Як мы паведамлялі, ў Вашынгтоне пад эгідай Нацыянальнага фонду ў падтрымку дэмакратыі прайшоў «круглы стол», прысьвечаны гадавіне стварэньня чэхаславацкага дысыдэнцкага руху «Хартыя-77», а таксама памяці яго лідэра, прэзыдэнта Чэхіі Вацлава Гаўла.
У сустрэчы ўзялі ўдзел прадстаўнікі розных дасьледчых цэнтраў ЗША, а таксама памочнік намесьніка дзяржсакратара ЗША па пытаньнях правоў чалавека, дэмакратыі і працы Томас Мэліа. «Круглы стол» быў сфакусаваны на пытаньні, чым досьвед чэхаславацкіх дысыдэнтаў мог бы дапамагчы барацьбе за дэмакратыю ў сучаснай Беларусі. Прапануем вашай увазе рэпартаж аб сустрэчы карэспандэнта «Голасу Амэрыкі» Ігара Ціханенкі.
Беларуская апазыцыя павінна быць адзіная ў выказваньні сваёй палітычнай праграмы, аднак гэта адзінства павінна быць шчырым, паколькі яго імітацыя прывядзе толькі да крызісу альтэрнатыўнай палітыкі кіраваньня ў краіне. Тым часам лідэры беларускай апазыцыі павінны зрабіць правільныя высновы з дзейнасьці чэхаславацкага руху «Хартыя-77» і ўжываць яго досьвед да сучасных беларускіх рэалій.
Так падсумавалі зьмест адкрытай дыскусіі «Да дэмакратыі ў Беларусі: Спадчына» Хартыі-77 «" прэзыдэнт Нацыянальнага фонду ў падтрымку дэмакратыі Карл Гершман і кіраўнік Freedom House Дэйвід Крэймэр.
Карэспандэнт «Галасу Амэрыкі» пагутарыў з экспэртамі пасьля гэтага мерапрыемства, якое было закрытае для прэсы.
Карл Гершман: Я думаю, што адным з самых цікавых момантаў, якія мы абмеркавалі сёньня, сталі словы былога пасла Чэхіі ў ЗША Марціна Палоўша аб эсэ " Паралельны поліс «. Гэта была праца дысыдэнта Вацлава Бэнды, напісаная ў канцы 1970-х гадоў. І, як вядома, прадстаўнікоў «Хартыі-77» мучылі сумневы ў тым, ці павінны яны змагацца за асноўныя правы чалавека, ці яны павінны даць альтэрнатыўную палітычную праграму. Таму Бэнда напісаў гэтае эсэ, у якім ён прадставіў свой погляд на неабходнасьць стварэньня альтэрнатыўных інстытутаў, адным зь якіх і стала «Хартыя-77». Менавіта яна стала своеасаблівай школай думкі, школай дэмакратыі, дзе людзі зьбіраліся і вучыліся ствараць грамадзянскую супольнасьць.
Тое, што мы сёньня абмяркоўвалі тут, было б вельмі карысным для сёньняшняй Беларусі, паколькі людзі ў гэтай краіне павінны зразумець, што ім неабходна ўдзельнічаць у палітычным, эканамічным, сацыяльным, грамадзянскім, адукацыйным і іншых працэсах.
Голас Амэрыкі: Сёньня экспэрты крытыкавалі беларускую апазыцыю за няздольнасьць аб’яднацца. Якое ваша меркаваньне: ці павінна апазыцыя вылучыць адзінага кандыдата на наступных прэзыдэнцкіх выбарах?
Карл Гершман: Наяўнасьць адзінага кандыдата ад апазыцыі, які можа прадставіць абагульненыя погляды — заўсёды добра. Возьмем да прыкладу, ЗША. Нашы дзьве палітычныя партыі, па сутнасьці, — шырокія кааліцыі. Бо трэба разумець, што калі палітычныя сілы расьцярушаныя, то яны нічога не дамогуцца, і наадварот, калі яны змогуць выбраць адзінага кандыдата, які ў стане прадставіць абагульнены пункт гледжаньня апазыцыі, то яны могуць на нешта разьлічваць.
Голас Амэрыкі: Што можа запазычыць беларуская апазыцыя з вопыту чэхаславацкага руху «Хартыя-77»?
Дэйвід Крэймэр: Яны павінны быць на самай справе адзіныя бяз спробаў навязаць адзін аднаму штучнае адзінства, якое доўга не працягнецца. Апазыцыя таксама павінна быць гатовая да нечаканасьцяў, бо ніколі не ведаеш, што можа здарыцца з рэжымам, што яго абрыне. Часам гэта — выбары, часам — дрэннае абыходжаньне з людзьмі, часам — вонкавыя падзеі, якія маюць непасрэдны ўплыў на працэсы ўнутры краіны. Таму я перакананы, што падрыхтоўка да пэрыяду пасьля Лукашэнкі — важная, як ніколі.
Голас Амэрыкі: Як заявіў адзін з выступоўцаў на сёньняшнім мерапрыемстве, беларуская апазыцыя, безумоўна, дэмакратычная па сваёй прыродзе, аднак яна адарваная ад агульнай масы насельніцтва краіны. Што павінна зрабіць апазыцыя, каб зьмяніць гэта?
Дэйвід Крэймэр: Па-першае, ня варта забываць, што інфармацыйныя патокі знаходзяцца пад поўным кантролем ураду Лукашэнкі, таму большасьць беларусаў атрымліваюць адфільтраваныя навіны, якія прадстаўляюць Лукашэнку ў найлепшым сьвятле. У той жа самы час гэтыя ж крыніцы навін ачарняюць Захад, сьцьвярджаючы, што ён зьяўляецца ворагам, які ўсяляк спрабуе нашкодзіць насельніцтву Беларусі. Таму так важна сёньня, каб мы маглі забясьпечыць аб’ектыўную і інавацыйную падачу інфармацыі ў Беларусь, для таго, каб людзі па ўсёй краіне — ня толькі ў Менску і ня толькі маладыя беларусы, разумелі, што праблема ў іх лідэры, а Захад толькі спрабуе дапамагчы ім вызваліцца ад яго кіраваньня.
У сустрэчы ўзялі ўдзел прадстаўнікі розных дасьледчых цэнтраў ЗША, а таксама памочнік намесьніка дзяржсакратара ЗША па пытаньнях правоў чалавека, дэмакратыі і працы Томас Мэліа. «Круглы стол» быў сфакусаваны на пытаньні, чым досьвед чэхаславацкіх дысыдэнтаў мог бы дапамагчы барацьбе за дэмакратыю ў сучаснай Беларусі. Прапануем вашай увазе рэпартаж аб сустрэчы карэспандэнта «Голасу Амэрыкі» Ігара Ціханенкі.
Беларуская апазыцыя павінна быць адзіная ў выказваньні сваёй палітычнай праграмы, аднак гэта адзінства павінна быць шчырым, паколькі яго імітацыя прывядзе толькі да крызісу альтэрнатыўнай палітыкі кіраваньня ў краіне. Тым часам лідэры беларускай апазыцыі павінны зрабіць правільныя высновы з дзейнасьці чэхаславацкага руху «Хартыя-77» і ўжываць яго досьвед да сучасных беларускіх рэалій.
Так падсумавалі зьмест адкрытай дыскусіі «Да дэмакратыі ў Беларусі: Спадчына» Хартыі-77 «" прэзыдэнт Нацыянальнага фонду ў падтрымку дэмакратыі Карл Гершман і кіраўнік Freedom House Дэйвід Крэймэр.
Карэспандэнт «Галасу Амэрыкі» пагутарыў з экспэртамі пасьля гэтага мерапрыемства, якое было закрытае для прэсы.
Карл Гершман: Я думаю, што адным з самых цікавых момантаў, якія мы абмеркавалі сёньня, сталі словы былога пасла Чэхіі ў ЗША Марціна Палоўша аб эсэ " Паралельны поліс «. Гэта была праца дысыдэнта Вацлава Бэнды, напісаная ў канцы 1970-х гадоў. І, як вядома, прадстаўнікоў «Хартыі-77» мучылі сумневы ў тым, ці павінны яны змагацца за асноўныя правы чалавека, ці яны павінны даць альтэрнатыўную палітычную праграму. Таму Бэнда напісаў гэтае эсэ, у якім ён прадставіў свой погляд на неабходнасьць стварэньня альтэрнатыўных інстытутаў, адным зь якіх і стала «Хартыя-77». Менавіта яна стала своеасаблівай школай думкі, школай дэмакратыі, дзе людзі зьбіраліся і вучыліся ствараць грамадзянскую супольнасьць.
Тое, што мы сёньня абмяркоўвалі тут, было б вельмі карысным для сёньняшняй Беларусі, паколькі людзі ў гэтай краіне павінны зразумець, што ім неабходна ўдзельнічаць у палітычным, эканамічным, сацыяльным, грамадзянскім, адукацыйным і іншых працэсах.
Голас Амэрыкі: Сёньня экспэрты крытыкавалі беларускую апазыцыю за няздольнасьць аб’яднацца. Якое ваша меркаваньне: ці павінна апазыцыя вылучыць адзінага кандыдата на наступных прэзыдэнцкіх выбарах?
я перакананы, што падрыхтоўка да пэрыяду пасьля Лукашэнкі — важная, як ніколі
Карл Гершман: Наяўнасьць адзінага кандыдата ад апазыцыі, які можа прадставіць абагульненыя погляды — заўсёды добра. Возьмем да прыкладу, ЗША. Нашы дзьве палітычныя партыі, па сутнасьці, — шырокія кааліцыі. Бо трэба разумець, што калі палітычныя сілы расьцярушаныя, то яны нічога не дамогуцца, і наадварот, калі яны змогуць выбраць адзінага кандыдата, які ў стане прадставіць абагульнены пункт гледжаньня апазыцыі, то яны могуць на нешта разьлічваць.
Голас Амэрыкі: Што можа запазычыць беларуская апазыцыя з вопыту чэхаславацкага руху «Хартыя-77»?
Дэйвід Крэймэр: Яны павінны быць на самай справе адзіныя бяз спробаў навязаць адзін аднаму штучнае адзінства, якое доўга не працягнецца. Апазыцыя таксама павінна быць гатовая да нечаканасьцяў, бо ніколі не ведаеш, што можа здарыцца з рэжымам, што яго абрыне. Часам гэта — выбары, часам — дрэннае абыходжаньне з людзьмі, часам — вонкавыя падзеі, якія маюць непасрэдны ўплыў на працэсы ўнутры краіны. Таму я перакананы, што падрыхтоўка да пэрыяду пасьля Лукашэнкі — важная, як ніколі.
Голас Амэрыкі: Як заявіў адзін з выступоўцаў на сёньняшнім мерапрыемстве, беларуская апазыцыя, безумоўна, дэмакратычная па сваёй прыродзе, аднак яна адарваная ад агульнай масы насельніцтва краіны. Што павінна зрабіць апазыцыя, каб зьмяніць гэта?
Дэйвід Крэймэр: Па-першае, ня варта забываць, што інфармацыйныя патокі знаходзяцца пад поўным кантролем ураду Лукашэнкі, таму большасьць беларусаў атрымліваюць адфільтраваныя навіны, якія прадстаўляюць Лукашэнку ў найлепшым сьвятле. У той жа самы час гэтыя ж крыніцы навін ачарняюць Захад, сьцьвярджаючы, што ён зьяўляецца ворагам, які ўсяляк спрабуе нашкодзіць насельніцтву Беларусі. Таму так важна сёньня, каб мы маглі забясьпечыць аб’ектыўную і інавацыйную падачу інфармацыі ў Беларусь, для таго, каб людзі па ўсёй краіне — ня толькі ў Менску і ня толькі маладыя беларусы, разумелі, што праблема ў іх лідэры, а Захад толькі спрабуе дапамагчы ім вызваліцца ад яго кіраваньня.
