Ініцыятыва «Маладыя людзі+» стартавала ў сацсетках відэапартрэтамі маладых людзей, якія жывуць зь ВІЧ або маюць сваякоў з такім статусам. Свабода паразмаўляла з арганізатаркай ініцыятывы Ірынай Шкодай і з адным з герояў відэа — Яўгенам Карпаўцом пра дыягназ, дыскрымінацыю і свабоду.
«Ты не адзін, ты не адна»
«Мы задумаліся пра тое, што праблемы падлеткаў, якія жывуць зь ВІЧ, ніяк у нашай краіне не падымаюцца, — тлумачыць Іра. — У нас у краіне ў прынцыпе няма аніякіх груп, абʼяднаньняў, якія б менавіта гэтым кірункам займаліся».
«Наш слоган „Ты не адзін, ты не адна“, — далучаецца Жэня. — Мы нават гэтае інтэрвію даём удваіх!»
Ірына Шкода і Яўген Карпавец
«Наша мэта ня столькі зьмяніць думку ўсіх людзей вакол, колькі даць моц перамагчы ўнутраную стыгму людзям зь ВІЧ-станоўчым статусам, даць ім нейкую моц, — дадае Іра. — І гэта ўжо пачне зьмяняць сьвет».
Жэня кажа, што расказаць пра свой статус упершыню было вельмі цяжка, прыйшлося прайсьці ўсе колы пякельных асуджэньняў за сьпінай. Дапамаглі простыя словы сябра: «Праз паўгода стане лягчэй і вальней». Цяпер Жэня сапраўды адчувае сябе свабодна і імкнецца натхніць на адкрытасьць як мага больш людзей, у тым ліку ўласным прыкладам. А далей ужо спрацуе ланцуговая рэакцыя.
«Чым больш я размаўляю зь людзьмі, асабліва маладымі, — кажа Жэня, — тым больш я разумею, што ў маладых людзей лепшае ўспрыняцьце разнастайнасьці. Мне здаецца, за гэтым будучыня, за гэтым прагрэс. Інфармаванасьць!»
«Людзі зь ВІЧ-інфэкцыяй могуць жыць колькі заўгодна»
У групе «Маладыя людзі+» — ня толькі ВІЧ-станоўчая моладзь, але і неабыякавыя актывісты. Іра і Жэня падкрэсьліваюць: група адкрытая для ўсіх. Кажуць, што ўжо за першы тыдзень атрымалі шмат падтрымкі: людзі пішуць наўпрост і кажуць словы падзякі за тое, што «падымаюць такую тэму ў гэтыя часы і ў гэтай краіне».
«Тая фармулёўка, якую далі калісьці — што гэта „чума ХХІ стагодзьдзя“ — яна сама па сабе наводзіць жах, — кажа Жэня. — Статыстыка па ВІЧ у Беларусі вядзецца з 1987 году. Дык за 30 гадоў у мэдыцыне адбыўся вельмі вялікі прарыў! Вось колькі жывуць людзі зь ВІЧ-інфэкцыяй?»
«Колькі хочуць, — усьміхаецца Ірына ў адказ. — Як гаворыцца ў адным навукова-папулярным роліку, «пакуль нас не захопяць іншаплянэтнікі».
Іра і Жэня кажуць, што людзьмі кіруе страх невядомасьці, а недастатковая інфармаванасьць прыводзіць да булінгу і перадузятага стаўленьня. Дзяўчына прыгадвае, як падчас круглага стала з доктарам Мустафой Сарварам, прадстаўніком UNICEF у Беларусі, пачула пра мэдыцынскіх сясьцёр, якія дагэтуль надзяюць па дзьве пары пальчатак, працуючы зь ВІЧ-інфікаваным пацыентам. Тым часам Усясьветная арганізацыя здароўя ўжо сьцвярджае, што ВІЧ-інфэкцыя — кантраляваная хвароба, як і некаторыя хранічныя захворваньні, а лячэньне (бясплатнае ў Беларусі) цяпер часта заключаецца ў прыёме ўсяго адной таблеткі на ноч. Да таго ж пры належным лячэньні ВІЧ не пераходзіць ужо ў апошнюю стадыю хваробы — СНІД.
«Цяпер ВІЧ — гэта ўжо ня страшна», — кажуць Ірына і Жэня.
«У школе казалі: „Людзі, у якіх ёсьць ВІЧ-інфэкцыя“, — роўна „наркаманы, сэкс-супрацоўніцы, гомасэксуалы“».
«У нас калі толькі пачалі на гэтую тэму размаўляць, заўжды былі чорныя плякаты з гніючымі людзьмі і надпісам „СНІД — СЬМЕРЦЬ“ — прыгадвае Іра. — І гэта ўсё. Я нават памятаю ўрок у школе на гэтую тэму. Усё, што я засвоіла тады, гэта тое, што калі ты падхапіў ВІЧ-інфэкцыю, ты пражывеш ня больш за два гады. Гэта прадстаўлялася так, што „людзі, у якіх ёсьць ВІЧ-інфэкцыя“, гэта адразу роўна „людзі, якія ўжываюць наркотыкі, сэкс-супрацоўніцы, гомасэксуалы і г.д.“ Вось усё, што людзі ведалі пра ВІЧ-інфэкцыю. І, канечне, у іх сфармавалася такое стаўленьне».
Іра і Жэня ведаюць, як складана мяняць грамадзкую думку пра ВІЧ, бо часьцяком яна закранае амаль усе табуяваныя тэмы нашага грамадзтва: ЛГБТ, наркаманію, прастытуцыю. Гэта ж і галоўная прычына закрытасьці людзей зь ВІЧ-станоўчым статусам: яны баяцца, што іх адразу запішуць ва ўсе пералічаныя групы і, адпаведна, асудзяць. Таму праца зь ВІЧ — гэта праца з глябальнай праблемай дыскрымінацыі ў беларускім грамадзтве.
«Мой самы галоўны пасыл — гэта шчырасьць, — кажа Жэня. — Максымальна шчыра хацелася сказаць пра праблему дыскрымінацыі. І калі я выклаў у сацсеткі ролік, я напісаў самы галоўны лёзунг: „Перасьледуй вірус, а не людзей“. Сапраўды, не істотна, якім чынам чалавек заразіўся. Гэта проста хвароба, гэта трэба разумець. І ня трэба заяўляць грамадзтву, што ты не такі, як усе. Трэба ўлівацца ў яго і намагацца зьдзяйсьняць тое, што ты можаш, рабіць нейкія пазытыўныя рэчы незалежна ад сваёй хваробы».