Выбары прэзыдэнта ЗША: Гарыс ці Трамп? Мапа галасаваньня

Два кандыдаты, якія прэтэндуюць на перамогу, — Дональд Трамп ад Рэспубліканскай партыі і Камала Гарыс ад Дэмакратычнай.

Дональд Трамп, прэтэндэнт на пасаду ад Рэспубліканскай партыі, наблізіўся да вяртаньня ў Белы дом на прэзыдэнцкіх выбарах у ЗША пасьля перамогі ў двух «хісткіх» штатах Паўночнай Караліне і Джорджыі. У дзейнай віцэ-прэзыдэнткі Камалы Гарыс застаюцца толькі тэарытэчныя шанцы на перамогу.

Акрамя спаборніцтва за прэзыдэнцкую пасаду паміж цяперашняй віцэ-прэзыдэнткай і былым прэзыдэнтам Злучаных Штатаў, 5 лістапада пройдуць іншыя выбары на ўсіх узроўнях улады — ад фэдэральнай да муніцыпальнай.

У лістападзе будуць пераабірацца ўсе 435 кангрэсмэнаў у Палаце прадстаўнікоў, бо тэрмін іх паўнамоцтваў — два гады. У Сэнаце, дзе тэрмін паўнамоцтваў — шэсьць гадоў, на галасаваньне вынесеныя 34 са 100 мандатаў. У 11 штатах адбудуцца губэрнатарскія выбары. Таксама пройдуць тысячы выбараў на ўзроўні штатаў і муніцыпалітэтаў, у тым ліку выбары ў заканадаўчыя сходы штатаў, мэраў гарадоў і выбары кандыдатаў на муніцыпальныя пасады.

Акрамя таго, у некалькіх штатах пройдуць рэфэрэндумы, у бюлетэні на іх уключаныя розныя пытаньні, у тым ліку пра аборты, падатковую палітыку і легалізацыю марыхуаны.

Калі праходзіць галасаваньне?

У кожным штаце ёсьць свае правілы галасаваньня. Амаль усе 50 штатаў і акруга Калюмбія прапануюць вочнае галасаваньне ў дзень выбараў. Большасьць штатаў таксама прапануюць галасаваньне па пошце, дзякуючы якому выбарцы могуць адправіць свае бюлетэні поштаю ці здаць іх у вызначанае месца. Большасьць штатаў таксама прапануюць датэрміновае галасаваньне, якое пачалося ў некаторых штатах яшчэ ў верасьні.

Як амэрыканцы выбіраюць прэзыдэнта. ФОТА

Якія штаты ключавыя для прэзыдэнцкай гонкі?

Сем штатаў, дзе барацьба паміж Гарыс і Трампам, па прагнозах, будзе асабліва напружаная, — гэта Пэнсыльванія, Джорджыя, Паўночная Караліна, Мічыган, Арызона, Вісконсін і Нэвада. Жыхары ключавых штатаў, якія называюцца хісткімі, могуць мяняць свае прыхільнасьці да рэспубліканцаў ці дэмакратаў. Гэтыя штаты таксама называюць «фіялетавымі», маючы на ўвазе зьмешваньне традыцыйных колераў дэмакратаў і рэспубліканцаў — сіняга і чырвонага, адпаведна.

Хто можа галасаваць?

Для ўдзелу ў прэзыдэнцкіх выбарах выбарнік павінен быць грамадзянінам ЗША, дасягнуць 18 гадоў да дня выбараў і адпавядаць патрабаваньням месца жыхарства, якія вагаюцца ў залежнасьці ад штату. Выбарцы таксама павінны быць зарэгістраваныя да вызначанага тэрміну. Некаторыя штаты абмяжоўваюць права галасаваньня для людзей з судзімасьцю або прызнаных недзеяздольнымі.

Чарга на датэрміновае галасаваньне ў ЗША, верасень 2024

Як правіла, амэрыканцы, якія пражываюць за мяжой, могуць галасаваць па адмацавальным пасьведчаньні. Аднак грамадзяне краіны, якія пражываюць на тэрыторыях ЗША, уключаючы Пуэрта-Рыка, Віргінскія астравы, Гуам, Паўночныя Марыянскія астравы і Амэрыканскае Самоа, ня маюць права на галасаваньне.

Хто мае большыя шанцы на перамогу?

З моманту вылучэньня абодвух кандыдатаў на партыйных зьездах у канцы лета апытаньні паказваюць неадназначную сытуацыю. Аднак у апошнія тыдні перад выбарамі рэйтынгі кандыдатаў у ключавых штатах практычна зраўняліся, і часта розьніца паміж імі ляжыць у межах статыстычнай хібнасьці.

Сход электараў ад штата Паўночная Караліна, 2016

Як уладкаваная Калегія электараў?

Пры галасаваньні за прэзыдэнта выбарцы, строга кажучы, абіраюць электараў, якія потым непасрэдна выбіраюць прэзыдэнта. Калегія электараў — сыстэма, якая грунтуецца на выніках галасаваньня ў кожным штаце. У большасьці штатаў усе галасы выбарцаў аддаюцца кандыдату, які перамог. Усяго электараў 538, і для перамогі кандыдат павінен набраць большасьць — 270 галасоў.

Ці мае значэньне колькасьць галасоў, у цэлым пададзеных выбарцамі кандыдатаў?

Перамогу на выбарах вызначае Калегія электараў, а ня вынік прамога галасаваньня. Кандыдат можа стаць прэзыдэнтам, ня выйграўшы прамое галасаваньне, бо ягоная перамога можа быць дасягнутая ў шэрагу штатаў зь мінімальнай перавагай, а параза — зь вялікім разрывам паміж вынікамі прамога галасаваньня і галасаваньнем з улікам сыстэмы электараў. Гэтак адбылося зь пяцьцю прэзыдэнтамі, у тым ліку з Трампам у 2016 годзе.

Як падлічваюць галасы?

У ЗША няма цэнтральнай выбарчай камісіі — кожны штат арганізуе свой падлік галасоў. Улады муніцыпалітэтаў і штатаў паведамляюць пра вынікі ў рэжыме рэальнага часу, а агенцтвы навінаў выкарыстоўваюць гэтыя лічбы, каб спрагназаваць імавернага пераможцу.

Праверка бюлетэняў у ЗША. 2020

Калі будуць вядомыя вынікі?

Вочнае галасаваньне заканчваецца вечарам 5 лістапада. Праз розныя правілы падліку бюлетэняў і розныя тэрміны прыняцьця бюлетэняў, дасланых праз пошту, у некаторых штатах вынікі могуць быць вядомыя на наступны дзень ці нават пазьней. У выпадку, калі розьніца ў галасах, пададзеных за таго ці іншага кандыдата, як гэта было ў 2020 годзе, нязначная, вынікі выбараў могуць стаць вядомыя празь некалькі дзён.

Як праходзіць сэртыфікацыя выбараў?

Пасьля падліку галасоў вынікі сэртыфікуюцца (зацьвярджаюцца) на ўзроўні муніцыпалітэтаў і штатаў. Штаты затым выдаюць дакумэнты, якія надзяляюць электараў правам прагаласаваць за кандыдата, які перамог.