1994
Апошні раз я глядзела Алімпіяду так даўно, калі ўраджэнец Віцебскай вобласьці яшчэ не стаў першай і пакуль што апошняй выбранай асобай маёй радзімы. Я глядзела першую Алімпіяду, у якой Беларусь выступала як сувэрэнная дзяржава пад бел-чырвона-белым сьцягам. А паштовыя маркі «Лілехамэр 1994» са сьцягам, лыжнікамі і канькабежцамі я захоўваю дагэтуль. Тады мне было 12 год і мне падабаўся біятлён, прыгожыя сканцэнтраваныя твары канькабежцаў і дурацкія скачкі з трампліна.
Беларусь заваявала срэбра ў любімым беларускім відзе спорту — біятлёне, і першым сувэрэнным прызёрам гульняў ад Беларусі была Сьвятлана Парамыгіна. І ўжо тады на Алімпіядзе выступаў той самы Бьёрндален, праўда, ўзнагароды атрымліваў ня ён, а ягоны старэйшы брат. Вось так я аднойчы ў жыцьці паглядзела Алімпіяду. Пасьля гэтага са спартовых удзелаў Беларусі мне запомніліся толькі вельмі дзіўнае золата бягуньні Несьцярэнкі і хакейны матч Беларусь-Швэцыя 2002 года. А таксама антыдопінгавыя скандалы.
Акрамя таго, эра ў 1994-м годзе была яшчэ даінфармацыйная і што такое «вялікі спорт» тады не было шырока вядома. Гэта цяпер мне зразумела, што вялікі спорт адзін з самых складаных, брудных і заблытаных відаў спаборніцтваў і конкурсаў.
Фармакалёгія і Паралімпіяда
Зараз ні для каго не сакрэт, што вялікі спорт — гэта змаганьне каманд фармаколягаў і ад вяршыні чыстага чалавечага духу і цела там засталася толькі карцінка для наіўных заўзятараў. Прычым, наколькі сьведчаць антыдопінгавыя скандалы праз пару год пасьля спаборніцтваў — беларускія каманды фармаколягаў гуляюць не надта чыста. І складана зразумець, хто нават зьяўляецца большай ахвярай «бруднага спорту» — гледачы ці ўсе ж такі самі спартсмэны, якія праз пару год пасьля перамогі губляюць усё — у тым ліку і шанец на працяг кар’еры. У дадатак да гэтага на сёньняшні дзень мне не надта верыцца ў гуманістычныя прынцыпы алімпійскага руху для шырокага спажыўца. Калі б Алімпіяда сапраўды была гуманістычнай, то чаму не трансьлююць Паралімпійскія гульні? Чаму спартоўцы-паралімпійцы ня могуць удзельнічаць у адной і той жа Алімпіядзе зь іншымі спартоўцамі проста ў асобным падвідзе спартовых дысцыплін? Мне не здаецца гуманістычнай гэтая сэгрэгацыя і хаваньне «карцінкі» паралімпійскага руху і спаборніцтваў. Мала таго, менавіта ў Паралімпійскіх гульнях я, напэўна, гатова паверыць у моц чалавечага духу, сілу чалавечага цела насуперак фармакалёгіі і вялікай палітыкі вялікага спорту.
Вялікі спорт і вялікая палітыка
Зараз стала цікава, а ці быў 1994-м годзе біятлён «ведамасным відам спорту?» Сёньня шырока абмяркоўваецца, што каб прафэсійна займацца біятлёнам, неабходна уваходзіць хаця б фармальна ў структуры КДБ.
Ды ў ўвогуле, усе каляспартыўнае ў Беларусі цесна зьвязана з палітыкай. Нават пасьля залатой перамогі ў Алімпіядзе не кіраўнік дзяржавы ідзе ў Алімпійскую вёску павіншаваць спартсмэнку, а спартоўцаў вядуць да кіраўніка дзяржавы на «паці» — паказальна?! Ну, а па дзяржаўных навінах увогуле адчуваньне, што золата ў жаночым біятлёне выйграў сам прэзыдэнт.
Перад Алімпіядай складаюцца пляны па заваяваньні мэдалёў, пляны даводзяцца і навязваюцца, алімпійскім рэзультатам фактычна шантажуюцца спартовыя галіны — хто атрымае фінансаваньне і на што, каго куды возьмуць, а хто беспэрспэктыўны. А спартовыя карцінкі ўва ўсю выкарыстоўваюцца ў ідэалягічным сэктары. Я разумею, што вялікая частка спартоўцаў па вялікім рахунку закладнікі такой сытуацыі, але чым далей мы будзем гледачамі гэтай карцінкі, а яны маўклівымі саўдзельнікамі вялікай палітыкі ў вялікім спорце — тым далей нічога не зьменіцца. А можа так і трэба?
#распилиада
Есьць такі вядомы у сацыяльных сетках хэштэг пра расейскую Алімпіяду — сапраўды «бессмысленную и беспощадную». Немагчыма палічыць, колькі грошай было «расьпілена», непрыемна глядзець на тое, як спартоўцы і журналісты жывуць ува ўмовах бруднай вады з крану і «здвоеных талчкоў», разваленай мэблі і іншых «дробязяў». Таксама гледачы Алімпіяды могуць забыць пра масавыя забойствы сабак у Сочы, пра прымусовае высяленьне бамжоў, пра тое, што карцінка Сочы ствараецца за кошт зламанага жыцьця ягоных жыхароў — ім забаронена рухацца па пэўных частках гораду, яны не заангажаваныя на працу ў алімпійскіх аб’ектах. Няма канцэпцыі выкарыстаньня алімпійскіх аб’ектаў на карысьць гораду пасьля сканчэньня Алімпіяды. І потым будынкі Алімпійскіх гаргараў будуць ціха руйнавацца і старэць, ствараючы фон для мінорных фотаздымкаў.
Трэнды: пісаць Алімпіяду
Мільёны людзей сёньня жывуць у сацыяльных сетках. І Алімпіяда стала адной з галоўных тэмаў абмеркаваньня: тыя, хто глядзяць, спрачаюцца з тымі, хто не глядзіць, тыя хто не глядзіць, ныюць, што немагчыма схавацца ад алімпійскай тэматыкі. Зрэшты, ніхто не адмаўляе права кожнага карыстальніка пісаць так, каб адчуваць сябе нікалаем-озеравым-гэтага-фэйсбука, але збольшага Алімпіяда ў сацыяльных сетках нагадвае мэдыйна-сацыяльны-неразборлівы шум:
«Вы бачылі, як у Плюшчанкі на ягадзіцы дрыгнула цягліца ў трайным тулупе?» Дзесяць лайкаў. Пяць адказаў «о так!» «шыкоўна дрыгнула»
«Якія твары ў галяндзкіх канькабежцаў!»
«Хто гэта зараз прамазаў там? Не пабачыў»
«ДАША!!!1111» — некалькі дзясяткаў пастоў адразу пасьля гонкі Домрачавай.
Я не глядзела адкрыцьцё, але ведаю, што колца не адразу раскрылася, бо нават калі б я хацела ня ведаць гэтага, шанцаў схавацца ад гэтай інфармацыі ў мяне б не было.Таму што ад інфармацыйнага сьмецьця не схавацца.
---
Лічыце мяне цынічнай, але вось чаму я не гляджу Алімпіяду: мне не 12 год і я больш не веру ў гэтую карцінку.