Польскі дзёньнік. Частка 4

Як пачуваецца Польшча ў Эўразьвязе? Чаго баяліся найбольш перад уступленьнем і як яно выйшла?

Быў вялікі страх, што адкрыцьцё рынку, скасаваньне мытнай мяжы прывядзе да катастрофы польскай сельскай гаспадаркі, краіну захлынуць танныя заходнеэўрапейскія прадукты, немцы скупяць зямлю і польскаму фэрмерству прыйдзе канец. І гэтыя перасьцярогі мелі выразнае палітычнае вымярэньне. Адзін з лідэраў Сялянскай партыі Яраслаў Камінскі распавёў, як шмат згубіла тады партыя, адстойваючы далучэньне да Эўразьвязу, ідучы насуперак агульным настроям свайго электарату.

Магчыма, палякі былі б гатовыя пайсьці на такія ахвяры, бо для іх далучэньне да Эўразьвязу было цывілізацыйным выбарам, які даражэй за грошы. У рэшце рэшт ня ўся ж Польшча ў вёсцы жыве.

Але замест ахвяры атрымаўся прыз – даволі рэдкая зьява ў польскай гісторыі.

Хто ў выніку выйграў ад далучэньня да Эўразьвязу найбольш – дык гэта менавіта польскія фэрмеры. Іх даходы ня зьменшыліся , а ўзрасьлі, прычым палову гэтых даходаў складаюць выплаты ў агульнаэўрапейскіх фондаў.

Выйграла ад Эўразьвязу і польская сельская гаспадарка як галіна: калі да 2004 году сальда гандлю сельгаспрадуктамі з краінамі Эўразьвязу было ў Польшчы адмоўным, дык пасьля ўступленьня стала станоўчым. Фігуральна кажучы, не Зьвяз заваліў Польшчу прадуктамі, а Польшча – Зьвяз.

Чаму так атрымалася? Ну, адно з тлумачэньняў палягае ў тым, што сельская гаспадарка - самая зарэгуляваная галіна эўрапейскай гаспадаркі, палова ўсяго супольнага бюджэту Зьвязу ідзе на яе падтрымку. У гэтым сэнсе добрыя паказьнікі сельскай гаспадаркі той ці іншай краіны - вынік ня толькі (а можа і ня столькі) эфэктыўнасьці працы фэрмэраў, колькі эфэктыўнасьці працы яе чыноўнікаў па выбіваньні з Брусэлю аграрных датацыяў. Ну, у гэтым сэнсе польскія чыноўнікі як мінімум паказалі сябе даволі эфэктыўнымі.

Але, зразумела, ня толькі яны. Усё ж польская сельская гаспадарка ўжывае менш хіміі, прадукты смачнейшыя, па меншай меры для саміх палякаў, так што выцісканьня з рынку айчыннай прадукцыі не адбылося.

Яшчэ адна перасьцярога таксама мела палітычную подбіўку. Як распавёў рэдактар часопісу Politika Марэк Астроўскі перад уступленьнем у Эўразьвяз быў страх, што калі адкрыюцца межы, немцы з памежжа пачнуць купляць нерухомасьць у заходняй Польшчы, нямецкі капітал возьме рэгіён пад кантроль. Ну а паколькі абставіны, пры якіх Польшча атрымала свае заходнія землі, агульнавядомыя, то ўяўленьне малявала ня самыя прыгожыя карціны.

І што ж атрымалася ў выніку? З дакладнасьцю да наадварот – польская экспансія на ўсход Нямеччыны. Справа ў тым, што гэты рэгіён Нямеччыны – даволі дэпрэсіўны, шмат людзей, асабліва моладзі, даўно з'ехалі адтуль у заходнія рэгіёны краіны. І зараз на іх месца прыяжджаюць палякі. Дом у нямецкім горадзе на мяжы з Польшчай каштуе столькі ж, колькі аднапакаёўка ў Шчэцыне. У выніку шмат палякаў, у тым ліку і моладзі, жывуць у Нямеччыне і ездзяць на працу ў Польшчу.

Гэтыя эпізоды сьведчаць пра тое, што, так бы мовіць, Эўразьвяз – гэта ня так страшна, што многія страхі і забабоны аказваюцца цалкам марнымі, што краіна, якая далучаецца да Зьвязу, атрымлівае цалкам нечаканыя бонусы.

Але калі паглядзець у цэлым – гэта былі адзінкавыя прарывы ці агульная тэндэнцыя, які агульны вынік?

Што дало Польшчы сяброўства ў Эўразьвязе?

На макраўзроўні бонусы ад эўраінтэграцыі аказваюцца таксама даволі пераканаўчымі. Супрацоўнік урадавага камітэту эўраінтэграцыі Ігнацій Немчыцкі азнаёміў беларускіх журналістаў з некаторымі лічбамі.

Тэмпы росту ВУП у Польшчы і ў краінах ЭЗ сярэднім

Як бачым, польская эканоміка дэманструе добрую дынаміку, тэмпы яе росту пасьля ўступленьня ў Эўразьвяз ня зьнізіліся, польская эканоміка разьвіваецца хутчэй, чым Зьвяз у сярэднім.

Лічба ў апошнім слупку, а таксама дадзеныя па 2009 году сьведчаць пра ўнікальную з’яву – Польша пацярпела ад крызысу хіба не найменш за ўсе краіны Эўразьвязу, яе эканоміка пачувае сябе лепш за эканомікі як краінаў Заходняй Эўропы, гэтак і такіх краінаў, як Літва і Латвія.

Паводле польскіх экспэртаў польская эканоміка была менш з’арыентаваная на экспарт, а больш на ўнутраны попыт. Калі экспартныя магчымасьці ва ўсім сьвеце драматычна скараціліся, Польшчу страсло менш, чым арыентаваных на экспарт усходняэўрапейскіх “драконаў”.

З 2003 году па 2008 год удвая ( з 20% да 10%) у Польшчы скарацілася беспарацоўе. Прычым размова ідзе пра людзей, якія маюць і знайшлі працу ў самой Польшчы. Шмат народу – каля двух мільёнаў – працуюць за мяжой, пераважна ў Велікабрытаніі, Нямеччыне і Ірляндыі. Гэта з аднаго боку з'ява неабавязкова кепская, а з другога боку, з улікам колькасьці насельніцтва паказчык сувымерны з беларускай працоўнай эміграцыяй.

Пра тое, як сяброўства ў Эўразьвязе мяняе грамадзкую думку і палітычную філязофію палякаў – заўтра.

Польскі дзёньнік. Частка 1
Польскі дзёньнік. Частка 2
Польскі дзёньнік. Частка 3