк дзейнічалі, але ўсё роўна ўзьдзеяньне гэтых кніг ня трэба перабольшваць. Мастацкая літаратура, на жаль, адыгрывае ня вельмі вялікую ролю наогул, таму што калі б яна адыгрывала вялікую ролю, то наша краіна была б самай лепшай краінай на сьвеце, маючы такую літаратуру», — кажа Вайновіч.
Салдат Іван Чонкін крытыкамі і чытачамі прыраўноўваўся да лепшых літаратурных узораў героя з народу — такім, як Васіль Цёркін Твардоўскага. Тыя, хто прачытаў трылёгію да канца, ведаюць, што стаў у выніку Чонкіна амэрыканскім фэрмэрам і нават сустракаўся з Гарбачовым. У цяперашнія часы «уставаньня з каленяў», «вяртаньня духоўных скрэпаў» і напісаньня «пазытыўных падручнікаў гісторыі», Чонкін зноў выглядае вельмі сумнеўным героем з пункту гледжаньня афіцыйнай ідэалёгіі.
Калі б мастацкая літаратура адыгрывала вялікую ролю, то наша краіна была б самай лепшай на сьвеце, маючы такую літаратуру
«Чонкін не такі, ён наогул не ідэалягізаваны. Яго ідэалягізаваць нельга. Але яму можна сказаць, гэта проста ўжо не тэлебачаньне — гэта ўжо традыцыя такая, што „я ніхто“. Мне кажуць, ідзі туды, я іду туды, мне кажуць рабі тое, я раблю ...
Калі яго пашлюць добраахвотнікам на Данбас, ён пойдзе. Ён ня будзе вылузвацца са скуры, каб там зьдзяйсьняць подзьвігі нейкія, але, калі яго паставяць штосьці вартаваць, ён будзе вартаваць», — заўважае Ўладзімір Вайновіч.
Нядаўна пісьменьнік паслаў прэзыдэнту РФ ліст — прасіў аб вызваленьні ўкраінскай ваеннаслужачай Надзеі Саўчанкі:
«Не, я ў сумленнасьць палітыкі не веру, але я веру, што палітыка часам можа быць разумнай. А гэтая палітыка неразумная. Яна самагубчая, гэты рэжым скончыцца. І будуць казаць, хто вінаваты.... Я, напрыклад, лічу, у разбурэньні Савецкага саюзу больш за ўсё Брэжнеў, Андропаў і Чарненка — вось гэтыя людзі больш за ўсё вінаватыя, а не Гарбачоў, які паспрабаваў гэтую справу выправіць. Гэтак жа і ў крушэньні гэтага, новага рэжыму будзе вінаватае сёньняшняе кіраўніцтва на чале з таварышам, мы ведаем, па прозьвішчы на П», — кажа ён.
Калі Чонкіна пашлюць добраахвотнікам на Данбас, ён пойдзе
Кар: Вы верыце ў тое, што магчыма будзе пасьля крушэньня гэтага рэжыму, што ківач хісьнецца зноў у бок дэмакратызацыі?
В.В .: Абавязкова!
Кар: Гэта значыць, вы, напэўна, аптыміст?
В.В .: Я ня ведаю, ці аптыміст я. Таму што будзе спроба абавязкова новай перабудовы, будзе абавязкова спроба прымірэньня з Захадам, таму што Расеі няма куды дзецца. Але чым гэта скончыцца, я ня ведаю. Цалкам магчыма, што гэта скончыцца разбурэньнем, развалам Расеі. Гэтак жа, як разваліўся Савецкі Саюз.
82-гадовы аўтар працягвае пісаць і маляваць.
