Дабравольскі: «Ня будзе рэальных выбараў, а будзе імітацыя»

Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначаныя на 26 студзеня 2025 году. Такое рашэньне ўхвалілі на пасяджэньні Палаты прадстаўнікоў 23 кастрычніка.

Выбары прызначаныя нашмат раней, чым можна было чакаць, паколькі папярэднія адбыліся ў жніўні 2020 году. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.

Старшы палітычны дарадца Сьвятланы Ціханоўскай Аляксандар Дабравольскі з гэтай нагоды адказаў на пытаньні Свабоды.

— Як вы ацэньваеце гэтую дату выбараў з пункту гледжаньня календара, палітычнага моманту? Пра што вам кажа такі выбар Палаты прадстаўнікоў?

— А няма ніякай розьніцы, калі праводзіць тыя выбары, калі ня будзе рэальных выбараў, а будзе імітацыя. Бо няма ніякіх магчымасьцяў вылучыцца кандыдатам, шмат хто ў турме, у краіне рэпрэсіі, штодзень арыштоўваюць, можа, і дзясяткі чалавек. Плюс ня будзе ніякіх назіральнікаў, незалежных мэдыя і справядлівага падліку галасоў. А самае галоўнае, што нічога не залежыць ад выніку такога фэйкавага мерапрыемства. Гэта ўсе напэўна разумеюць, таму і няважна, на які дзень яно прызначана. Гэта ня стане нейкім пунктам павароту, і нам трэба далей працягваць змаганьне за справядлівыя выбары.

— Казалі пра магчымае прызначэньне выбараў на 23 лютага, а яны адбудуцца на месяц раней. Усё ж чымсьці ўлады кіраваліся, калі гэта рабілі. Як вы думаеце?

— Часта чуў ад палітыкаў ды ад журналістаў, што чакалі зьвестак пра гэтую дату. Але якая была насамрэч інфармацыя? Ня варта думаць, што калі хтосьці нешта сказаў, дык так і будзе, бо не было ніякай дакладнай інфармацыі. Нават BelPol, які распаўсюдзіў гэтыя зьвесткі пра 23 лютага, сам казаў, што ёсьць такая інфармацыя, але пацьвердзіць яе няма як.

— Як вы думаеце, а самі ўлады пасьпеюць за гэтыя тры месяцы, што засталіся, арганізаваць кампанію гэтак, каб яна хаця б звонку выглядала паўнавартаснай?

— Ды яны могуць увогуле нічога не рабіць. Калі праводзіць паўнавартасную кампанію, агітаваць людзей, правесьці вылучэньне, дык сапраўды патрэбны час. Але ніякай канкурэнцыі на гэтых выбарах ня будзе. Таму што значыць «ці пасьпеюць»? Ім дастаткова разгарнуць выбарчыя ўчасткі, загнаць туды людзей і паказаць, што адбыліся выбары. Ніякіх праблем для тых, хто ня хоча праводзіць сапраўдных выбараў, а толькі імітацыю, няма. Гэта хоць праз тыдзень магчыма зрабіць, бо значна лягчэй, чым арганізаваць сапраўдныя выбары.

— Нядаўна вы маглі назіраць, як праводзяць выбары ў Літве. Тут і для парлямэнцкіх, і для прэзыдэнцкіх выбараў законам вызначаны пэўны дзень. На вашу думку, ці такі прыклад варты перайманьня?

— Шмат у якіх краінаў дзень выбараў вызначаны ў законе, і тады ўсе ведаюць, калі яны адбудуцца. Вось і ў ЗША ў першы тыдзень лістападу праз кожныя чатыры гады выбіраюць прэзыдэнта, што вядома ўсім. І гэта мае сэнс. Калі ўзьнікае патрэба ў пазачарговых выбарах, дык іх можна прызначыць асобна, але калі гаворка пра чарговыя выбары, дык лепш за ўсё, каб іх тэрмін быў вызначаны. Дарэчы, у праекце Канстытуцыі новай Беларусі якраз так і зроблена. Там вызначаны тэрмін новых выбараў, каб не было ніякіх маніпуляцый ні зь якога боку. Гэта восень, а дакладны дзень я ня памятаю, трэба паглядзець праект.

— І ўсё ж, для вас асабіста гэта была навіна — прызначэньне выбараў на 26 студзеня?

— Зразумела, што навіна. Улады маглі прызначыць дзень выбараў да 20 ліпеня, але мы меркавалі, што хутчэй гэта будзе ў пачатку году і рыхтавалі супольную пазыцыю, узгаднілі яе. Цяпер рыхтуецца палітычная заява апазыцыйных сіл. Мы будзем праводзіць агітацыйную кампанію, каб дапамагчы людзям лепш зразумець, што адбываецца і чаму. Мяркую, сёньня-заўтра заява зьявіцца.

Яна зараз на разглядзе ў Каардынацыйнай радзе. Каардынацыйная рада абмяркоўвала гэтую тэму сур’ёзна, здаецца, ужо пару тыдняў, і вось зараз будзе галасаваньне. А праект падрыхтаваны супольна рознымі арганізацыямі. Рыхтавалі заяву офіс Святланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт, Каардынацыйная рада, аднак у камунікацыі са значна большым колам дэмакратычных арганізацый. Галоўнае — узгадніць асноўныя элементы стратэгіі.

Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.

Раней дэмакратычныя сілы Беларусі неаднаразова заяўлялі, што будуць дабівацца іх непрызнаньня міжнароднай супольнасьцю.

• Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Палітычны крызіс, які ўзнік пасьля іх, і шырокамаштабныя рэпрэсіі працягваюцца да гэтага часу.
• Апошнія прэзыдэнцкія выбары прайшлі ў Беларусі 9 жніўня 2020 году ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў. Паводле агучаных ЦВК зьвестак, Аляксандар Лукашэнка набраў 80,1%, Сьвятлана Ціханоўская — 10,2%. На шмат якіх участках незалежныя назіральнікі фіксавалі несумненную перавагу Ціханоўскай.
• Ужо ўвечары 9 жніўня пачаліся масавыя пратэсты супраць фальсыфікацыі вынікаў выбараў і жорсткія затрыманьні. Апошнія набылі маштаб рэпрэсіяў, якіх не было ў найноўшай гісторыі Беларусі.
• Вынікі выбараў 2020 году не былі прызнаныя міжнароднай супольнасьцю. Краіны Захаду пасьля выбараў неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі.
• Амбасадар Расеі ў Беларусі Барыс Грызлоў 22 кастрычніка заявіў, што расейскі бок дапаможа Менску ў выпадку спробаў дэстабілізацыі ў часе выбараў прэзыдэнта ў 2025 годзе, калі Беларусь зьвернецца па такую дапамогу.