Аляксандар Лукашэнка раскрытыкаваў дзейнасьць пракуратуры Беларусі ў барацьбе з карупцыяй. На нарадзе 2 жніўня ён наракаў на тое, што паміж сілавымі ведамствамі няма пэўнай каардынацыі, а Генэральная пракуратура «захапілася тэорыямі і заканадаўчымі пошукамі».
Былы сьледчы пракуратуры Алег Воўчак мяркуе, што крытыка слушная, але не прынясе плёну без рэфармаваньня самой пракуратуры. Паводле Алега Воўчака, барацьба з карупцыяй патрабуе ня толькі сьмеласьці і адказнасьці, але найперш самастойнасьці і шырокага арсэналу сродкаў. «Але калі ў пракуратуры адабралі самастойнае сьледзтва, пра такія якасьці варта забыць», — кажа Воўчак:
«З заснаваньнем Сьледчага камітэту ўвогуле зламалася каардынацыя паміж пракуратурай, МУС, КДБ і Сьледчым камітэтам. Карупцыя павялічылася, а пракуратура сама ёю не займаецца, толькі „каардынуе“. Я скептычна стаўлюся да таго, што пры такім падыходзе нешта зьменіцца. Нават калі прыйдуць маладыя, новыя пракуроры, наўрад ці яны зьменяць гэтую сыстэму. Трэба рэфармаваць кардынальна: пачынаць з падрыхтоўкі кадраў, у якіх была б самастойнасьць і сацыяльны пакет. Але галоўнае, каб генэральны пракурор прызначаўся не выканаўчай уладай, а сапраўдным парлямэнтам».
Праваабаронца Алег Воўчак заўважыў і тое, што апошнім часам пракуратура зусім перастала рэагаваць на заявы прадстаўнікоў грамадзкасьці аб парушэньні іхніх правоў. «Нашыя пракуроры ня хочуць сварыцца з выканаўчай уладай з-за правоў грамадзянаў. Тым больш яны ня стануць сварыцца з карумпаванымі чыноўнікамі».
Былы судзьдзя Канстытуцыйнага суду Міхаіл Пастухоў — адзін з аўтараў праекту рэформы судовай сыстэмы, распрацаванай яшчэ ў канцы 1990-х гадоў. Рэформа Міхаіла Пастухова дагэтуль не знайшла падтрымкі ва ўладзе, але былы судзьдзя надалей працуе над праектам:
«Пракуратура павінна быць органам, які назірае за выкананьнем менавіта законаў і Канстытуцыі, а ня нейкіх іншых актаў, уключна з актамі прэзыдэнта. Другое, што нагляд з боку пракуратуры павінен быць не ўсеагульны, як зараз, а адрасны, кропкавы. Ён патрэбны там, дзе ёсьць скаргі на злачынствы, калі ідзе гаворка пра парушэньні правоў людзей, калі скардзяцца на перадузятасьць кантралёраў і гэтак далей. Інакш размываецца праца пракуратуры, яна ня можа ні на чым пэўна сканцэнтравацца. У той жа час пракуратура мусіць займацца і расьсьледаваньнем асобных катэгорыяў злачынстваў, у тым ліку карупцыйных».
Паводле Міхаіла Пастухова, Сьледчы камітэт трэба было арганізоўваць не пры прэзыдэнце, а як самастойную ўправу пры Пракуратуры:
«У гэтым выпадку сьледзтва ня будзе адарванае ад пракуратуры, што мы маем зараз. Таксама зараз пракуроры ня могуць назіраць за сьледчымі са Сьледчага камітэту, бо тыя падпарадкоўваюцца наўпрост прэзыдэнту».
У пракуратуры Беларусі «Свабодзе» паведамілі, што былы намесьнік генпракурора Віктар Конан, які курыраваў барацьбу з карупцыяй, звольніўся па ўласным жаданьні на пачатку ліпеня. На ягоным месцы ўжо працуе новы намесьнік, Аляксандар Архіпаў.
Прэсавы сакратар Генпракуратуры Пётар Кісялёў пацьвердзіў, што сьледчая ўправа па барацьбе з карупцыяй цалкам перайшла ў Сьледчы камітэт, але ў Пракуратуры застаўся аддзел, які займаецца каардынацыяй працы іншых органаў у барацьбе з карупцыяй:
«То бок каардынаваць іх працу, глядзець, дзе гэтыя моманты найбольш выяўляюцца. Мы і праверкі робім, працуем на апярэджаньне. Вось па Міністэрстве адукацыі правялі праверку, і адносна начальніка ўправы, якая лабіравала інтарэсы сваякоў, пракуратура ўнесла прапанову, і яе вызвалілі ад пасады. То бок працуем і на мяжы карупцыйнага злачынства, калі чалавек яе яшчэ не пераступіў, але падставы для рэагаваньня ўжо ёсьць».
Былы сьледчы пракуратуры Алег Воўчак мяркуе, што крытыка слушная, але не прынясе плёну без рэфармаваньня самой пракуратуры. Паводле Алега Воўчака, барацьба з карупцыяй патрабуе ня толькі сьмеласьці і адказнасьці, але найперш самастойнасьці і шырокага арсэналу сродкаў. «Але калі ў пракуратуры адабралі самастойнае сьледзтва, пра такія якасьці варта забыць», — кажа Воўчак:
«З заснаваньнем Сьледчага камітэту ўвогуле зламалася каардынацыя паміж пракуратурай, МУС, КДБ і Сьледчым камітэтам. Карупцыя павялічылася, а пракуратура сама ёю не займаецца, толькі „каардынуе“. Я скептычна стаўлюся да таго, што пры такім падыходзе нешта зьменіцца. Нават калі прыйдуць маладыя, новыя пракуроры, наўрад ці яны зьменяць гэтую сыстэму. Трэба рэфармаваць кардынальна: пачынаць з падрыхтоўкі кадраў, у якіх была б самастойнасьць і сацыяльны пакет. Але галоўнае, каб генэральны пракурор прызначаўся не выканаўчай уладай, а сапраўдным парлямэнтам».
Праваабаронца Алег Воўчак заўважыў і тое, што апошнім часам пракуратура зусім перастала рэагаваць на заявы прадстаўнікоў грамадзкасьці аб парушэньні іхніх правоў. «Нашыя пракуроры ня хочуць сварыцца з выканаўчай уладай з-за правоў грамадзянаў. Тым больш яны ня стануць сварыцца з карумпаванымі чыноўнікамі».
Былы судзьдзя Канстытуцыйнага суду Міхаіл Пастухоў — адзін з аўтараў праекту рэформы судовай сыстэмы, распрацаванай яшчэ ў канцы 1990-х гадоў. Рэформа Міхаіла Пастухова дагэтуль не знайшла падтрымкі ва ўладзе, але былы судзьдзя надалей працуе над праектам:
«Пракуратура павінна быць органам, які назірае за выкананьнем менавіта законаў і Канстытуцыі, а ня нейкіх іншых актаў, уключна з актамі прэзыдэнта. Другое, што нагляд з боку пракуратуры павінен быць не ўсеагульны, як зараз, а адрасны, кропкавы. Ён патрэбны там, дзе ёсьць скаргі на злачынствы, калі ідзе гаворка пра парушэньні правоў людзей, калі скардзяцца на перадузятасьць кантралёраў і гэтак далей. Інакш размываецца праца пракуратуры, яна ня можа ні на чым пэўна сканцэнтравацца. У той жа час пракуратура мусіць займацца і расьсьледаваньнем асобных катэгорыяў злачынстваў, у тым ліку карупцыйных».
Паводле Міхаіла Пастухова, Сьледчы камітэт трэба было арганізоўваць не пры прэзыдэнце, а як самастойную ўправу пры Пракуратуры:
«У гэтым выпадку сьледзтва ня будзе адарванае ад пракуратуры, што мы маем зараз. Таксама зараз пракуроры ня могуць назіраць за сьледчымі са Сьледчага камітэту, бо тыя падпарадкоўваюцца наўпрост прэзыдэнту».
У пракуратуры Беларусі «Свабодзе» паведамілі, што былы намесьнік генпракурора Віктар Конан, які курыраваў барацьбу з карупцыяй, звольніўся па ўласным жаданьні на пачатку ліпеня. На ягоным месцы ўжо працуе новы намесьнік, Аляксандар Архіпаў.
Прэсавы сакратар Генпракуратуры Пётар Кісялёў пацьвердзіў, што сьледчая ўправа па барацьбе з карупцыяй цалкам перайшла ў Сьледчы камітэт, але ў Пракуратуры застаўся аддзел, які займаецца каардынацыяй працы іншых органаў у барацьбе з карупцыяй:
«То бок каардынаваць іх працу, глядзець, дзе гэтыя моманты найбольш выяўляюцца. Мы і праверкі робім, працуем на апярэджаньне. Вось па Міністэрстве адукацыі правялі праверку, і адносна начальніка ўправы, якая лабіравала інтарэсы сваякоў, пракуратура ўнесла прапанову, і яе вызвалілі ад пасады. То бок працуем і на мяжы карупцыйнага злачынства, калі чалавек яе яшчэ не пераступіў, але падставы для рэагаваньня ўжо ёсьць».