У гутарцы “за круглым сталом” бяруць удзел крытык Ася Паплаўская, супрацоўнік гуказапісвальнай кампаніі “Белтонмэдыя” Валеры Мазынскі і паэт, уладальнік унікальнай фанатэкі Сяргей Панізьнік. Вядзе перадачу Міхась Скобла.
Міхась Скобла: “Спадарства, мне яшчэ са школьных гадоў памятаецца прыгожа ілюстраванае выданьне Анатоля Клышкі пад назвай “Як да нас прыйшла кніга”. Аўтар дасьціпна, захапляльна, цікава для школьнікаў расказваў пра гісторыю беларускага кнігадрукаваньня, ад Скарыны пачынаючы. А як да нас прыйшла аўдыёкніга?”
Валеры МазынскіВалеры Мазынскі: “У другіх народаў яна ўжо даўно зьявілася, а чым мы горшыя? Цяпер жа ва ўсіх навушнікі на вушах, і моладзь слухае пераважна рытмічную папсу, якая, калі едзеш у аўтобусе ці тралейбусе, назаляе за пяць-дзесяць хвілінаў. І нам захацелася, каб у тых навушніках загучала нешта іншае, больш ціхае і спакойнае. Праўда, я адразу зразумеў, што выпуск аўдыёлітаратуры – справа, хутчэй, не прыватная, а дзяржаўная, бо для таго, каб перавесьці ў аўдыёфармат мора беларускай літаратуры, ня хопіць аднаго жыцьця. Як ні дзіўна, пачалося ўсё з такой творчай злосьці. Мы пачалі з “Фэрмы” Джорджа Оруэла. Думалі, калі яе выпусьцім, – нешта зьменіцца ў нашым краі. На жаль, не зьмянілася, але наша справа пайшла далей. Тым болей, што мы прыдбалі такога добрага паплечніка як Алесь Калоша, які і раней займаўся выпускам аўдыёлітаратуры для людзей з абмежаваным слыхам”.
Скобла: “Спадарыня Ася, я ведаю, што ў вашай аўдыёбібліятэцы – амаль усё, што ёсьць у запісе зь беларускай літаратуры. Моладзь цяпер дынамічная, рухавая, тэмп жыцьця неверагодна паскорыўся. А, прыкладам, раман Уладзімера Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім” гучыць амаль 40 гадзінаў. Раман Івана Мележа “Подых навальніцы” – амаль 30 гадзінаў. Ці хопіць сёньняшнім маладзёнам цярпеньня даслухаць да канца гэтыя кнігі?”
Ася ПаплаўскаяАся Паплаўская: “Што тычыцца асабіста мяне, то я вырасла яшчэ на кнізе. І я найперш люблю чытаць, а пасьля ўжо слухаць. Чаму я зьбіраю ўсе гэтыя кнігі? Таму, што я маю дачыненьне да сучаснай беларускай літаратуры, і я думаю, што мае дзеці будуць належаць да аўдыё- і відэапакаленьня. І ня толькі ад маці будуць чуць беларускія казкі. Для мяне асабіста аўдыёкнігі цікавыя тым, што я магу паслухаць голас аўтара. Мяне больш за ўсё зацікавіла сэрыя “Голас паэта”, для якой былі запісаныя Ніл Гілевіч і Ўладзімер Някляеў. Уладзімер Арлоў запісаў сем сваіх аўдыёкніг, пяць зь якіх ён запісаў сваім голасам. А што да мяне, дык слухаць сорак гадзінаў “Каласы пад сярпом тваім” нават у выкананьні выдатных актораў Віктара Манаева і Андрэя Каляды – для мяне непрымальна. Я не магу ехаць у транспарце і слухаць кнігі, таму што гэта вельмі сур’ёзныя рэчы, якія трэба чытаць, іх трэба бачыць вачыма, прапускаць праз сэрца. Я думаю, што аўдыёфармат гэтага ня можа дазволіць. Слухаючы, ты можаш пазнаёміцца з кнігай. Але – на павярхоўным узроўні”.
Скобла: “Аўдыёфармат, на вашу думку, – для малых жанраў?”
Паплаўская: “Малыя жанры проста лягчэй успрымаюцца. Нават калі я слухаю на дыску паэму “Прошча” майго ўлюбёнага Ўладзімера Някляева, то не магу датрываць да канца. Усё адно гэта – манатоннае чытаньне, таму што аўтар стамляецца, гэта адчувае слухач і таксама стамляецца. Магчыма, трэба шукаць нейкія новыя формы, як гэта зрабіў, напрыклад, Андрэй Хадановіч, запісаўшы на сваім дыску невялікія творы, пад якія падкладзеная музыка. Гучыць дынамічна, сучасна і больш рухава”.
Мазынскі: “Ідэя сэрыі “Голас паэта” зьявілася ў мяне, калі я запісваў дыск Янкі Купалы. Мне захацелася даць на яго голас Купалы. І я зь цяжкасьцю знайшоў толькі адзін запіс, вельмі дрэнны. Дык у часы Купалы не было добрай гуказапісвальнай тэхнікі. А сёньня –ёсьць, і трэба “адыходзячую натуру” зафіксаваць на аўдыё. Зафіксаваць менавіта галасы паэтаў. Хай чытаюць, як умеюць. І я ня згодны з тым, што доўга слухаць нельга, асабліва ў дарозе. Аднойчы я ехаў пяць гадзінаў у Беласток на аўтобусе і з задавальненьнем паслухаў паэму “Сымон-музыка”, якую я калісьці ставіў на сцэне. Слухаючы аўдыёзапіс, нечакана для сябе я столькі адкрыцьцяў зрабіў у гэтай, здавалася, знаёмай да драбніцаў, паэме! Таксама і “Каласы пад сярпом тваім” я слухаў у цягніку па дарозе ў Познань, бо піць з суседзямі па купэ не хацелася. І яшчэ адзін момант. Калі я ляжаў у лякарні, падумаў – вось дзе патрэбныя аўдыёкнігі! Павінны быць навушнікі каля кожнага ложка. Я вам шчыра скажу: аўдыёлітаратура дапамагае вылечыцца ад хваробы”.
Скобла: “Гісторыя аўдыёлітаратуры пачалася хіба ў Злучаных Штатах Амэрыкі ў 1932 годзе, калі адмысловым рашэньнем уладаў амэрыканцы-інваліды па зроку пачалі бясплатна атрымліваць партатыўныя магнітафоны, каб слухаць кнігі. Такім чынам, гісторыя аўдыёпісьменства налічвае ўжо 77 гадоў. А беларуская аўдыёлітаратура пачалася, хіба, з вас, спадар Сяргей. 60-я гады, магнітафон “Рамантык”… Як ахвотна пісьменьнікі ішлі на тое, каб пакінуць на стужцы свае галасы?”
Сяргей ПанізьнікСяргей Панізьнік: “Калі я пачаў езьдзіць з магнітафонам па ўсёй Беларусі, то адмоваў практычна не было. Згадваю ліпень 1968 году. У Зэльве я папрасіў Ларысу Геніюш начытаць на стужку вершы, асьцерагаючыся яе выпрацаванай гадамі рэакцыі. А яна – адразу згадзілася! Быў акурат дзень яе народзінаў, у хаце было многа людзей. Мы знайшлі ўтульнае месьцейка, і яна пачала чытаць... Я больш ніколі ня чуў такога ўзрушлівага чытаньня! Яно было не сцэнічным, а адкрыта-даверлівым. Засталіся на стужцы шэсьць вершаў паэткі. А потым я 26 лістапада 1969 году, роўна сорак гадоў таму, запісваў Уладзімера Караткевіча на гасьціне ў яго. І Рыгор Барадулін быў побач. Мы пачалі 26 лістапада, у нядзелю, потым працягнулі… Карацей кажучы, пісалі яшчэ цэлыя суткі. У Барадуліна нават верш ёсьць, “Панядзелак” называецца. Калі Глеб Лабадзенка дачуўся, што ёсьць у мяне галасы нашых клясыкаў, то ўзьнікла ідэя выдаць дыск “Галасы”. І так усё ўдала атрымалася, што мы нават зладзілі некалькі прэзэнтацый дыска, дзе запісаныя галасы Ўладзімера Караткевіча, Ларысы Геніюш і Рыгора Барадуліна. Вершы Караткевіча чытаў яшчэ і артыст Алесь Лабанок, які з намі ў 1969 годзе быў”.
Скобла: “Я памятаю, як упершыню пачуў, як Ганна Ахматава чытае “Рэквіем”, як Сяргей Ясенін чытае свайго “Пугачова” (маналёг Хлапушы), як чытаў свой верш “Прыйдзе новы а мудры гісторык…” Янка Купала. Ёсьць нешта прыцягальнае ў самім тэмбры, у вібрацыях іхных галасоў. Дык можа быць, ёсьць сэнс сабраць у радыёфондах усе запісы нашых клясыкаў, аблічбаваць іх, пакуль яшчэ плёнкі не асыпаліся, а не запісваць артыстаў – зь іх правільным, але нэўтральна-халодным чытаньнем?”
Мазынскі: “Абсалютна з вамі ня згодзен, гэта дзьве розныя рэчы. Калі чытае аўтар (і вы пра гэта ведаеце), то вы будзеце слухаць аўтара, таго ж Караткевіча, што б ён ні гаварыў. Тут ужо адразу прысутнічае ўсё тое, што вы ведаеце пра Караткевіча, а гэта велізарны аб’ём інфармацыі. А калі чытае актор, то вы слухаеце толькі твор, і актор увесь свой талент укладае ў твор, каб выявіць сэнс. Калі чытаюць аўтары, яны чытаюць страшэнна няправільна, яны перакладаюць сэнсавыя нагрузкі, нават не разумеючы гэтага. Калі мы закончылі запісваць стомленага Валодзю Някляева, то ён сказаў: лепш напішу нізку вершаў, чым буду стаяць перад мікрафонам. Бо мікрафон патрабуе трошкі іншага майстэрства. Так, сапраўды, ачуваецца, што аўтар стамляецца, бо ён сочыць толькі за сваёй эмоцыяй, ён не трымае пэрспэктывы, а яна ў яго ўжо недзе правалілася. А актор з рэжысэрам ад пачатку да канца пралічваюць твор, праглядаюць тэмпарытм. Прачытаць паэму – гэта маленькі спэктакль паставіць, зрабіць сярэдзіну, разьвіцьцё, фінал. Гэта вельмі складаная рэч. І калі я ўзяўся запісваць аўтараў, то толькі дзеля таго, каб пакінуць наступнікам іх натуральныя галасы”.
Скобла: “Кампанія “Белтонмэдыя” распачала сваю дзейнасьць з выпуску казак. А ці можа казка, хай сабе і ў добрым запісе, канкураваць з тым жа мульцікам?”
Мазынскі: “Гэта розныя жанры. У мульціку галоўнае – відэарад, слова там ня першае. А калі ідзе аўдыё, тая ж казка, спрацоўвае ўяўленьне. Скажам, я выхоўваўся ў вёсцы на радыёспэктаклях. Можа быць, у мяне ўяўленьне разьвілося такім чынам на слова. Мне не малявалі, прыкладам, у спэктаклі “Паўлінка” дэкарацыяў, я іх уяўляў. І калі я прыйшоў на гэты спэктакль у тэатр, я страшэнна зьдзівіўся, бо на сцэне быў абсалютна ня той інтэр’ер, які я сабе намаляваў. Але галасы актораў – вось дзе было багацьце! Чым багацейшы голас, тым больш актыўна пачынае працаваць дзіцячае ўяўленьне”.
Панізьнік: “Нямецкія СМІ нядаўна выказвалі шкадаваньне, што ў Нямеччыне прапаў “інстытут бабулек”, на якіх род трымаўся. А дзе нашыя бабулькі? І мне бабуля Альжбэта расказвала казкі, і я рос на іх, глядзеў на сьвет, як на цуд. Якая наша сёньняшняя мама раскажа дзіцёнку казку? Так што беларускія народныя казкі хай будуць “на слыху”, хай дзіцёнак чуе слова і спазнае чары, якія ў слове гэтым закладзеныя”.
Паплаўская: “Хачу дадаць, што акрамя першага дыска “Беларускія народныя казкі” выйшла цэлая сэрыя (10 дыскаў!) чарадзейных казак, агучаных Алегам Хаменкам, Тамарай Лісіцкай і Людмілай Рыжковай. Гэта людзі з чароўнымі галасамі, іх хочацца слухаць, і тут істотна нават ня тое, што яны гавораць, а як гавораць. Гэтыя 10 дыскаў – сапраўды скарб, багацьце для беларускіх дзетак! Калі ў маці няма часу, то галасы гэтых цудоўных людзей змогуць дапамагчы ёй”.
Мазынскі: “А колькі такіх запісаў павінна быць у фондах Беларускага радыё! Тое, пра што мы цяпер гаворым, – гэта дзяржаўная справа. Чаму мы павінны саматужнымі спосабамі рабіць гэтыя запісы?”
Скобла: “А вы спрабавалі зьвяртацца да дзяржаўных структураў у гэтай справе?”
Мазынскі: “Як толькі прыходзіш збоку і пачынаеш пра нешта пытацца, яны рэагуюць адназначна – і сам ня гам, і другому ня дам. Можа, пасьля нашай размовы прачнецца нехта і захопіць усю гэту дзялянку, і нам ня будзе чаго рабіць”.
Скобла: “Як разыходзяцца аўдыёкнігі, і чаму яны даволі нятанныя – як правіла, ня менш за 10 000 рублёў (прыкладна столькі ж каштуе і папяровая кніга)?”
Мазынскі: “Рэжысэр, гукаапэратар, саматужная студыя – гэта ўсё ў кошт дыска не ўваходзіць, мы знаходзім гэтыя паслугі бясплатна. А вось сам дыск, афармленьне, пакоўка – гэта нятанна. Таму разыходзіцца нашая прадукцыя ня вельмі хутка. Вось ужо прайшло два гады, а мы ня можам вярнуць грошай, затрачаных на першы дыск”.
Скобла: “Выданьне аўдыёлітаратуры ў Беларусі – справа стратная?”
Мазынскі: “Абсалютна стратная. Я нават ня ведаю, калі прададуцца тыя 500 дыскаў першай кніжкі, запісанай два гады таму. У нас ужо і маркетынг пайшоў у іншым выглядзе, і мы ва ўсе кнігарні знайшлі сьцежкі, але там тавар наш не заахвочваецца прадавачкамі. Напрыклад, заходжу я ў сталічную “Кнігарню пісьменьніка” і пытаюся: ці ёсьць у вас дыскі з беларускімі кніжкамі? І чую ў адказ: “А вам надо?”. Пасьля прадавачка ідзе ў нейкі схаваны ад людзкіх вачэй закабай і выносіць адтуль скрыначку зь беларускімі дыскамі. Пытаюся, чаму яны не на прылаўку? От, месца няма… Але ў некаторых крамах, скажам, у “Акадэмкнізе”, аўдыёкнігі добра разыходзяцца”.
Скобла: На жаль, з “Акадэмкнігі” сёлета была звольненая яе дырэктарка Соф’я Антонаўна Жыбулеўская, якая вельмі прыхільна ставілася да беларускай літаратуры. Пры ёй у “Акадэмкнізе” нават свой радыёвузел зьявіўся”.
Панізьнік: “Акадэмкніга” пры Жыбулеўскай была нашым Домам літаратара. Там да цябе зьвярталіся ня толькі як да кліента, але і як да асобы. І калі мы там прэзэнтавалі дыск “Галасы”, Уладзімер Караткевіч, Ларыса Геніюш, Рыгор Барадулін былі чутны ажно на праспэкце і, вядома ж, прадаваліся. Тое, што навідавоку, пра што гаворыцца, што прапаноўваецца, тое ідзе да людзей”.
Скобла: “Якія аўдыёкнігі вы параіце слухачам “Дому літаратара”?”
Паплаўская: “Мой асабісты рэйтынг гэткі: дыск “Галасы”, 10 дыскаў зь беларускімі народнымі казкамі, аўдыёкніга Ўладзімера Някляева і кнігі Ўладзімера Арлова”.
Панізьнік: “Памятайма пра тое, што налета будуць адзначацца тры юбілеі, для мяне вельмі важныя: 75 гадоў – Барадуліну, 80 гадоў – Караткевічу, 100 гадоў – Ларысе Геніюш. Хай іх “Галасы” гучаць цэлы год!”
Мазынскі: “Хай слухачы трошачкі пачакаюць. У наступным годзе мы выпусьцім яшчэ адзін дыск Міколы Ермаловіча, дзе ён сам будзе прамаўляць свае знакамітыя “гутаркі” на гістарычныя тэмы. Мы знайшлі ўнікальныя запісы, засталося толькі іх выдаць”.
Міхась Скобла: “Спадарства, мне яшчэ са школьных гадоў памятаецца прыгожа ілюстраванае выданьне Анатоля Клышкі пад назвай “Як да нас прыйшла кніга”. Аўтар дасьціпна, захапляльна, цікава для школьнікаў расказваў пра гісторыю беларускага кнігадрукаваньня, ад Скарыны пачынаючы. А як да нас прыйшла аўдыёкніга?”
Скобла: “Спадарыня Ася, я ведаю, што ў вашай аўдыёбібліятэцы – амаль усё, што ёсьць у запісе зь беларускай літаратуры. Моладзь цяпер дынамічная, рухавая, тэмп жыцьця неверагодна паскорыўся. А, прыкладам, раман Уладзімера Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім” гучыць амаль 40 гадзінаў. Раман Івана Мележа “Подых навальніцы” – амаль 30 гадзінаў. Ці хопіць сёньняшнім маладзёнам цярпеньня даслухаць да канца гэтыя кнігі?”
Скобла: “Аўдыёфармат, на вашу думку, – для малых жанраў?”
Паплаўская: “Малыя жанры проста лягчэй успрымаюцца. Нават калі я слухаю на дыску паэму “Прошча” майго ўлюбёнага Ўладзімера Някляева, то не магу датрываць да канца. Усё адно гэта – манатоннае чытаньне, таму што аўтар стамляецца, гэта адчувае слухач і таксама стамляецца. Магчыма, трэба шукаць нейкія новыя формы, як гэта зрабіў, напрыклад, Андрэй Хадановіч, запісаўшы на сваім дыску невялікія творы, пад якія падкладзеная музыка. Гучыць дынамічна, сучасна і больш рухава”.
Калі я ляжаў у лякарні, падумаў – вось дзе патрэбныя аўдыёкнігі! ...
Мазынскі: “Ідэя сэрыі “Голас паэта” зьявілася ў мяне, калі я запісваў дыск Янкі Купалы. Мне захацелася даць на яго голас Купалы. І я зь цяжкасьцю знайшоў толькі адзін запіс, вельмі дрэнны. Дык у часы Купалы не было добрай гуказапісвальнай тэхнікі. А сёньня –ёсьць, і трэба “адыходзячую натуру” зафіксаваць на аўдыё. Зафіксаваць менавіта галасы паэтаў. Хай чытаюць, як умеюць. І я ня згодны з тым, што доўга слухаць нельга, асабліва ў дарозе. Аднойчы я ехаў пяць гадзінаў у Беласток на аўтобусе і з задавальненьнем паслухаў паэму “Сымон-музыка”, якую я калісьці ставіў на сцэне. Слухаючы аўдыёзапіс, нечакана для сябе я столькі адкрыцьцяў зрабіў у гэтай, здавалася, знаёмай да драбніцаў, паэме! Таксама і “Каласы пад сярпом тваім” я слухаў у цягніку па дарозе ў Познань, бо піць з суседзямі па купэ не хацелася. І яшчэ адзін момант. Калі я ляжаў у лякарні, падумаў – вось дзе патрэбныя аўдыёкнігі! Павінны быць навушнікі каля кожнага ложка. Я вам шчыра скажу: аўдыёлітаратура дапамагае вылечыцца ад хваробы”.
Скобла: “Гісторыя аўдыёлітаратуры пачалася хіба ў Злучаных Штатах Амэрыкі ў 1932 годзе, калі адмысловым рашэньнем уладаў амэрыканцы-інваліды па зроку пачалі бясплатна атрымліваць партатыўныя магнітафоны, каб слухаць кнігі. Такім чынам, гісторыя аўдыёпісьменства налічвае ўжо 77 гадоў. А беларуская аўдыёлітаратура пачалася, хіба, з вас, спадар Сяргей. 60-я гады, магнітафон “Рамантык”… Як ахвотна пісьменьнікі ішлі на тое, каб пакінуць на стужцы свае галасы?”
Скобла: “Я памятаю, як упершыню пачуў, як Ганна Ахматава чытае “Рэквіем”, як Сяргей Ясенін чытае свайго “Пугачова” (маналёг Хлапушы), як чытаў свой верш “Прыйдзе новы а мудры гісторык…” Янка Купала. Ёсьць нешта прыцягальнае ў самім тэмбры, у вібрацыях іхных галасоў. Дык можа быць, ёсьць сэнс сабраць у радыёфондах усе запісы нашых клясыкаў, аблічбаваць іх, пакуль яшчэ плёнкі не асыпаліся, а не запісваць артыстаў – зь іх правільным, але нэўтральна-халодным чытаньнем?”
Мазынскі: “Абсалютна з вамі ня згодзен, гэта дзьве розныя рэчы. Калі чытае аўтар (і вы пра гэта ведаеце), то вы будзеце слухаць аўтара, таго ж Караткевіча, што б ён ні гаварыў. Тут ужо адразу прысутнічае ўсё тое, што вы ведаеце пра Караткевіча, а гэта велізарны аб’ём інфармацыі. А калі чытае актор, то вы слухаеце толькі твор, і актор увесь свой талент укладае ў твор, каб выявіць сэнс. Калі чытаюць аўтары, яны чытаюць страшэнна няправільна, яны перакладаюць сэнсавыя нагрузкі, нават не разумеючы гэтага. Калі мы закончылі запісваць стомленага Валодзю Някляева, то ён сказаў: лепш напішу нізку вершаў, чым буду стаяць перад мікрафонам. Бо мікрафон патрабуе трошкі іншага майстэрства. Так, сапраўды, ачуваецца, што аўтар стамляецца, бо ён сочыць толькі за сваёй эмоцыяй, ён не трымае пэрспэктывы, а яна ў яго ўжо недзе правалілася. А актор з рэжысэрам ад пачатку да канца пралічваюць твор, праглядаюць тэмпарытм. Прачытаць паэму – гэта маленькі спэктакль паставіць, зрабіць сярэдзіну, разьвіцьцё, фінал. Гэта вельмі складаная рэч. І калі я ўзяўся запісваць аўтараў, то толькі дзеля таго, каб пакінуць наступнікам іх натуральныя галасы”.
Скобла: “Кампанія “Белтонмэдыя” распачала сваю дзейнасьць з выпуску казак. А ці можа казка, хай сабе і ў добрым запісе, канкураваць з тым жа мульцікам?”
Мазынскі: “Гэта розныя жанры. У мульціку галоўнае – відэарад, слова там ня першае. А калі ідзе аўдыё, тая ж казка, спрацоўвае ўяўленьне. Скажам, я выхоўваўся ў вёсцы на радыёспэктаклях. Можа быць, у мяне ўяўленьне разьвілося такім чынам на слова. Мне не малявалі, прыкладам, у спэктаклі “Паўлінка” дэкарацыяў, я іх уяўляў. І калі я прыйшоў на гэты спэктакль у тэатр, я страшэнна зьдзівіўся, бо на сцэне быў абсалютна ня той інтэр’ер, які я сабе намаляваў. Але галасы актораў – вось дзе было багацьце! Чым багацейшы голас, тым больш актыўна пачынае працаваць дзіцячае ўяўленьне”.
Панізьнік: “Нямецкія СМІ нядаўна выказвалі шкадаваньне, што ў Нямеччыне прапаў “інстытут бабулек”, на якіх род трымаўся. А дзе нашыя бабулькі? І мне бабуля Альжбэта расказвала казкі, і я рос на іх, глядзеў на сьвет, як на цуд. Якая наша сёньняшняя мама раскажа дзіцёнку казку? Так што беларускія народныя казкі хай будуць “на слыху”, хай дзіцёнак чуе слова і спазнае чары, якія ў слове гэтым закладзеныя”.
Паплаўская: “Хачу дадаць, што акрамя першага дыска “Беларускія народныя казкі” выйшла цэлая сэрыя (10 дыскаў!) чарадзейных казак, агучаных Алегам Хаменкам, Тамарай Лісіцкай і Людмілай Рыжковай. Гэта людзі з чароўнымі галасамі, іх хочацца слухаць, і тут істотна нават ня тое, што яны гавораць, а як гавораць. Гэтыя 10 дыскаў – сапраўды скарб, багацьце для беларускіх дзетак! Калі ў маці няма часу, то галасы гэтых цудоўных людзей змогуць дапамагчы ёй”.
Мазынскі: “А колькі такіх запісаў павінна быць у фондах Беларускага радыё! Тое, пра што мы цяпер гаворым, – гэта дзяржаўная справа. Чаму мы павінны саматужнымі спосабамі рабіць гэтыя запісы?”
Скобла: “А вы спрабавалі зьвяртацца да дзяржаўных структураў у гэтай справе?”
Мазынскі: “Як толькі прыходзіш збоку і пачынаеш пра нешта пытацца, яны рэагуюць адназначна – і сам ня гам, і другому ня дам. Можа, пасьля нашай размовы прачнецца нехта і захопіць усю гэту дзялянку, і нам ня будзе чаго рабіць”.
Скобла: “Як разыходзяцца аўдыёкнігі, і чаму яны даволі нятанныя – як правіла, ня менш за 10 000 рублёў (прыкладна столькі ж каштуе і папяровая кніга)?”
Мазынскі: “Рэжысэр, гукаапэратар, саматужная студыя – гэта ўсё ў кошт дыска не ўваходзіць, мы знаходзім гэтыя паслугі бясплатна. А вось сам дыск, афармленьне, пакоўка – гэта нятанна. Таму разыходзіцца нашая прадукцыя ня вельмі хутка. Вось ужо прайшло два гады, а мы ня можам вярнуць грошай, затрачаных на першы дыск”.
Скобла: “Выданьне аўдыёлітаратуры ў Беларусі – справа стратная?”
Мазынскі: “Абсалютна стратная. Я нават ня ведаю, калі прададуцца тыя 500 дыскаў першай кніжкі, запісанай два гады таму. У нас ужо і маркетынг пайшоў у іншым выглядзе, і мы ва ўсе кнігарні знайшлі сьцежкі, але там тавар наш не заахвочваецца прадавачкамі. Напрыклад, заходжу я ў сталічную “Кнігарню пісьменьніка” і пытаюся: ці ёсьць у вас дыскі з беларускімі кніжкамі? І чую ў адказ: “А вам надо?”. Пасьля прадавачка ідзе ў нейкі схаваны ад людзкіх вачэй закабай і выносіць адтуль скрыначку зь беларускімі дыскамі. Пытаюся, чаму яны не на прылаўку? От, месца няма… Але ў некаторых крамах, скажам, у “Акадэмкнізе”, аўдыёкнігі добра разыходзяцца”.
Скобла: На жаль, з “Акадэмкнігі” сёлета была звольненая яе дырэктарка Соф’я Антонаўна Жыбулеўская, якая вельмі прыхільна ставілася да беларускай літаратуры. Пры ёй у “Акадэмкнізе” нават свой радыёвузел зьявіўся”.
Панізьнік: “Акадэмкніга” пры Жыбулеўскай была нашым Домам літаратара. Там да цябе зьвярталіся ня толькі як да кліента, але і як да асобы. І калі мы там прэзэнтавалі дыск “Галасы”, Уладзімер Караткевіч, Ларыса Геніюш, Рыгор Барадулін былі чутны ажно на праспэкце і, вядома ж, прадаваліся. Тое, што навідавоку, пра што гаворыцца, што прапаноўваецца, тое ідзе да людзей”.
Скобла: “Якія аўдыёкнігі вы параіце слухачам “Дому літаратара”?”
Паплаўская: “Мой асабісты рэйтынг гэткі: дыск “Галасы”, 10 дыскаў зь беларускімі народнымі казкамі, аўдыёкніга Ўладзімера Някляева і кнігі Ўладзімера Арлова”.
Панізьнік: “Памятайма пра тое, што налета будуць адзначацца тры юбілеі, для мяне вельмі важныя: 75 гадоў – Барадуліну, 80 гадоў – Караткевічу, 100 гадоў – Ларысе Геніюш. Хай іх “Галасы” гучаць цэлы год!”
Мазынскі: “Хай слухачы трошачкі пачакаюць. У наступным годзе мы выпусьцім яшчэ адзін дыск Міколы Ермаловіча, дзе ён сам будзе прамаўляць свае знакамітыя “гутаркі” на гістарычныя тэмы. Мы знайшлі ўнікальныя запісы, засталося толькі іх выдаць”.
