Гэты стыхійны гандаль незаконны, але на вуліцах Менску ды іншых беларускіх гарадоў імправізаваныя міні-рынкі апошнім часам можна ўбачыць часта.
На прыпынках грамадзкага транспарту і каля станцыяў мэтро несанкцыянаваны гандаль пераважна вядуць пэнсіянэры. Гандлююць прадуктамі харчаваньня, адзеньнем і рознай гаспадарчай драбязой.
Садавіна і гародніна, слоікі з марынаваньнем і сушаныя грыбы, вязаныя шкарпэткі і рукавіцы — звычайны асартымэнт вулічных гандляроў. Ала Іванаўна — адна з прадавачак каля аўтобуснага прыпынку на вуліцы Валгаградзкай — пагадзілася распавесьці пра свой, так бы мовіць, «бізнэс»:
Пэнсіянэрка: «Зеляніну прадаю, яблычкаў шмат. Гэта ўсё трэба сабраць, зьняць з дрэва, прывезьці, высушыць — гэта цяжкая праца».
Карэспандэнтка: «Тады чаму вы гэта робіце?»
Пэнсіянэрка: «Хачу прадаць, а замест гэта нешта набыць, за газ, сьвятло, кватэру заплаціць — за ўсё. Усё гэта трэба плаціць з пэнсіі. Вельмі дорага. І хоць невялічкая, але дапамога».
Карэспандэнтка: «Ці міліцыя, чыноўнікі не чапляюцца да вас, што вы тут стаіце?»
Пэнсіянэрка: «Так, бывае. І прыходзяць, і пагражаюць, што аштрафуюць, а штраф даволі вялікі — да мільёна рублёў. Кажуць, што нельга ў такіх несанкцыянаваных месцах прадаваць. А на базары свая мафія, і там асабліва не прыткнесься нідзе, а плаціць дорага трэба».
Свае тавары вулічныя гандляры ўладкоўваюць на раскладных прыладах, на вазках, на выступах агароджаў і нават на газэтах, пасланых на асфальт. Пра сваю камэрцыю распавядаюць неахвотна — баяцца штрафу за несанкцыянаваны гандаль. На станцыю мэтро «Інстытут культуры» Васіль Пятровіч прывёз на продаж свае яблыкі аж са Смалявічаў і патлумачыў — выкінуць шкада, а здаць няма куды:
Пэнсіянэр: «Прывёз яблыкі са Смалявічаў, мы там жывём. І шкода ж, бо валяюцца, і мо б хто набыў. Я ж цэны не ўсталёўваю, як вунь у ларках — і па дзесяць, і па пяць, і па тры магу прадаць — няхай не купляюць гэтыя невядомыя бананы, а нашыя, беларускія яблычкі. Але ня дужа бяруць — магу прастаяць, і ніхто не спытаецца. Тады — у канаву, ці назад дадому вязу — абы-што, словам».
Карэспандэнтка: «А што, у Смалявічах нельга прадаць?»
Пэнсіянэр: «Вой, пра што вы кажаце... Сёлета нідзе нельга прадаць — мне 80 год, але гэткі ўраджай бачыў упершыню. Гольле і зараз яшчэ ломіцца, дык на каляскі — і ў канаву, выношу і выношу ў канаву. А каб вось езьдзілі ды прымалі ў людзей: па 500, па 300 ці па 200 рублёў — здаў бы. Хоць грошы і невялікія, але ўсё-ж такі прыбытак. І людзі няхай бы сок пілі ці павідла елі — дык ніхто ні разу не прыехаў. А пасьля будуць з Польшчы ці з Італіі яблыкі везьці».
Пэнсіянэрка Маргарыта Пятроўна, якая прадае вусьцілкі для абутку, таксама сьцьвярджае, што вулічны гандаль малапрыбытковы. Але яна мусіць ім займацца, каб задаволіць надзённыя патрэбы, на якія не хапае адмеранай дзяржавай пэнсіі:
Карэспандэнтка: «Ці ўдаецца што-небудзь прадаць за дзень?»
Пэнсіянэрка: «Іншы раз прадасі нешта, а іншы раз і не».
Карэспандэнтка: «Тады навошта гэта робіце? Можа, для таго, каб выйсьці разьвеяцца?»
Пэнсіянэрка: «Бо мала грошай. У краме ўсё дарагое, а лекі сардэчныя — 160 тысяч, а адны ж не выпісваюць, некалькі. Як выпішуць на 200 тысяч — хочаш, бяры, а хочаш, не бяры».
Карэспандэнтка: «Калі б хапала грошай, ці гандлявалі б?»
Пэнсіянэрка: «Не, вядома, не. Адпачывала б, вядома».
