Групавы здымак ля паласатага слупа

Хоць — чаму «людзі»? Мільёны людзей штогод спакойна перасякаюць мяжу гэтага найбуйнейшага міждзяржаўнага аб’яднаньня, наўпрост гледзячы ў вочы памежнікам і ведаючы, што атрыманая віза гарантуе рэалізацыю іх права на свабоднае перасоўваньне ўнутры ЭЗ. Значыць, гаворка ня можа ісьці пра якія-небудзь чалавеканенавісьніцкія ўстаноўкі эўрапейскіх чыноўнікаў і заканадаўцаў.

Можа быць, справа ў тым, што тыя, каго закранулі санкцыі — грамадзяне Беларусі?

Не. У Беларусі пражывае сёньня звыш дзевяці з паловай мільёнаў грамадзян. Колькасьць нашых суграмадзян, якія рэгулярна атрымліваюць шэнгенскія і нацыянальныя візы ў пасольствах дзяржаў-чальцоў ЭЗ, штогод расьце — нягледзячы на візавыя санкцыі супраць тых беларусаў, хто атрымаў «чорную метку». Расьце і таваразварот паміж Беларусьсю і Эўрапейскім Зьвязам. Значыць, не зьбіраецца ЭЗ адгароджвацца ад Беларусі сьцяной забаронаў і прапускаць па калючым дроце, які ўсё яшчэ «ўпрыгожвае» нашу мяжу, электрычны ток? Тады адкуль гэты самы «чорны сьпіс»?

Можа быць, ня варта паўтараць бясконца пра «падвойныя стандарты»? Бо не трапляюць у гэтыя самыя «чорныя сьпісы», пэрлінамі якіх зьяўляюцца дзейны кіраўнік Фэдэрацыі прафсаюзаў Беларусі Леанід Козік і рэдактар "Советской Белоруссии" Павел Якубовіч, ні прафсаюзная актывістка Марыя Цыбліенка, ні журналісты Ніна Каралева і Ігар Кольчанка. Ды і санкцыі супраць Уладзімера Пефціева і Юрыя Чыжа ніяк не адбіліся на «уязной» здольнасьці іх намесьнікаў — мэнэджэраў фірм, якія ім належаць. Гэта значыць, не па фармальнай прыкмеце, а выключна па асабістых заслугах, на падставе нейкай інфармацыйнай базы аб канкрэтных дзеяньнях канкрэтных асобаў, фармуецца гэты самы злашчасны сьпіс.

Былі б у сапраўды гэтыя самыя «падвойныя стандарты», «чорную метку» разам з Козікам атрымалі б ўсе члены ФПБ. Ці, ва ўсякім выпадку, усе журналісты «Советской Белоруссии» — разам з Паўлам Ізотавічам.

Але — не атрымліваюць. Чатыры мільёны членаў ФПБ, якімі прызвычаіліся казыраць прафсаюзныя функцыянэры, спакойна перасякаюць межы ЭЗ — у выпадку ўзьнікненьня адпаведнага жаданьня. А Козік вымушаны праводзіць час за межамі аб’яднанай Эўропы.

Ды і падначаленыя Лідзіі Ярмошынай, кіраўнікі ўчастковых і раённых выбарчых камісій пакуль усё яшчэ не пазбаўлены права на ўезд ні ў Польшчу, ні ў Літву, а таму спакойна бяруць у аблогу гандлёвыя цэнтры ў Вільні і Беластоку, забываючы аб «перавазе» таго ладу, якому яны гэтак добрасумленна служаць, удзельнічаючы ў «электаральным працэсе з нечалавечым тварам». І няма ў анкетах графы: «Ці быў у выбарчых камісіях на выбарах і рэфэрэндумах 2004 і 2006 гг.?» І, хутчэй за ўсё, не будзе.

Справа, на наш погляд, не ў наяўнасьці падвойных стандартаў, а проста ў наяўнасьці стандартаў. Існуюць стандарты дэмакратыі. Існуе разуменьне таго, што прынята, а што не прынята ў прыстойным грамадзтве. Скажам, не прынята саджаць у турмы ў масавым парадку кандыдатаў у прэзыдэнты і чальцоў іх перадвыбарных штабоў. Прычым, як высьвятляецца, не прынята гэта ня толькі ў Эўропе, але і ў саюзнай Аляксандру Лукашэнку Расеі: успомнім насьцярожана зьдзіўленую рэакцыяй на падзеі 20 сьнежня 2010 г. тагачаснага яе прэзыдэнта Дзьмітрыя Мядзьведзева. Ды і дзеяньні расейскіх уладаў у адносінах да ўласнай апазыцыі ў электаральны сэзон 2011-12 гг. сапраўды пакліканыя былі паслаць мэсыдж той жа самай Эўропе і Амэрыцы: «Не-е-е, хлопцы, мы — не Беларусь! Не такія мы! »

І вось сапраўды. Чураў — ужо на што «чараўнік» па частцы электаральных маніпуляцый, а на адну дошку з Лідзіяй Ярмошынай яго ўсё-такі не паставілі, як ён там ні гарэзіў.

Скажаце: што не дазволена быку, дазваляецца Захадам Юпітэру. І ўжо будзь у Беларусі ядзерная зброя, яе кіраўніцтву і не такое б сышло з рук. Але вось ёсьць, скажам, так званы «сьпіс Магніцкага», са сваімі «чорнымі меткамі» — і ніякая «атамная дубінка» яго існаваньне не перакрэсьлівае. Расейскі бізнэсмэн Сяргей Магніцкі быў пазбаўлены волі па несправядлівым рашэньні расейскага суду і памёр у расейскай турме ў выніку неаказаньня яму своечасовай дапамогі. І зьявіўся «чорны сьпіс» з шасьцідзесяці прозьвішчаў асобаў, і ня толькі тых, хто выносіў рашэньні, але і тых, хто ўзбагаціўся ў шэрагу выпадкаў непасрэдна ў выніку вынясеньня гэтых рашэньняў — у тым ліку і пацягнуўшых за сабой сьмерць Магніцкага.

МЗС і Дума Расейскай Фэдэрацыі грымелі заявамі аб умяшаньні ва ўнутраныя справы Расеі і ціску на судовыя органы. Не дапамагло. Працэдура наданьня «чорнага сьпісу» заканадаўчай сілы ў Эўрапейскім парлямэнце пачалася. Парлямэнты Вялікабрытаніі, Канады, Кангрэс Злучаных Штатаў Амэрыкі вядуць яе. Шэсьцьдзесят прозьвішчаў — за адзін труп. І ўсё пагрозы Дзьмітрыя Мядзьведзева скласьці аналягічны сьпіс «неўязных» зь дзяржаваў, якія прымуць адпаведнае рашэньне, на самай справе не азначаюць, што Расея адмаўляе факт таго, што здарылася з Магніцкім. Проста крымінальная справа распачатая супраць «стрэлачнікаў» — супраць лекара, які лячыў вязьня, і начальніка мэдчасткі турмы. Але — распачатая. І відавочна, што ісьці яна будзе пад пільным наглядам сусьветнай супольнасьці.

Стала быць, справа не ў «атамнай дубінцы».

Акрамя таго, Расея — чалец Рады Эўропы, і рашэньня Страсбурскага суду па правах чалавека абавязковыя для выкананьня яе ўрадам. І рашэньні гэтыя, як вядома, далёка не заўсёды прыемныя расейскаму кіраўніцтву. Але Расея з Рады Эўропы не выходзіць. І — як сустрэчная ветлівасьць — зьяўляюцца рашэньня таго ж Страсбурскага суду, якія цалкам задавальняюць Расею, але выклікаюць грымасы некаторых дзяржаваў — чальцоў ЭЗ і НАТА, скажам, Латвіі.

Гэта значыць, што справа і ня ў тым, наколькі тая ці іншая дзяржава інтэграваная ў эўрапейскія структуры, наколькі верным саюзьнікам ЗША па Эўраатлянтычнаму блёку яна зьяўляецца.

Але, запярэчыць мне кампэтэнтны чытач, Беларусь жа не прымаюць у Раду Эўропы! Вось ён — падвойны стандарт! Прыміце нас у Раду Эўропы — і мы адразу навучымся дэмакратыі і будзем ёй адпавядаць!

Вось тут — дудкі! Таму што гэта як раз і будзе сьведчыць аб падвойных стандартах Эўропы. Бо нават Расея, уступаючы ў Раду Эўропы, не абяцала вучыцца дэмакратыі і дасягаць нейкіх там стандартаў, а гэтыя стандарты прыняла безумоўна. Напрыклад, узяла на сябе абавязацельства не ўжываць сьмяротнае пакараньне. І — не ўжывае.

Я не кажу, што норавы ў Расеі ад гэтага моцна палепшыліся і сталі зусім ужо вэгетарыянскія. Зелімхан Яндарбіеў і Аляксандар Літвіненка сьведкі таму: не, не сталі. Але, скажам, Салман Радуеў, за асуджэньне якога па артыкуле «злачынствы супраць чалавечнасьці» я б прагаласаваў на судзе прысяжных з чыстым сумленьнем, памёр у расійскай турме сваёй сьмерцю. Памёр — а ня быў расстраляны.

А Беларусь — яна патрабуе для сябе выключэньня з правілаў? Каб прынялі нас у Раду Эўропы — бязь зьменаў у заканадаўстве? Без павышэньня ўзроўню празрыстасьці судовай сыстэмы, без рэальнай барацьбы з чынавенскай прыхамацьцю і карупцыяй, без перадачы турмаў хоць бы пад адносны кантроль грамадзянскай супольнасьці і свабоднай прэсы? Не будзе гэтага! Навучыцеся паводзіць сябе, прадэманструйце адпаведнасьць стандартам — тады і прымуць.

Шанец, дарэчы, быў. І справа тут ня толькі ў падзеях апошніх прэзыдэнцкіх выбараў, на якіх першапачаткова ішоў такі, прашу прабачэньня, «разгул дэмакратыі», што нават масьцярыца гатаваньня баршчоў Лідзія Ярмошына сур’ёзна разьлічвала на спакойную пэнсію. Справа ў тым, што беларускае кіраўніцтва сур’ёзна пераконвала Эўропу ў гатоўнасьць калі не адмяніць сьмяротнае пакараньне на заканадаўчым узроўні, то, па меншай меры, увесьці мараторый на прывядзеньне ў выкананьне сьмяротных прысудаў. А заадно ўжо — раз пайшла такая п’янка! — увесьці пасаду ўпаўнаважанага па правах чалавека: каб і зусім усё было, як у прыстойных людзей.

Не пабітае шкло цэнтральнага ўваходу ў Дом урада адкінула нас ад Эўропы. І нават не дубінкі генэрала Куляшова — па вялікім рахунку. Дакладней, ня толькі яны. Ключавую ролю адыгралі санкцыі Генэральнай пракуратуры пад майстэрскім кіраваньнем Рыгора Васілевіча, ўтрыманьне ў СІЗА і сьледзтва пад кантролем Вадзіма Зайцава і суды, у ходзе якіх, як высьвятляецца зь інтэрвію таго ж прафэсара Васілевіча, Валянцін Сукала хаваўся за мантыі судзьдзяў, якія атрымлівалі (і якія атрымалі) сваю долю «чорных метак».


Ня лютая прапаганда сайтаў Хартыі і Белпартызана, не газэтныя старонкі «Народнай Волі» і «Нашай Нiвы», не эфір «Свабоды» і «Эўрарадыё» з «Рацыяй» ачмурылі эўрапарлямэнтароў і эўраміністраў: маўляў, дрэнна усё ў сінявокай нашай і азёрнай Беларусі. Не. А вось раздрукоўкі артыкулаў з «Советской Белоруссии» і запісы эфіраў Белтэлерадыёкампаніі цалкам маглі пераканаць у гэтым. У тым, што ў мэдыі, існуючых на грошы падаткаплацельшчыкаў, частка гэтых самых падаткаплацельшчыкаў — прычым не такая ўжо і нязначная частка, як можа здацца, — сыстэматычна абражаецца і дыскрымінуецца па ідэалягічнай прыкмеце.

І што б не паўтаралі спадары Зіссер, Сацук et cetera, ніхто ў Эўропе не паверыць, што беларуская апазыцыя і грамадзянская супольнасьць вымусілі Аляксандра Лукашэнку падпісаць сьмяротны прысуд у дачыненьні да Уладзіслава Кавалёва. Не стаялі Саньнікаў зь Някляевым ў прэзыдэнцкім кабінэце з «берэттамі» у руках, не пагражалі расстраляць яго і яго сям’ю, калі не падпіша ён гэты самы сьмяротны прысуд і не дасьць сыгнал амаль неадкладна прывесьці яго ў дзеяньне.

І, нарэшце, ніхто не скажа ў Эўропе, што гэта Мілінкевіч з Шушкевічам казалі ў Эўропе адно, а ў Менску іншае: што, маўляў, трэба пачакаць, што рэжым вось-вось лібэралізуецца і зьмякчыцца, а потым, прыехаўшы на радзіму, пазыцыю сваю мянялі на дыямэтральна процілеглую. Ніхто. Пазыцыя і гэтых шаноўных дзеячаў, і іншых заяўлялася галосна. Выступаў Мілінкевіч супраць санкцый — дык ён і выступае. Патрабаваў Шушкевіч іх ўзмацненьня — дык вось і сёньня патрабуе. А вось спадароў Мартынава з Макеем эўрапейцы цалкам могуць абвінаваціць у крывадушнасьці. Дастаткова параўнаць тое, што яны казалі ў Эўропе, і тое, што заяўлялі ў беларускіх дзяржаўных мэдыях. Думаецца, пратаколы сустрэч нашых беларускіх мудрацоў з эўрачыноўнікамі таксама калі-небудзь будуць апублікаваныя — не ўсё ж публікаваць насуперак закону матэрыялы справаў, якія яшчэ не паступілі ў суды.


Значыць, хлопцы, — усяго вы самі дамагліся. Самі сфармавалі ўмовы, пры якіх Эўропа пачала адгароджвацца ад беларускіх уладаў. Самі стварылі сьпіс асобаў, датычных да фальсыфікацый і рэпрэсій, — як спачатку самі ж сфармавалі і сьпіс асобаў, якія падазраюцца ў датычнасьці да зьнікненьняў Віктара Ганчара, Юрыя Захаранкі, Анатоля Красоўскага і Дзьмітрыя Завадзкага — гэтакі прадвесьнік цяперашняга «сьпісу Магніцкага». І, нарэшце, масавымі прысудамі, наўпрост зьвязанымі з падзеямі 19 сьнежня, пераканалі ўсю Эўропу: справа не ў асобных нават пэрсонах, а ў машыне падаўленьня — падаўленьня пратэстаў, падаўленьня іншадумства, падаўленьня любы выразнай альтэрнатывы.

А кропку паставіла подпіс прэзыдэнта пад адмовай памілаваць двух хлапчукоў, абвінавачаных у тэрарызме і пазбаўленых магчымасьці да канца выкарыстаць прадугледжанае людзкімі і боскімі законамі права на абарону.

Паласаты памежны слуп разрастаецца і ператвараецца ў цагляную сьцяну.
Няхай яна нетрывалая. Але яна ўсё роўна адымае сёньня ў людзей сьвятло і стварае для вас ілюзію беспакаранасьці і абароненасьці. Хай, як казаў, згодна з легендай, правадыр сусьветнага пралетарыяту, «сьцяна гнілая: ткні — і разваліцца»! Але вы так упарта падпірае і ўмацоўваеце яе, што не застаецца амаль ніякіх сумневаў: калі, рана ці позна, яна абрынецца, цэгла ўпадуць на галаву не толькі ўсяму народу. Але і вам. У першую чаргу.

І чым больш ўмацоўваеце, тым больш цаглін давядзецца вытрымаць.

І мне вас шчыра шкада.