У Стакгольме абвешчаны ляўрэат Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры за 2011 год. Ім стаў швэдзкі паэт Тумас Транстрэмэр.
У фармулёўцы Швэдзкай Акадэміі зазначаецца, што прэмія прысуджана за тое, што «праз свае густыя празрыстыя вобразы ён дае нам новы доступ да рэчаіснасьці».
Творы Транстрэмэра перакладаў на беларускую мову Лявон Баршчэўскі.
Крыніца: kamunikat.net
Гогаль
Пінжак пацёрты як воўчая зграя.
Твар як мармуровая пліта.
Ён сядзіць у коле свайго пісьма ў гаі што шалясьціць
насьмешліва й памылкова,
а душа разьдзімаецца нібы папера негасьціннымі
пасажамі.
Вось сонца крадком як лісіца заходзіць над гэтым краем,
запальвае на ймгненьне траву.
Сусьвет запоўнены рагамі ды ўюкам а пад імі
коціцца вазок прывідна сярод бацькавых
асьвечаных уладараньняў.
Пэтэрбург разьмешчаны на тым самым градусе шыраты што й зьнішчэньне
(ці бачыў ты прагажосьць гэтай вежы нахільнай?)
і паўз заледзянелыя кварталы яшчэ плыве нібы мэдуза
бядняк у сваім шынялі.
І тут, захутаны ў пасты, ён як даўней аточаны гуртамі сьмеху,
ды яны даўным-даўно выправіліся ў мясьціны далёка па-над межамі дрэваў.
Хісткі людзкі каўчэг.
Зірні, як морак амаль што апальвае зімовую вуліцу душаў.
Таму сядзь у сваю вогненную калясьніцу й пакінь зямлю!
Асамотнены швэдзкі дом
Гармідар чорных хвояў
і дымных промняў поўні.
Тут паніклая хатка стаіць
здаецца без прыкмет жыцьця.
Пакуль росы ўранку зьвіняць
і стары дрыготкай рукою
расчыняе вакно й адпускае
ды выпускае яго.
А недзе на сьвеце стаіць
хатка новая выпараючыся
вазёрным матыльком
што ўецца пры яе рагу
пасярод лесу што пры сьмерці
там дзе гніцьцё чытае
праз акуляры соку
высьвідраваны ў кары пратакол.
Лета зь бялявымі дажджамі
альбо навальнічная хмара ў самоце
над сабакам што брэша й брэша.
Зерне ўбіваецца ў зямлю.
Усхваляваныя галасы, твары
лятуць па тэлефонных дратах
на крылцах маленькіх імклівых
праз тарфянікаў доўгія мілі.
Дом на высьпе рачной. У падмурку
змрочна маўчаць камяні.
Куродым няспынны–паляць
паперы лесу таемныя.
Дождж вяртаецца ў неба.
Сьвятло ўздоўж ракі віецца.
Хатка на строме назірае
за белымі быкамі вадаспаду.
Восень са шпачынаю хэўрай
што трымаюць золак у страху.
Закалянелыя людзі
рухаюцца ў тэатры ценяў.
Хай адчуюць яны бяз страху
тыя нябачныя крылы
ды Боскую энергію
што вызвалілася ўначы.
До-мажор
Калі ён па спатканьні пайшоў долу вуліцай
сьнег кружляў у паветры.
Зіма надышла пакуль яны
ляжалі ў абдымках адно ў аднаго.
Ноч зіхцела белізною.
Ён пайшоў ад уцехі.
Увесь горад каціўся пад адхон.
Усьмешлівыя мінакі –
Пасьміхаліся ўсе з-за настаўленых каўняроў.
Было вольна!
І ўсе пытальнікі засьпявалі пра Боскае йснаваньне.
Гэтак думаў ён.
Прарвалася музыка
і доўгімі крокамі рушыла
ў сьнежную замець.
Усё ў вандроўцы да ноты до
І стрэлка дрыготкая компасу
настроілася на до.
Гадзіна звыш пакутаў.
Было лёгка!
Пасьміхаліся ўсе з-за настаўленых каўняроў.
З гары
Я стаю на гары й гляджу на затоку.
Лодкі ляжаць на паверхні лета.
„Мы самнамбулы. Рухаемся за месяцам”.
Так кажуць белыя ветразі.
„Мы падкрадаемся да соннага дому.
Мы стукаемся наверх, у дзьверы.
Мы схіляемся да свабоды”.
Так кажуць белыя ветразі.
Адзін раз я ўбачыў, як жаданьні плывуць пад ветразем.
Яны трымаюцца таго самага курсу – толькі быць на плаву.
„Мы цяпер разьбітыя. І нікога з намі”.
Так кажуць белыя ветразі.
Павольная музыка
Дом зачынены. Сонца прабіваецца ў яго праз шыбы
і награвае верх пісьмовага стала
што досыць моцны каб трымаць цяжар чалавечых лёсаў.
Сёньня мы стаімо на доўгім разьлеглым адхоне.
Шмат хто апрануты ў чорнае. Можна заставацца на сонцы й драмаць
і ведаць як яно павольна дзьмецца наперад.
Я зрэдку падыходжу да вады. Ды цяпер я тут,
сярод вялікіх камянёў зь ціхамірнымі хрыбтамі –
камянёў што паціху прыблукалі назад і выйшлі наверх із хваляў.
Пярэдых у ліпені
Той хто ляжыць на сьпіне пад высокім дрэвам
ён таксама наверсе. Ён расьцякаецца тысячамі галінак,
гайдаецца туды й сюды,
сядзіць у катапультавым крэсьле што вылятае надзвычай павольна.
Той хто стаіць унізе каля мастоў жмурыцца на ваду.
Масты старэюць хутчэй чымся людзі.
У чэраве ў іх шэра-срабрыстая драўніна й камяні.
Асьляпляльнае сьвятло дабівае да канца.
Той хто цэлы дзень на бяспалубным судне
плавае па зіхоткіх затоках
засьне нарэшце ўнутры блакітнае лямпы
пакуль выспы паўзуць нібы па шкле вялізныя начныя матылькі.
Элегія
Я адчыняю першыя дзьверы.
Тут вялікі асьветлены сонцам пакой.
Цяжкое аўто праязджае вуліцай
ад яго бразгату брынкае парцаляна.
Я адчыняю дзьверы нумар два.
Сябры! Вы выпілі цемнату
і вас па-ранейшаму відаць.
Дзьверы нумар тры. Цесны гатэльны пакойчык.
Вакно выходзіць на бакавую вуліцу.
Ліхтар што зіхціць на асфальце.
Цудоўная загана досьведу.
З швэдзкае мовы пераклаў Лявон Баршчэўскі
Тумас Ёста Транстрэмэр (нарадзіўся ў 1931 г.) – адзін з самых вядомых швэдзкіх паэтаў сучаснасьці. Псыхоляг паводле адукацыі й першапачатковага занятку, ён пазьней, ужо як прафэсійны літаратар, шмат падарожнічаў па Эўропе, Блізкім Усходзе, Амэрыцы. Ляўрэат прэміі ймя К.М.Бэльмана (1966) ды шматлікіх іншых літаратурных узнагародаў. Яго арыгінальныя вершы выйшлі ў зборніках „17 вершаў” (1954), „Таямніцы ў дарозе” (1958), „Няскончанае неба” (1962), „Гукі й сьляды” (1966), „Змрочназоркі” (1970), „Сьцежкі” (1973), „Балтыйскія моры” (1974), „Бар’ер ісьціны” (1978), „Дзікі рынак” (1983), „Жывым і мёртвым” (1989) ды іншых.
У фармулёўцы Швэдзкай Акадэміі зазначаецца, што прэмія прысуджана за тое, што «праз свае густыя празрыстыя вобразы ён дае нам новы доступ да рэчаіснасьці».
Творы Транстрэмэра перакладаў на беларускую мову Лявон Баршчэўскі.
Крыніца: kamunikat.net
Гогаль
Пінжак пацёрты як воўчая зграя.
Твар як мармуровая пліта.
Ён сядзіць у коле свайго пісьма ў гаі што шалясьціць
насьмешліва й памылкова,
а душа разьдзімаецца нібы папера негасьціннымі
пасажамі.
Вось сонца крадком як лісіца заходзіць над гэтым краем,
запальвае на ймгненьне траву.
Сусьвет запоўнены рагамі ды ўюкам а пад імі
коціцца вазок прывідна сярод бацькавых
асьвечаных уладараньняў.
Пэтэрбург разьмешчаны на тым самым градусе шыраты што й зьнішчэньне
(ці бачыў ты прагажосьць гэтай вежы нахільнай?)
і паўз заледзянелыя кварталы яшчэ плыве нібы мэдуза
бядняк у сваім шынялі.
І тут, захутаны ў пасты, ён як даўней аточаны гуртамі сьмеху,
ды яны даўным-даўно выправіліся ў мясьціны далёка па-над межамі дрэваў.
Хісткі людзкі каўчэг.
Зірні, як морак амаль што апальвае зімовую вуліцу душаў.
Таму сядзь у сваю вогненную калясьніцу й пакінь зямлю!
Асамотнены швэдзкі дом
Гармідар чорных хвояў
і дымных промняў поўні.
Тут паніклая хатка стаіць
здаецца без прыкмет жыцьця.
Пакуль росы ўранку зьвіняць
і стары дрыготкай рукою
расчыняе вакно й адпускае
ды выпускае яго.
А недзе на сьвеце стаіць
хатка новая выпараючыся
вазёрным матыльком
што ўецца пры яе рагу
пасярод лесу што пры сьмерці
там дзе гніцьцё чытае
праз акуляры соку
высьвідраваны ў кары пратакол.
Лета зь бялявымі дажджамі
альбо навальнічная хмара ў самоце
над сабакам што брэша й брэша.
Зерне ўбіваецца ў зямлю.
Усхваляваныя галасы, твары
лятуць па тэлефонных дратах
на крылцах маленькіх імклівых
праз тарфянікаў доўгія мілі.
Дом на высьпе рачной. У падмурку
змрочна маўчаць камяні.
Куродым няспынны–паляць
паперы лесу таемныя.
Дождж вяртаецца ў неба.
Сьвятло ўздоўж ракі віецца.
Хатка на строме назірае
за белымі быкамі вадаспаду.
Восень са шпачынаю хэўрай
што трымаюць золак у страху.
Закалянелыя людзі
рухаюцца ў тэатры ценяў.
Хай адчуюць яны бяз страху
тыя нябачныя крылы
ды Боскую энергію
што вызвалілася ўначы.
До-мажор
Калі ён па спатканьні пайшоў долу вуліцай
сьнег кружляў у паветры.
Зіма надышла пакуль яны
ляжалі ў абдымках адно ў аднаго.
Ноч зіхцела белізною.
Ён пайшоў ад уцехі.
Увесь горад каціўся пад адхон.
Усьмешлівыя мінакі –
Пасьміхаліся ўсе з-за настаўленых каўняроў.
Было вольна!
І ўсе пытальнікі засьпявалі пра Боскае йснаваньне.
Гэтак думаў ён.
Прарвалася музыка
і доўгімі крокамі рушыла
ў сьнежную замець.
Усё ў вандроўцы да ноты до
І стрэлка дрыготкая компасу
настроілася на до.
Гадзіна звыш пакутаў.
Было лёгка!
Пасьміхаліся ўсе з-за настаўленых каўняроў.
З гары
Я стаю на гары й гляджу на затоку.
Лодкі ляжаць на паверхні лета.
„Мы самнамбулы. Рухаемся за месяцам”.
Так кажуць белыя ветразі.
„Мы падкрадаемся да соннага дому.
Мы стукаемся наверх, у дзьверы.
Мы схіляемся да свабоды”.
Так кажуць белыя ветразі.
Адзін раз я ўбачыў, як жаданьні плывуць пад ветразем.
Яны трымаюцца таго самага курсу – толькі быць на плаву.
„Мы цяпер разьбітыя. І нікога з намі”.
Так кажуць белыя ветразі.
Павольная музыка
Дом зачынены. Сонца прабіваецца ў яго праз шыбы
і награвае верх пісьмовага стала
што досыць моцны каб трымаць цяжар чалавечых лёсаў.
Сёньня мы стаімо на доўгім разьлеглым адхоне.
Шмат хто апрануты ў чорнае. Можна заставацца на сонцы й драмаць
і ведаць як яно павольна дзьмецца наперад.
Я зрэдку падыходжу да вады. Ды цяпер я тут,
сярод вялікіх камянёў зь ціхамірнымі хрыбтамі –
камянёў што паціху прыблукалі назад і выйшлі наверх із хваляў.
Пярэдых у ліпені
Той хто ляжыць на сьпіне пад высокім дрэвам
ён таксама наверсе. Ён расьцякаецца тысячамі галінак,
гайдаецца туды й сюды,
сядзіць у катапультавым крэсьле што вылятае надзвычай павольна.
Той хто стаіць унізе каля мастоў жмурыцца на ваду.
Масты старэюць хутчэй чымся людзі.
У чэраве ў іх шэра-срабрыстая драўніна й камяні.
Асьляпляльнае сьвятло дабівае да канца.
Той хто цэлы дзень на бяспалубным судне
плавае па зіхоткіх затоках
засьне нарэшце ўнутры блакітнае лямпы
пакуль выспы паўзуць нібы па шкле вялізныя начныя матылькі.
Элегія
Я адчыняю першыя дзьверы.
Тут вялікі асьветлены сонцам пакой.
Цяжкое аўто праязджае вуліцай
ад яго бразгату брынкае парцаляна.
Я адчыняю дзьверы нумар два.
Сябры! Вы выпілі цемнату
і вас па-ранейшаму відаць.
Дзьверы нумар тры. Цесны гатэльны пакойчык.
Вакно выходзіць на бакавую вуліцу.
Ліхтар што зіхціць на асфальце.
Цудоўная загана досьведу.
З швэдзкае мовы пераклаў Лявон Баршчэўскі
Тумас Ёста Транстрэмэр (нарадзіўся ў 1931 г.) – адзін з самых вядомых швэдзкіх паэтаў сучаснасьці. Псыхоляг паводле адукацыі й першапачатковага занятку, ён пазьней, ужо як прафэсійны літаратар, шмат падарожнічаў па Эўропе, Блізкім Усходзе, Амэрыцы. Ляўрэат прэміі ймя К.М.Бэльмана (1966) ды шматлікіх іншых літаратурных узнагародаў. Яго арыгінальныя вершы выйшлі ў зборніках „17 вершаў” (1954), „Таямніцы ў дарозе” (1958), „Няскончанае неба” (1962), „Гукі й сьляды” (1966), „Змрочназоркі” (1970), „Сьцежкі” (1973), „Балтыйскія моры” (1974), „Бар’ер ісьціны” (1978), „Дзікі рынак” (1983), „Жывым і мёртвым” (1989) ды іншых.
