З папярэдняй публікацыі мы даведаліся, што дэпутат-хакеіст-малатабоец Вадзім Дзевятоўскі лічыць падтрыманьне беларускай мовы немэтазгодным з прычыны павелічэньня грашовых выдаткаў.
Магчыма, гэта толькі яго асабістая пазыцыя, ды іншыя сабе такога не дазволяць. На жаль, не. Вось што адказала мне дэпутат Гомельскай сельскай выбарчай акругі № 37 Ала Навумчык:
«Дзейнае заканадаўства не абмяжоўвае правы грамадзянаў Рэспублікі Беларусь карыстацца той ці іншай дзяржаўнай мовай. Мяркую, што ваша прапанова ў выпадку яе рэалізацыі прывядзе да значнага павелічэньня аб’ёму дакумэнтаабароту і ўскладненьня парадку выкарыстаньня дзяржаўных моў, што, на мой погляд, зьяўляецца немэтазгодным».
Як бачым, Навумчык ужо ня той... Ад дэпутата беларускага парлямэнту першай паловы 90-х гадоў Сяргея Навумчыка быў бы супрацьлеглы адказ. Тады хаця б частка дэпутатаў стаяла на пазыцыях незалежнасьці Беларусі, захаваньня і разьвіцьця яе мовы і культуры.
У гэтым і ёсьць злая іронія нашага часу — два Навумчыкі, два дэпутаты, два Парлямэнты, але стаўленьне да Беларусі зусім рознае...
А магчыма, мне проста трапіліся дрэнныя прыклады ў асобах Вадзіма Дзевятоўскага і Алы Навумчык — дэпутатаў жа 110 чалавек, і нельга меркаваць аб усёй заканадаўчай установе па двух яе прадстаўніках.
Бярэм адказ дэпутата ад Бабруйскай-Ленінскай выбарчай акругі № 78 Мікалая Плаксіцкага:
«...у адпаведанасьці з артыкулам 17 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь дзяржаўнымі мовамі ў Рэспубліцы Беларусь з’яўляюцца беларуская і руская мовы.Выкладзеныя ў Вашым лісьце прапановы аб унясеньні зьмяненьняў у Закон Рэспублікі Беларусь «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь» прывядуць да значнага павелічэньня аб’ёму дакумэнтаабароту і ўскладненьня парадку выкарыстаньня дзяржаўных моваў, што, на мой погляд, зьяўляецца немэтазгодным».
Таксама ў сваім адказе Плаксіцкі спасылаецца на састарэлую вэрсію закону «Аб мовах» ад 1998 г, хаця ўжо дзейнічала рэдакцыя 2012 г.
Галоўнае і самае цікавае, што выявілася ў гэтай перапісцы з дэпутатамі, — тое, што была адкрыта новая навуковая зьява — быў адкрыты калектыўны розум, прынамсі калектыўны розум беларускага парлямэнту.
Пасьля адказу Плаксіцкага прыйшлі адказы дэпутатаў ад Салігорскай сельскай выбарчай акругі № 69 Таісы Данілевіч і ад Бабруйскай-Першамайскай выбарчай акругі № 79 Жаны Мішур — цытаты зь іх няма сэнсу прыводзіць — яны на 100% супадаюць з адказам Плаксіцкага, можаце самі параўнаць. Здавалася б, як такое можа быць? Дэпутаты незалежныя ў сваёй дзейнасьці, абраныя ад розных выбарчых акругаў (ад Салігорска да Бабруйска шлях ня блізкі), а пазыцыя ў іх такая аднолькавая, аж да граматычных і сэнсавых памылак. Самым мілым тут выглядае прыпіска «на мой погляд», што сустракаецца ва ўсіх трох адказах.
Які ж гэта твой погляд, шаноўны, калі ён супадае з поглядамі іншых?
Адказ на ўсе гэтыя пытанні можа быць толькі адзін — ніякай незалежнасьці ў дэпутатаў няма, а ўсімі іх рухамі, дзеяньнямі і выказваньнямі кіруе адзін калектыўны розум, які пасылае сыгнал аб тым, што рабіць і што пісаць. Такая навуковая фантастыка па-беларуску, ну проста сцэнар для фантастычнага фільму зь сюжэтам аб тым, як іншаплянэтнікі ці нейкія іншыя істоты замбавалі парлямэнт маленькай, але квітнеючай і стабільнай краіны, і празь яго праводзяць свае інтарэсы.
Родная беларускамоўная школа
Але вось мы бачым адказ дэпутата ад Рэчыцкай выбарчай акругі № 44 Адама Вашкова: «Я сам закончыў беларускамоўную школу і станоўча стаўлюся да роднай мовы. Але як дэпутат ня бачу сэнсу ўносіць гэту прапанову на разгляд парлямэнта».
А далей — ужо чутае намі выказваньне аб тым, што падтрымліваць беларускую мову немэтазгодна. Немэтазгодна — ну, ужо іншага чакаць было цяжка. Але вось жа сам напісаў адказ, не пад капірку, а ад душы, нават школку прыгадаў, дзяцінства сваё вясковае. Душэўны чалавек. Напрыканцы Вашкоў разьвітваецца: «С павагай», і тут разумееш, што школу сваю Верасьніцкую ён скончыў не зусім проста. Прынамсі, зь беларускай мовай праблемы былі дакладна. Хаця выкладніку сацыяльна-палітычных дысцыплін пісьменнасьць і не абавязковая, а можа, нават і лішняй будзе.
Бярэм адказ дэпутата ад Буда-Кашалёўскай выбарчай акругі № 38 Пятра Шостака і чытаем «Я сам закончыў беларускамоўную школу і станоўча стаўлюся да роднай мовы...» і гэтак далей.
Зноў калектыўны розум! Ці можа, Шостак з Вашковым вучыліся ў адной школе? Магчыма і такое, але з адказаў пад капірку не зразумела, хто ў каго ў школе сачыненьні сьпісваў — Вашкоў у Шостака, ці шостак у Вашкова? Як паведамляе біяграфія Шостака, нарадзіўся ён у вёсцы Ільлічы Петрыкаўскага раёну ў 1966 годзе, а Вашкоў — у вёсцы Верасьніца Жыткавіцкага раёну ў 1951 годзе. Калі Шостак нараджаўся, Вашкоў ужо забіраў атэстат.
Зь іншага боку, начытаўшыся такіх адказаў дэпутатаў уяўляецца, што ў парлямэнце працуе спэцыяльны аддзел па перапісцы са Случаком, ці як мінімум пару чалавек з сакратарыяту.
Так і ўяўляюцца дыялёгі, якія могуць узьнікаць у парлямэнце:
— Іван Пятровіч, зноў зварот ад Случака, што будзем адказваць?
— Ну, ты ж сам ўсё цудоўна разумееш. Вазьмі тэчку “Случак, адказы”, там усё ёсьць.
— А які дакумэнт лепш – “Случак, школа”, ці “Случак, мой погляд”?
— Бяры “Случак, школа”, “Случак, мой погляд” ужо дужа часта выкарыстоўваць сталі, палімся. І наагул, распрацуй яшчэ які трэці варыянт.
— Добра. Падпісваць будзем ад імя парлямэнту?
— Ды не, занясі таму мужыку, да якога Случак зьвяртаўся, ён усё падпіша.
— Дык там жанчына.
— Жанчына-мужчына - адзін парлямэнт. Падпіша кожны, іначай бы тут не сядзелі.
Калектыўны розум беларускага парлямэнту, на жаль, распаўсюджвае сваё дзеяньне ня толькі на беларускую мову. Некарэктна называць гэты калектыўны розум проста розумам — хутчэй мы бачым сон розуму. А сон розуму, як кажа гішпанская показка, нараджае пачвараў.
