Людзі

Урад Літвы не зьбіраецца перадаваць Беларусі парэшткі Каліноўскага. Пакуль што

Памятная дошка Кастусю Каліноўскаму на вуліцы Каліноўскага ў Менску, ілюстрацыйнае фота

У навінах Літоўскай нацыянальнай тэлерадыёкампаніі LRT расказалі пра просьбу перадаць Беларусі парэшткі Кастуся Каліноўскага. Кажуць, урад ня будзе разглядаць просьбу беларускіх інтэлектуалаў.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Вядомыя беларусы падпісаліся за перапахаваньне Каліноўскага ў Беларусі

«Некалькі дзясяткаў беларускіх інтэлігентаў просяць Літву перадаць парэшткі беларускага нацыянальнага героя Кастуся Каліноўскага, каб яны былі перапахаваныя, — расказваюць у літоўскіх вечаровых навінах. — Аднак урад кажа, што такую просьбу разглядаць ня будзе, а Каліноўскі зь іншымі паўстанцамі будзе пахаваны на могілках Роса ў Вільні ў лістападзе».

Адназначнай заявы з боку ўраду Літвы пра гэта не было.

Што казаў прадстаўнік ураду

Так, першы намесьнік канцлера ўраду Літвы Дзяйвідас Матулёніс​ казаў 25 верасьня, што Літва не атрымлівала афіцыйнай просьбы перапахаваць парэшткі К. Каліоўскага ў Беларусі — толькі даведаліся з прэсы пра зварот беларускіх інтэлектуалаў.

Дзяйвідас Матулёніс, архіўнае фота

Гэтай прапанове ва ўрадзе на дадзены момант не давалі ацэнкі, кажа ён, і на гэты момант плянуецца пахаваць Каліноўскага разам зь іншымі паўстанцамі ў Вільні, у цэнтральнай капліцы могілак Роса. «Што там будзе ў будучыні, цяжка сказаць, але сёньня прынята рашэньне, што яны будуць пахаваныя ў Вільні».

На перапахаваньне паўстанцаў у Вільні (і ў іх ліку Каліноўскага) ужо запрасілі прэзыдэнта і прэм’ера Польшчы, і яны выказалі зацікаўленасьць, дадаў Матулёніс. Адпаведныя ноты будуць пасланыя Ўкраіне і Латвіі. З палякамі размаўляюць на гэтую тэме асобна, паколькі «вырашана правесьці супольную цырымонію».

Матулёніс казаў, што запрашэньняў беларускім афіцыйным асобам не высылалі, але хацелі б запрасіць і дзяржаўную дэлегацыю, і грамадзкія арганізацыі, якія шануюць памяць пра Каліноўскага.

«Мы паспрабуем іх больш дакладна вызначыць і запрасіць іхных прадстаўнікоў, а разам і каталіцкую царкву Беларусі, якая таксама вельмі зацікаўлена», — сказаў Матулёніс і дадаў, што апошняй запрашэньне будзе ад імя каталіцкай царквы Літвы.

Беларускую дэлегацыю запрасілі на перапахаваньне паўстанцаў у Вільні

Але 26 верасьня, як піша BNS, міністар замежных справаў Літвы Лінас Лінкявічус на сустрэчы зь беларускім калегам запрасіў беларускую дэлегацыю на цырымонію перапахаваньня паўстанцаў у Вільні (імя Каліноўскага наўпрост ня згадвалася ў паведамленьні).

Макей не адказаў, на якім узроўні можа быць дэлегацыя.

Што кажуць іншыя літоўцы

Літоўскі актывіст, знаёмы з тэмай перапахаваньня паўстанцаў, расказваў Свабодзе, што зварот беларусаў разглядаўся на ўзроўні найвышэйшых асобаў Літвы, і што літоўскія парлямэнтары неўзабаве маюць зьвярнуцца да ўладаў з просьбай станоўча адказаць і перадаць Каліноўскага беларускаму боку». Пра такія пляны літоўцаў Свабодзе расказваў і адзін зь беларускіх палітыкаў.

Прадстаўнікі прэзыдэнта і ўраду Літвы адказалі 25 верасьня, што абмеркаваньняў гэтага звароту на той момант не было.

За перапахаваньне Каліноўскага ў Беларусі ўжо выказаўся на старонках Delfi літоўскі філёзаф, прафэсар Гінтаўтас Мажэйкіс, які бачыць у Каліноўскім сымбаль незалежнасьці Беларусі, асабліва важны ў кантэксьце перамоваў з Расеяй аб «паглыбленьні інтэграцыі».

А дырэктар Інстытуту гісторыі Літвы Альвідас Нікжантайціс​ у інтэрвію 15min кажа пра разуменьне жаданьня беларусаў пахаваць Каліноўскага ў Беларусі, разважае пра пагрозы незалежнасьці Беларусі і параўноўвае сымбалічнасьць асобы Каліноўскага для Беларусі за значэньнем Вітаўта для Літвы.

Аднак ён адзначае, што беларускія ўлады пра перапахаваньне не выказваліся, а беларуская эліта ня мае адзінства ў думцы наконт годнага месца пахаваньня Каліноўскага. Дэманстрацыя прыхільнасьці да Каліноўскага «ідзе супраць афіцыйнай палітычнай лініі» ў Беларусі, думае ён, таму ўзьнікае пытаньне пра тое, што ж будзе з парэшткамі Каліноўскага, калі іх перададуць у Беларусь. Калі ў Літве ёсьць такі «нацыянальны нэкропаль» як Росы, то ў Беларусі — толькі разважаньні пра стварэньне чагосьці падобнага. Таму, як адзначае Нікжантайціс, літоўцы маюць «дастаткова аргумэнтаў», каб перапахаваць Каліноўскага ў Вільні, недалёка ад месца сьмерці яго і ягоных паплечнікаў.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Дэпутат літоўскага Сэйму пра Каліноўскага: «Гэта герой найвышэйшага парадку, і ён застанецца ў Вільні»
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Дзе варта перапахаваць Каліноўскага? Што кажуць беларускія гісторыкі

Што важна ведаць пра перапахаваньне Кастуся Каліноўскага

Цырымонія перапахаваньня парэшткаў удзельнікаў антырасейскага паўстаньня 1863-64 гадоў адбылася 22 лістапада на віленскіх могілках Росы.

Як у Вільні пахавалі паўстанцаў Каліноўскага. Толькі фота

  • Цягам 2016 году на гары Гедзіміна ў Вільні двойчы здарыліся апоўзьні, паўстала пагроза славутай вежы.
  • У 2017 годзе падчас раскопак на гары Гедзіміна ў Вільні літоўскія археолягі выявілі парэшткі 21 паўстанца, у тым ліку іхніх лідэраў Кастуся Каліноўскага і Зыгмунта Серакоўскага.
  • У сакавіку 2019 году літоўскія дасьледнікі пацьвердзілі ідэнтыфікацыю парэшткаў Каліноўскага мэтадам выключэньня астатніх, а таксама праз супастаўленьне ўзросту, мэтаду сьмяротнага пакараньня і параўнаньня чэрапу з фатаздымкам.

Парэшткі Кастуся Каліноўскага

  • У ліпені 2019 году для параўнаньня ДНК эксгумавалі магілу брата Кастуся Каліноўскага Віктара ў Сьвіслачы на Горадзеншчыне (у лідэра паўстаньня не засталося нашчадкаў па мужчынскай лініі). Але вынікі экспэртызы дагэтуль не апублікаваныя.
  • Дзяржаўную камісію ў справе перапахаваньня ўзначаліў прэм’ер-міністар Літвы Саўлюс Сквярняліс. Польскія ўлады актыўна супрацоўнічалі ў перамовах пра мэмарыялізацыю, а вось афіцыйны Менск асаблівага зацікаўленьня ня выявіў.
  • Беларуская грамадзкасьць дамаглася таго, каб на кожным надмагільлі апроч надпісаў па-літоўску і па-польску была і беларуская мова.
  • У канцы верасьня шэраг беларускіх інтэлектуалаў зьвярнуліся да літоўскіх уладаў з просьбай перадаць парэшткі аднаго з галоўных нацыянальных герояў для перапахаваньня ў Беларусі. Літоўцы не адрэагавалі, бо не атрымалі афіцыйнага звароту ад беларускіх уладаў.
  • У Вільні перапахаваюць парэшткі 20 з 21 знойдзеных паўстанцаў — навукоўцы ня здолелі ідэнтыфікаваць ксяндза Станіслава Ішору. Ёсьць генэтычныя дадзеныя нашчадкаў, якія жывуць у Літве і Польшчы, але аналіз паказаў, што сярод пахаваных яго няма.

Публікацыі на тэму