Новая перадача сэрыі “Экспэртыза Свабоды”. Эфір 30 лістапада. Учора віцэ-прэм’ер Беларусі сп. Сямашка заявіў, што цана расейскага газу на першы квартал наступнага году складзе 119,5 даляраў. Ці азначае гэта, што Масква адмовілася ад леташняга пагадненьня і прыняла палітычнае рашэньне аб льготных цэнах? Ці можна чакаць напярэдадні Новага году чарговай газавай вайны?
Удзельнікі: журналістка газэты “Белорусы и рынок” Тацяна Манёнак зь Менску і дацэнт Маскоўскага дзяржаўнага інстытуту міжнародных дачыненьняў Кірыл Коктыш з Масквы.
Ці адмовілася Масква ад леташняга пагадненьня?
Валер Карбалевіч: 31 сьнежня мінулага году Беларусь і Расея завяршылі драматычныя перамовы аб цэнах на газ пагадненьнем, паводле якога бакі вызначылі формулу павышэньня цэнаў на газ на пяць гадоў наперад. Згодна з гэтай формулай, цана на 2008 год павінна скласьці 67% ад эўрапейскай цаны. Прычым гэтая эўрапейская цана будзе вядомая ў лепшым выпадку толькі ў канцы сьнежня.
Але яшчэ ў кастрычніку амбасадар Расеі ў Беларусі сп. Сурыкаў заявіў, што цана будзе каля 125 даляраў за 1 тысячу кубічных мэтраў. Прыкладна такую ж цану назваў і намесьнік міністра прамысловасьці Расеі, які прыяжджаў у Менск разам з расейскім прэм’ерам Зубковым. І вось віце-прэм’ер Беларусі Сямашка агучыў учора лічбу ў 119,5 даляраў на першы квартал, прычым адзначыў, што Беларусь будзе намагацца панізіць цану яшчэ на 7—8 даляраў. Як ні лічы, але і 125 даляраў, і 119 даляраў — значна менш, чым 67% ад эўрапейскай цаны. То бок дэ-факта Расея адмовілася ад таго пераднавагодняга пагадненьня і прызначыла палітычную цану. Чаму Масква зьмяніла сваё рашэньне?
Я думаю, газавая вайна хутчэй будзе, чым ня будзе.
К.Коктыш
К.Коктыш
Таксама “Газпрому” прапаноўваецца стварыць сумеснае прадпрыемства на аснове заводу “Гродна-азот”. Нядаўна зьявілася інфармацыя, што дачка “Газпрому” “Газпром-нафта” вельмі цікавіцца Мазырскім НПЗ.
Нядаўна Туркмэністан аб'явіў пра павышэньне цэнаў на газ. Узбэкістан пачынае аналягічныя перамовы ў сьнежні. А потым да іх далучыцца і Казахстан. Таму цяжка ўявіць, што “Газпром” пачне рабіць падарункі.
Пакуль мы маем заявы расейскага боку, прычым гэта не заявы ўпаўнаважаных расейскіх афіцыйных асобаў. Напрыклад, амбасадар Расеі ў Беларусі Сурыкаў агучыў пазыцыю Міністэрства замежных спраў Расеі. Але палітыка ў газавай сфэры вызначаецца ў адміністрацыі прэзыдэнта. Таму пакуль я ня бачу зьмены расейскай пазыцыі. І для гэтага няма сур’ёзных прычын.
Ці можна чакаць чарговай газавай вайны?
Карбалевіч: Дык гэтым годам газавай вайны ня будзе?
Манёнак: Прыкметаў газавай вайны ня бачна ні з аднаго, ні з другога боку. На тле перадвыбарчых працэсаў гэта Расеі не патрэбна, бо гэта псуе яе імідж.
З іншага боку, Беларусь імкнецца прапаноўваць “Газпрому” праекты, якія могуць яго зацікавіць. Наступным годам павышаюцца кошты на нафту. Адначасовае павышэньне коштаў на газ для Беларусі было б вельмі балючым. Цэны на газ — гэта справа выжываньня беларускай сацыяльнай мадэлі. Трэба яшчэ ўлічваць, што будаўніцтва Паўночна-Эўрапейскага газаправоду зьніжае транзытны статус Беларусі.
Коктыш: Я думаю, газавая вайна хутчэй будзе, чым ня будзе. Прычым не як вынік беларуска-расейскіх дачыненьняў, а як вынік палітычнай барацьбы напярэдадні выбараў у Расеі. Газавая вайна можа структураваць думку расейскага грамадзтва напярэдадні выбараў.
А што тычыцца непасрэдна беларуска-расейскіх дачыненьняў, то яны застаюцца ў тым жа стане нявызначанасьці, і ніякага разьвіцьця няма.