Кацярына Розіна па першай адукацыі выкладчыца замежных моваў, магістар лінгвістычных навук, а па другой — псыхоляг-кансультант. Кацярына прайшла чатырохгадовую праграму падрыхтоўкі гештальт-тэрапэўтаў і атрымала адпаведны сэртыфікат і акрэдытацыю «Аб’яднаньня псыхолягаў і псыхатэрапэўтаў „Гештальт-падыход“». Спэцыялістка мае прыватную практыку з 2015 году і ўжо 6 гадоў жыве ў Ізраілі.
Кацярына Розіна
Падскаст Розінай «Што ты тут забыў» прысьвечаны псыхалёгіі і гістарычнай памяці. Ідэя зьявілася летась, але сама тэма захапляе Кацярыну больш за 13 гадоў. У свае 22-23 гады псыхоляг пачала цікавіцца вялікімі сацыяльнымі траўмамі беларускага грамадзтва — грамадзянскай вайной, калектывізацыяй, рэпрэсіямі, Першай і Другой сусьветнымі войнамі.
«Я даведвалася не з фасаднага, афіцыйнага боку, які нейкім ненатуральным і занадта глянцавым здаваўся, а з асабістых сьведчаньняў людзей, якія былі непасрэднымі ўдзельнікамі. Зьдзіўлялася таму, што такія вялікія падзеі на ўзроўні асабістых абмеркаваньняў былі нібыта не цікавымі: „Што пра гэта гаварыць? Што было, тое было“. Думаю, кожны ў сям’і сутыкаўся з тым, што ў бабуль і дзядоў трэба абцугамі ўспаміны выцягваць, у публічнай прасторы жывыя дыскусіі мне таксама не трапляліся. Нібыта існавала нейкая змова маўчаньня», — апавядае гештальт-тэрапэўтка.
На асобнага чалавека цяжкі траўматычны досьвед вельмі ўплывае, і часам, калі траўма не прапрацаваная, яна нават неўсьвядомлена кіруе жыцьцёвым шляхам чалавека, кажа спэцыялістка.
«Дык чаму мы не размаўляем, не прапрацоўваем наш агульны калектыўны траўматычны досьвед? Бо напэўна як індывідуальная траўма ўплывае на асобнага чалавека, так і калектыўная траўма ўплывае на супольнасьць. Падкаст — гэта спроба з гэтай пэрспэктывы паглядзець на кожнага з нас паасобку і на ўсіх разам, абапіраючыся на замежныя дасьледаваньні трансгенэрацыйнай перадачы траўматычнага досьведу».
Кацярына ў рамках тэрапіі больш за ўсё працуе з крызісамі — вонкавымі (выкліканымі зьменамі ў вонкавых абставінах) і ўнутранымі (узроставага разьвіцьця).
«Такія крызісы ставяць нас перад неабходнасьцю „перазборкі“: бо як раней функцыянаваць мы ня можам, а як па-новаму, яшчэ ня ведаем. Можна спрабаваць ігнараваць перамены і нібыта фігурку ромбіка ўстаўляць у трохкутнік, разбурацца, пакутаваць у гэтым працэсе, а можна спрабаваць стварыць новую, адаптаваную пад зьмененыя ўмовы канструкцыю. Ад болю гэта не пазбаўляе, але ж дапамагае выбудоўваць жыцьцё, абапіраючыся на рэальнасьць і на сябе, — навыкі даволі карысныя ў жыцьці».
Так спэцыялістка дапамагае ў рамках тэрапіі тым, хто намагаецца знайсьці сябе зноў.
«Таксама тым, хто хоча знайсьці новае месца ў адносінах з блізкімі (пытаньні сэпарацыі ад бацькоў, усталяваньне адносінаў блізкасьці з партнэрамі, дзецьмі), у адносінах зь месцам, дзе жыве чалавек (большая частка кліентаў Кацярыны — эмігранты), адшукаць новыя сэнсы ў жыцьці і прафэсіі. Апошнім часам, пасьля адмысловага навучаньня, працую з запатрабаваньнямі, зьвязанымі з рэпрадуктыўнымі складанасьцямі».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Як гэта ўсё перажыць. Псыхоляг адказвае на пытаньні чытачоў Свабоды«Стварэньне падкасту — гэта цікавая праца, мэдытатыўная»
Кацярына кажа, што хоць ужо 6 гадоў жыве ў Ізраілі, яна заўжды знаходзіцца ў беларускім коле.
«Калі я пераехала жыць у Ізраіль, тэма сталінскіх рэпрэсій адышла ў бок і я больш цікавілася гісторыямі, зьвязанымі з Галакостам (мой муж акурат дасьледчык Галакосту). І вось летась я пачала перакладаць на расейскую мову кнігу „Гісторыя, траўма і сорам“, якую знайшла ў бібліятэцы „Яд ва-Шэма“. У ёй псыхолягі з розных краін, у якіх былі значныя сацыяльныя траўмы, шукаюць магчымасьць для дыялёгу: як пра гэты цяжкі досьвед размаўляць сёньня, каб усе бакі былі прадстаўленыя. І празь некалькі месяцаў я падумала: можа, варта зрабіць падкаст?», — дзеліцца Кацярына.
Беларуска прайшла курс па стварэньні падкастаў у BelarusPodcastHub і навучылася рабіць гэта з нуля. Аўтарка прызнаецца, што такая праца для яе бывае складанай.
«Увесь запіс, мантаж, сэнсавае рэдагаваньне я раблю сама, толькі на фінальным этапе мне дапамагаюць падчышчаць гук. Вось пакуль я разьбіралася з праграмай для гуку GarageBand, гэта было вельмі складана для мяне з тэхнічнага пункту гледжаньня. А так стварэньне падкасту — гэта цікавая праца, мэдытатыўная».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Эміграцыя не для кожнага». Парады псыхоляга для тых, хто застаецца ў Беларусі, нягледзячы на ўсе рызыкі«Нехта параўноўваў падкаст зь перадачамі, якія былі на беларускім радыё ў 90-х»
Цяпер падкаст «Што ты тут забыў» слухаюць людзі з 30 краін сьвету, гаворыць яго аўтарка.
«Мяне вельмі ўражвае геаграфія слухачоў. Гэта вельмі натхняльна — адчуваць сувязь, агульную прастору для размовы, асэнсаваньня нашага досьведу, нягледзячы на фізычную аддаленасьць адно ад аднаго».
Кацярына дадае, што яе вельмі натхняюць і рэакцыі людзей на падкаст.
«Я не спадзявалася, што будзе такая ўвага да падкасту. Стваральнікі праекту BelarusPodcastHub пісалі на сваім сайце гайд для пачаткоўцаў: „Прызвычайцеся да думкі, што першыя падкасты будуць слухаць вашыя бабулі і кот“, — усьміхаецца Кацярына. — І я была гатовая да такога раскладу, але неяк усё па-іншаму атрымалася. Я атрымлівала і паведамленьні нейкія, бачыла, як рэкамэндуюць падкаст. Здаецца, што тэма высьпела, слухачы хочуць аб’ядноўвацца вакол нечага агульнага. А што можа быць больш агульнае, чым наша мінуўшчына? Яна ў кожнага ёсьць».
Блізкія Кацярыну таксама падтрымалі: сяброўкі дапамаглі стварыць джынгл і вокладку, а іншыя слухалі і давалі зваротную сувязь. Некаторыя слухачы задаюць пытаньні непасрэдна па выпусках і цікавяцца, калі выйдуць новыя.
«У выпусках падкасту я гавару пра розныя гістарычныя паралелі, сцэнары, якія адбываліся некалькі дзесяцігодзьдзяў таму, нібыта зараз яны паўтараюцца. І вось былі пытаньні кшталту: „Што вы маеце на ўвазе пад гэтымі паўтарэньнямі? Што рабіць, каб паўтарэньняў не было?“. Нехта параўноўваў падкаст зь перадачамі, якія былі на беларускім радыё ў 90-х, — усьміхаецца аўтарка. — Калегі-падкастары выказвалі павагу, гаварылі пра дзіўнае спалучэньне тэмаў, што не сустракалі такіх падкастаў на іншых мовах — калі размаўляеш і пра псыхалёгію, і пра гісторыю, гістарычную памяць».
«Нават не было такой думкі, каб па-расейску гэта рабіць»
Падкаст ад пачатку Кацярына вырашыла рабіць па-беларуску. Летась аўтарка апынулася ў беларускамоўным асяродзьдзі, а таксама прайшла адмысловы курс «Прамаўляй па-беларуску», якія вяла прафэсарка Лілея Плыгаўка.
«Спачатку было складана, але калі я прасоўвалася далей у сваёй практыцы, у мяне было вельмі прыемнае адчуваньне, што я ня нешта новае вывучаю, а вяртаюся да нечага, што ведаю інтуітыўна. Таго, што вывучаеш ня мозгам, а што натуральна зьяўляецца часткай твайго коду. Цяпер, калі я перакладаю нейкія артыкулы навуковыя псыхалягічныя, дасьледаваньні, то ўжо раблю гэта на беларускай мове, і гэтая праца, як нейкае паліва, надае больш сіл».
Кацярына кажа, што нават ня мела думкі рабіць свой падкаст па-расейску.
«Я не магла сабе ўявіць, на якой іншай мове я магу размаўляць пра гісторыю нашай краіны, пра траўмы, зь якімі сутыкаліся мае продкі. Ніхто з маіх продкаў, бабуляў і дзядуляў ніякай іншай мовы, акрамя нашай, ня ведалі. І ў мяне нават не было такой думкі, каб па-расейску гэта рабіць».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Хэйт-камэнты ў мой бок гучаць гэтак жа, як на Акрэсьціна ад сілавікоў». Размова з блогерамі Лізай Ветравай і Мікітам Бялевічам