З магілёўскай школай № 1 разьвіталася першая за 20 гадоў беларускамоўная вучаніца Ялінка Салаўёва. Яна ў клясе была адна.
Ялінка скончыла дзевяць клясаў і атрымала пасьведчаньне аб агульнай базавай адукацыі. Зь яе ў 2010 годзе ў 380-тысячным горадзе паспрабавалі аднавіць навучаньне ў мясцовых школах на беларускай мове. У выніку зь дзевяці толькі адзін год у яе былі аднаклясьнікі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Магілёў: беларускамоўных клясаў — 1; вучняў — 1Вучылася Ялінка ў першай магілёўскай школе, якая месьціцца ў цэнтры гораду на вуліцы Першамайскай. Працягваць навучаньне яна хоча ў Беларускім гуманітарным ліцэі. Свабода пісала пра Ялінку Салаўёву ўсе 9 гадоў яе вучобы, а цяпер папрасіла бацькоў і саму выпускніцу падвесьці вынікі.
Чаму іншыя дзеці не далучыліся да Ялінкі
Ялінка Салаўёва з маці Надзеяй і бацькам Зьмітром
Бацькі Ялінкі кажуць, што за час вучобы дачкі ім было псыхалягічна цяжка супрацьстаяць чыноўнікам, якія, даўшы спачатку дазвол на адкрыцьцё беларускай клясы, праз 5 гадоў спрабавалі яе ліквідаваць. Абыякавасьць чыноўнікаў да беларускай мовы і навучаньня на ёй абурае іх.
«Каб адміністрацыя школы ці гарвыканкам прыкладалі намаганьні для пошуку вучняў у Ялінчыну клясу, а не ўскладала адказнасьць на грамадзкасьць ды бацькоў, то ў яе б былі аднаклясьнікі. Ды й наагул былі б паўнавартасныя беларускія клясы ў Магілёве», — лічыць бацька школьніцы Зьміцер Салаўёў.
Салаўёвы штогод спрабавалі знайсьці аднаклясьнікаў дачцэ. За дзевяць гадоў яе вучобы яны пагутарылі з многімі бацькамі. Сярод іх было нямала тых, хто прыхільна ставіўся да беларускай мовы, але сваіх дзяцей так і не адважыліся аддаць у беларускія клясы.
Ялінка Салаўёва ў 2012 годзе
«Ува ўсіх бацькоў была адна адгаворка: па сканчэньні беларускай клясы іхным дзецям ня будзе дзе працягнуць вучобу, паколькі няма беларускамоўных ВНУ. У тых, што ёсьць, ім пасьля беларускай мовы будзе некамфортна вучыцца», — пераказвае словы бацькоў Зьміцер Салаўёў.
Як гэта, калі кожны дзень выклікаюць да дошкі
Бацька кажа, што ягонай дачцэ вучыцца адной у клясе было няпроста. У яе не было магчымасьці за кімсьці схавацца ці адседзець урок на выселках. Яна пастаянна была на вачах у настаўніцы.
У Ялінчаным пасьведчаньні аб атрыманьні агульнай базавай адукацыі толькі адна «7» сярод «9» і «10». Маці вучаніцы Надзея Салаўёва адзначае: такая пасьпяховасьць — вынік індывідуальнага навучаньня дачкі ў школе.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Каб жа горш не было!»: бацька адзінай у Магілёве беларускамоўнай школьніцы пра абяцаньне Лукашэнкі разабрацца ў сытуацыіЯна лічыць, што бацькам, якія хочуць сваім дзецям найлепшага, варта задумацца пра іх вучобу на беларускай мове.
«Беларускія клясы яшчэ нейкі час застануцца малакамплектнымі, і гэта добра, — кажа Надзея Салаўева. — Настаўнік будзе ўдзяляць больш увагі кожнаму вучню».
Пасьведчаньне аб заканчэньні 9 клясаў Ялінкі Салаўёвай
Па яе словах такое навучаньне больш плённае, бо спрыяе пасьпяховасьці вучня. Заявы, што вучні беларускамоўных клясаў адарваныя ад сацыяльнага асяродзьдзя, выдумка, кажа яна.
«Ялінка мае сябровак з расейскамоўных клясаў, і непаразуменьняў, што яна вучыцца па-беларуску, не ўзьнікала. Наадварот, гэта выклікае інтарэс у аднагодкаў», — тлумачыць Надзея Салаўёва.
Ялінка Салаўёва: «Я б зноў выбрала навучаньне на беларускай мове»
Сама Ялінка ня бачыць асаблівых праблемаў з навучаньнем у малакамплектнай клясе. Быў пэрыяд, кажа яна, калі аднагодкі дзівіліся, што яна вучыцца адна. Для іх была нязвыклая і мова навучаньня. З часам яны перасталі яе даймаць такімі пытаньнямі.
«Я не выбірала, у якой клясе вучыцца, так бацькі захацелі. Калі б цяпер у мяне запыталі, дзе хачу вучыцца, то выбрала тое, што выбралі некалі для мяне мае мама і тата», — кажа Ялінка.
Ялінка Салаўёва сканчае і мастацкую школу. Адзін зь яе рысункаў
На яе думку, бацькі не аддаюць сваіх дзяцей у беларускія клясы, бо прывыклі гаварыць у штодзённым жыцьці па-расейску і ім цяжка адважыцца перайсьці на беларускую мову.
Чыноўнікі не дапамагалі
Адкрыцьця ў 2010 годзе беларускай клясы пасьля некалькіх месяцаў перамоў з чыноўнікамі дамагаліся магілёўскія прыхільнікі беларушчыны. Рашэньне пра адкрыцьцё клясы было прынята 30 жніўня.
Незадоўга да навучальнага году жаданьне вучыцца ў беларускай клясе, акрамя Салаўёвых, выказвалі яшчэ двое бацькоў. Але заяваў у беларускую клясу яны так і не напісалі. Пяцігадовая Ялінка засталася адна.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: У Магілёве зьнялі ролік пра адзіную беларускамоўную клясу«Мы столькі часу ваявалі з чыноўнікамі, што адмовіцца ад беларускай клясы — значыла змарнаваць час, высілкі і саму ідэю навучаньня па-беларуску», — тлумачыць тагачасную пазыцыю Зьміцер Салаўёў.
У пятай клясе чыноўнікі з гарвыканкаму спрабавалі Ялінчыну клясу аб’яднаць з расейскамоўнай клясай. Свае намеры аргумэнтавалі неабходнасьцю ашчаджаць расходы бюджэту.
Такімі плякатамі заваблівалі Салаўёвы ахвотных вучыцца разам зь іхнай дачкой па-беларуску
«Яны казалі, што ў новай клясе з дачкой настаўнікі будуць гаварыць па-беларуску, але прадметы будуць выкладаць па-расейску. Мы не пагадзіліся. Прапаноўвалі кампрамісы. Урэшце нас пакінулі ў спакоі», — адзначае Надзея Салаўёва.
Ялінка хоча вучыцца зь беларускамоўнымі аднагодкамі
Наступныя два гады Ялінка вучылася без асаблівых праблемаў. Бацькі кажуць, у дзявятай клясе яны заўважылі, што ў дачкі зьнік інтарэс да некаторых прадметаў, хаця пасьпяховасьць засталася такой жа. Яны зрабілі выснову, што настаўнікі выкладалі гэтыя прадметы нецікава.
«Дачка пачала разумець, што школьнае навучаньне не адпавядае яе поглядам і каштоўнасьцям. Яна марыць вучыцца зь беларускамоўнымі аднагодкамі, а школа гэтага даць ня можа», — адзначае Надзея Салаўёва.
Даччыну пазыцыю маці тлумачыць тым, што сучасная школа не разьвіваецца і ўчэпіста трымаецца за стандарты навучаньня мінулага стагодзьдзя.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: 10 парадаў, як наважыцца аддаць дзіця ў беларускую клясуЦі ёсьць яшчэ беларускамоўныя вучні ў Магілёве
У дзьвюх мясцовых школах Магілёва па-беларуску цяпер вучыцца 19 дзяцей. Беларускія клясы набраныя ў дзьвюх школах: 1-й і 34-й. Яны малакамплектныя, найбольшая колькасьць вучняў — 8 чалавек.
У адным з садкоў летась набралі беларускую групу з 2- і 3-гадовымі дзецьмі. Яе наведвае 16 малых. Гарвыканкам разглядае пытаньне пра набор яшчэ дзьвюх групаў у садках іншых раёнаў.
Што да беларускіх клясаў, то чыноўнікі кажуць, што гатовыя даць дазвол на іх адкрыцьцё, калі будзе «хаця б 10 заяваў».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Беларускае школьніцтва Магілёва трымаецца на сямі вучняхЯк было да Лукашэнкі
У 1993–1994 годзе па-беларуску ў Магілёве вучыліся каля 1000 вучняў. Тады на базе 9-й гарадзкой школы была створаная беларуская гімназія.
Вокладка выпускнога школьнага альбому.
Паводле плянаў гарвыканкаму, у 1993 годзе больш за 60 % першаклясьнікаў меліся вучыцца на беларускай мове. Па Беларусі гэты працэнт сягаў 76. Акрамя таго, у 1993 годзе ў мясцовых дзіцячых садках рыхтаваліся набраць больш за 300 беларускіх груп.
Пасьля «моўнага» рэфэрэндуму, які адбыўся з ініцыятывы Аляксандра Лукашэнкі 14 траўня 1995 году і пазбавіў беларускую мову статусу адзінай дзяржаўнай, беларускія клясы пачалі закрываць. Апошнія беларускія клясы ў Магілёве зьніклі ў 2001 годзе.