Паводле рэдактара часопіса паэта Эдуарда Акуліна, прычынай стала ліквідацыя Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны, якое мела непасрэднае дачыненьне да заснаваньня часопіса.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Вярхоўны суд ліквідаваў Таварыства беларускай мовы«За 12 гадоў свайго існаваньня часопіс стаў заўважнай зьявай у культурным жыцьці краіны. А па-іншаму і быць не магло, бо ў шчасьлівую літаратурную дарогу яго дабраславілі народныя паэты Беларусі — Ніл Гілевіч і Рыгор Барадулін. Колькі цікавых і зьмястоўных гутарак з пачаткоўцамі і знанымі творцамі зьявілася за гэты час! Хочацца выказаць шчырую падзяку ўсім, хто спрычыніўся да праекту: найперш аўтарам, якія паверылі і даверылі нам свае творы, а таксама верасьнёўцам-мастакам — Юрыю Круглікаву, Дар’і Бунеевай, Валерыі Праславай, дзякуючы таленту якіх кожны нумар набываў сваё непаўторнае аблічча. Як ня хочацца гаварыць „бывай“, бо верыцца, што разьвітваемся не назаўсёды», — расказаў Эдуард Акулін.
Літаратар выказаў сумнеў, што на месцы зьліквідаваных незалежных арганізацый ды выданьняў неўзабаве штосьці паўстане.
«Не дзеля таго ўлады ўсё пазьнішчалі, каб даць узьнікнуць новаму», — сказаў ён у камэнтары Свабодзе.
На прэзэнтацыі часопіса «Верасень». Менск, 8 студзеня 2010
Эдуард Акулін прызнаўся, што да апошняга ня верыў у расправу над Таварыствам беларускай мовы, бо нават «ліквідатарам» відавочна — гэты працэс пацягне за сабой ланцуговую рэакцыю з аўтаматычным прыпыненьнем дзейнасьці цэлага шэрагу партнэрскіх праектаў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Лукашэнка ў інтэрвію ВВС пра ліквідацыю няўрадавых арганізацый: «Выражам усіх мярзотнікаў, якіх вы фінансавалі». ВІДЭА«Мэта ТБМ палягала ў тым, каб падтрымліваць, абараняць родную мову — гэта высакародная задача для любой краіны. Але ў нас палічылі інакш і проста „зачысьцілі“ арганізацыю з 30-гадовым досьведам дзейнасьці. Прыкра і сумна. Тым ня менш гэта здарылася і цяпер даводзіцца канстатаваць як факт. Хай прагучыць высакапарна, але асабіста я веру, што чорныя хмары ня вечныя і ўсё паступова адродзіцца. Мы яшчэ сустрэнемся!», — заявіў у гутарцы са Свабодай Эдуард Акулін.
Часопіс «Верасень», архіўнае фота
Паводле галоўнага рэдактара, за час існаваньня на старонках «Верасьня» надрукавалі свае творы блізу 700 аўтараў — паэты, празаікі, драматургі, публіцысты, крытыкі. Прыкладна сотня — дэбютанты.
А пачынаючы ад № 14, акрамя літаратараў, «Верасень» стаў творчай пляцоўкай яшчэ і для маладых мастакоў.
Ліквідацыя недзяржаўных арганізацый у Беларусі
У красавіку 2021 міністар замежных спраў Беларусі Ўладзімер Макей заявіў, што ў адказ на заходнія санкцыі ў Беларусі можа быць зьнішчана грамадзянская супольнасьць.
«Любое далейшае ўзмацненьне жорсткасьці санкцый прывядзе да таго, што грамадзянская супольнасьць, пра якую яны клапоцяцца, перастане існаваць. І гэта будзе, я лічу, абсалютна абгрунтавана ў дадзенай сытуацыі», — сказаў Макей.
22 ліпеня Аляксандар Лукашэнка заявіў пра зачыстку недзяржаўных арганізацый.
«Так і ўрад, і МЗС пабеглі за „дэмакратыяй“ і пастваралі ў нас (хай Макей ізноў ня прыме на свой рахунак, гэта і да яго яшчэ было, яму гэта ў спадчыну дасталася, трэба цяпер разграбаць), і мы атрымалі пад 2 тысячы на невялікую краіну НДА, НКА, бандытаў і замежных агентаў. Ну і што, дэмакратыю атрымалі?»
«Ідзе зачыстка. Вы думаеце, гэта проста? Там ужо тысячы людзей працуюць, нашых людзей, і ў асноўным з павернутымі, прамытымі за чужыя грошы мазгамі», — сказаў Лукашэнка.
30 ліпеня Лукашэнка заявіў, што «пад выглядам дабрачыннасьці некамэрцыйныя арганізацыі адпрацоўваюць чужую палітычную замову». Ён сказаў, што розных недзяржаўных фондаў, прыватных установаў, праваабарончых арганізацый у Беларусі было паўтары тысячы.
«У выніку праведзеных мерапрыемстваў выдзелена 185 дэструкцыйных структураў, якія нясуць патэнцыйную пагрозу нацыянальнай бясьпецы, у тым ліку прадстаўніцтва замежнай некамэрцыйнай арганізацыі, 71 рэспубліканскае і мясцовае грамадзкае аб’яднаньне, 113 установаў», — сказаў Лукашэнка на нарадзе з чыноўнікамі.
Зь сярэдзіны ліпеня адбываецца масавая ліквідацыя недзяржаўных арганізацыяў па ўсёй краіне. Пад пагрозай існаваньне дзясяткаў асьветніцкіх, праваабарончых, дабрачынных, спажывецкіх, дасьледчых і іншых арганізацыяў. Прадстаўнікоў установаў затрымліваюць, праводзяць у іх дома і ў офісах ператрусы, арыштоўваюць рахункі.
Па стане на канец 2021 году ўлады ліквідавалі як найменей 275 НДА, яшчэ шэраг — у працэсе ліквідацыі ці пад яе пагрозай.
Праз год пасьля пачатку масавага ціску, у ліпені 2022 году, стала вядома, што ўлады ліквідавалі або давялі да самаліквідацыі 857 недзяржаўных арганізацый. А маніторынг Lawtrend на канец 2022 году паказаў, што за два гады грамадзкі сэктар Беларусі пазбавіўся ня менш як 1102 некамэрцыйных арганізацый.
Адной з галоўных падзей стала ліквідацыя незалежных прафсаюзаў у краіне. Лідэрам арганізацый прысудзілі вялікія турэмныя тэрміны.
Сярод зьліквідаваных арганізацый
- • Human Constanta
- • Беларуская асацыяцыя журналістаў
- • Беларускі Хэльсынскі камітэт
- • Гродна Лайф Медыя
- • Згуртаваньне беларусаў сьвету «Бацькаўшчына»
- • Зьвяно
- • Имена
- • Мова нанова
- • Офіс па правах людзей з інваліднасьцю
- • ПЭН-цэнтар
- • Прававая ініцыятыва
- • Саюз беларускіх пісьменьнікаў
- • Тэрыторыя правоў
- • Цэнтар прававой трансфармацыі
- • Экадом
- Таварыства беларускай мовы
- Дзіцячыя госьпісы ў Горадні і Віцебску
- Беларускі прафсаюз работнікаў радыёэлектроннай прамысловасьці (РЭП)
- Свабодны прафсаюз Беларускі (СПБ)
- Беларускі незалежны прафсаюз (БНП)
- Беларускі кангрэс дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП)
2024 год. У апублікаваным 7 траўня аглядзе праваабарончай арганізацыі Lawtrend гаворыцца, што за пэрыяд пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году і да канца красавіка 2024-га ўлады Беларусі зьліквідавалі ня менш за 1622 некамэрцыйныя арганізацыі. У працэсе прымусовай ліквідацыі знаходзілася ня менш за 1003 НКА, рашэньне аб самастойнай ліквідацыі прынялі сама меней 619.