Пра ўсё гэта Валер расказаў Свабодзе.
«У Херсоне вырашылі заставацца прынцыпова»
Валер Камагораў паходзіць з Брагінскага раёну, вучыўся ў Магілёве. У 2015 годзе пераехаў ва ўкраінскі Херсон да сваёй колішняй дзяўчыны, зь якой пазьней узяў шлюб. Меў невялікую краму тавараў для рыбалкі, адпачынку і турызму. Апошні раз у Беларусі Валер быў у 2016 годзе.
«Больш ня езьдзіў, бо ведаеце, што там адбывалася. Больш за трох не зьбірацца, гэты ўсялякі маразм і трызьненьне. Я яшчэ ў 2015 годзе пасьля выбараў трапляў там у замес, таму і ня езьдзіў на радзіму», — кажа Валер.
Валер Камагораў
У 2021 годзе беларус разьвёўся. Пачаў працаваць у рамонце ноўтбукаў і тэлефонаў.
«Пасьля пачатку вайны я прынцыпова застаўся ў Херсоне. Бо тут былі людзі, якія патрабавалі маральнай і фінансавай падтрымкі. Спачатку мы дапамагалі тэрытарыяльнай абароне — калі расейцы спрабавалі захапіць Херсон, будавалі барыкады. Потым каардынавалі разам зь іншымі праўкраінскія мітынгі, малявалі плякаты. Таксама валянтэрылі, дапамагалі бабулькам з прадуктамі і лекамі», — кажа беларус.
«Займаліся ўсімі відамі партызанскай дзейнасьці»
Валер расказвае, што пад акупацыяй ён і група актывістаў займаліся партызанскай дзейнасьцю.
«Рознай. Прабівалі колы ў тэхніцы акупантаў. Залівалі салярку замест бэнзіну, дадавалі цукар у паліва. І так псавалі ім тэхніку. Здавалі іх пазыцыі», — кажа беларус.
Калі людзей у Херсоне расейцы пачалі масава затрымліваць, нават па дзясятку чалавек у дзень, весьці такую дзейнасьць стала небясьпечна, расказвае Камагораў. Тады Валер са сваёй цяперашняй дзяўчынай Вольгай вырашылі здымаць патрыятычныя праўкраінскія відэа для TikTok.
«Па сутнасьці, у нас засталася такая „група“ — я, Вольга і яшчэ адна жанчына. Вось нас нехта здаў і 24 жніўня мы ўтраіх трапілі ў палон», — кажа Валер.
Па словах беларуса, іх «бралі» расейскія вайскоўцы, супрацоўнікі ФСБ, ваенная паліцыя і мясцовыя калябаранты.
«Мяне адразу стукнулі прыкладам у галаву, потым чатыры гадзіны білі пасьля затрыманьня, на вуліцы. Добра, што я пачысьціў да гэтага інтэрнэт, перапіскі. Бо было б горш. Так толькі засталася інтэрнэт-актыўнасьць у Tiktok», — кажа беларус.
«Абяцаў маці, што выжыву»
Пры затрыманьні расейцы ўбачылі ў пакоі Валера бел-чырвона-белы сьцяг.
«Гэта іх моцна раззлавала. Яны крычалі, што я за Ціханоўскую, усяляк абражалі, з цэнзурнага было хіба „шпіён, здраднік, пацук“. Крычалі, што „у нас жа саюзная дзяржава, мы ж братэрскі народ, чаго ты „ўкропам“ прадаўся?“. Крычалі: „Што, ты сабе ў Гомлі дзеўку ня мог знайсьці?“», — кажа Валер.
Валер Камагораў зь сяброўкай Вольгай
Яго, дзяўчыну і жанчыну з «групы» прывезьлі «на падвал», які быў у цэнтры Херсону і які пасьля вызваленьня здымала Служба бясьпекі Ўкраіны.
«Там нас і трымалі. Вольгу і нашу жанчыну адпусьцілі пасьля 11 дзён „на падвале“. Вольга захварэла там на ангіну і не магла гаварыць. Жанчыне ж зрабілася блага. Мне стала лягчэй, калі іх вызвалілі. Гэта надало мне сіл перанесьці ўсе выпрабаваньні. Тым больш я абяцаў маці, што выжыву», — кажа беларус.
Падвал
«Білі токам, палохалі артыкуламі за тэрарызм і шпіянаж»
Як расказвае беларус, штодзень з 6 раніцы да 12 дня былі допыты і біцьцё.
«Выбівалі паказаньні, каб прызнаўся, хто ў горадзе партызаніў, хто маляваў украінскія стужкі. Прасілі: „Здай якога тлустага камэрсанта, які за Ўкраіну“. Палохалі праблемамі ў сваякоў, пагражалі дэпартацыяй. Білі токам. Пагражалі, што „прышыюць“ тэрарызм, экстрэмізм і шпіянаж. Пасьля, з 27 верасьня, адправілі за горад капаць акопы, магілы. Каму тыя магілы былі, я ня ведаю», — кажа Валер.
На капаньні акопаў беларус пазнаёміўся з мабілізаванымі з так званай «ДНР». «Там былі тыя, каго пасьпелі загрэбці. Студэнты, сталявары. Яны і самі не хацелі ваяваць. Але ім не было куды дзецца. Казалі, што расейцы называюць іх „аднаразовымі“. Ад іх хоць было нармальнае стаўленьне. Бо пасьля падвалу ў мяне былі і рэбры паламаныя, і зубы выбітыя, і праблемы са здароўем. Але жывы — гэта галоўнае», — успамінае Валер.
Начаваў ён і іншыя затрыманыя ў хляве з заваранымі вокнамі і дзьвярамі.
«Там было трохі лепш, чым у падвале. Хоць нейкія матрацы валяліся на падлозе. Бо ў падвале начавалі на голым бэтоне. У падвале маглі і тыдзень не карміць, даць якой недаваранай грэчкі жменю. Камэры ў падвале былі перапоўненыя, трамбавалі па 7-8 чалавек», — прыгадвае Валер.
Валер Камагораў
«Добра, што выжыў і нікога ня здаў»
Валер кажа, што 24 кастрычніка да яго падышоў ахоўнік і сказаў, што ёсьць загад адпусьціць яго «на чатыры бакі». Але мне параілі пасядзець да раніцы, бо пастоў жа ніхто не зьняў і «маглі прыстрэліць».
«Галоўнае, што выжыў і ня здаў нікога. У мяне ж былі сувязі з вайскоўцамі, з тэрабаронай. А расейцы дапытваліся, дзе пазыцыі вайскоўцаў, дзе ў горадзе жывуць былыя вайскоўцы і паліцыянты», — кажа беларус.
Валер расказвае, што сьвятла ў Херсоне пакуль няма, але ўжо ёсьць вада. Пачасьціліся абстрэлы.
«Усе спадзяюцца, што расейцы сюды ня вернуцца. Нават калі ў горад заходзілі нашы, украінскія вайскоўцы, многія пабаяліся выходзіць з дамоў. Думалі, нейкая правакацыя. Потым ужо адважыліся, выскачылі. Цяпер у горадзе яшчэ вылоўліваюць калябарантаў, праводзяць фільтрацыю. Бо рэальна многія дапамагалі акупантам, перайшлі на іхны бок. Мы застаёмся ў Херсоне. Трымаем абарону!» — дадаў Валер.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Пасьля сёньняшняй ночы з 20 ракетамі нашым нікому нічога не дадуць». Беларусы ва Ўкраіне па-ранейшаму маюць праблемы зь легалізацыяй ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Ва Ўкраіне беларускай валянтэрцы з Бучы адмовілі ў выдачы часовага дазволу на жыхарстваВайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.