Сёньня ў Менску ў Нацыянальным архіве адбылася прэзэнтацыя двухтомнага зборніка дакумэнтаў і матэрыялаў “Ты з Заходняй, я з Усходняй нашай Беларусі…”
Кніга выйшла накладам сто экзэмпляраў у выдавецтве “Беларуская навука”. Міністэрства інфармацыі выдаваць яе адмовілася, спаслаўшыся на адсутнасьць сродкаў. Таму гэтага дасьледаваньня ня хопіць нават для бібліятэк. Першы том ахоплівае падзеі з 1939 па 1941 год, а другі том — падзеі з 1944-га па 1956-ы. Дырэктар Дэпартамэнту архіваў Уладзімер Адамушка адзначыў:
“Мы сьвядома пайшлі такім шляхам, бо пэрыяд з 1942-га па 1943 год патрабуе адмысловай падрыхтоўкі, адмысловага дасьледаваньня гісторыі, якая тычыцца нашай Беларусі, і зьвязанай з тэрыторыяй Заходняй Беларусі. Тут разнародныя працэсы, якія праходзілі ў гэты час. І насамрэч яны патрабуюць спэцыяльнага дасьледаваньня, якое мы пакідаем для сябе на пэрспэктыву”.
Адказны за ўкладаньне першага тома Віталь Скалабан адзначае, што кніга добра ілюстраваная, зьмяшчае шэраг унікальных дакумэнтаў. Сярод іх — тыя, якія знайшліся ў расейскіх архівах.
“Атрымалася кніжка, у якой шмат новага. Новае ня толькі таму, што там новыя дакумэнты. Упрыгожаньнем кнігі сталі дакумэнты палітбюро ЦК ВКПб, уключна з матэрыяламі пра калідоры ўлады, пра кухню ўлады, пра тое, як прымаліся тыя ці іншыя рашэньні. Вялікая ўвага была аддадзена людзям, якія бралі ўдзел у гэтых падзеях. Зьмешчаны таксама незвычайны для зборніка дакумэнтаў матэрыял — ліст, напісаны паэтамі Арсеньневай, Танкам, Машарай і Клімковічам у Вялейцы. Гэта першы варыянт ліста. Ён потым перапрацоўваўся ў зьвязку з тым, што Арсеньнева была выслана ў Казахстан”.
Укладальнік другога тому Анатоль Вялікі адзначыў, што далучэньне да гэтай тэмы пасьляваенных дакумэнтаў — беспрэцэдэнтны крок, які ламае пэўныя стэрэатыпы.
“Раней панавала такая думка: мы ўзьядналіся ў 1939 годзе. Безумоўна, але ці магло гэта адбыцца ў адзін момант? Аб’ядналася тэрыторыя звыш ста тысяч квадратных кілямэтраў і з насельніцтвам больш чым чатыры мільёны. Тым больш — шматнацыянальная, шматканфэсійная тэрыторыя. Што, яны аднамомантна ўспрынялі факт аб’яданьня? Абсалютна не. Гэта і Армія Краёва, польскае супраціўленьне адразу ўзьнікла. Гэта і частка беларускага заможнага насельніцтва выказала нязгоду з тым, што адбывалася. 39-ты год паклаў пачатак працэсу аб’яднаньня”.
Паводле дакумэнтаў Нацыянальнага архіву, калі Беласточчыну перадалі ў склад Польшчы, там засталіся звыш аднаго мільёна 200 тысяч чалавек. Больш як 270 тысяч чалавек выехалі ў час рэпатрыяцыі 1944-46 гадоў.
“Мы адлюстроўваем у дакумэнтах неадназначныя падыходы насельніцтва да пераўтварэньняў на Заходняй Беларусі. Гэта антысавецкія выказваньні насельніцтва падчас пэўных палітычных кампаній. Тут друкуюцца лістоўкі, якія заклікаюць насельніцтва да непадпарадкаваньня мерапрыемствам, якія ажыцьцяўляла савецкая ўлада ў гэтым рэгіёне”.
Паводле дырэктара Інстытуту гісторыі Аляксандра Кавалені, выданьне кнігі — “вельмі знакавая падзея”. Упершыню ў неангажаваным пляне зроблена спроба паказаць найскладанейшы пэрыяд гісторыі Беларусі. Зь нябыту вяртаюцца тысячы імёнаў, пра якія павінны ведаць у школе.
“Мы сьвядома пайшлі такім шляхам, бо пэрыяд з 1942-га па 1943 год патрабуе адмысловай падрыхтоўкі, адмысловага дасьледаваньня гісторыі, якая тычыцца нашай Беларусі, і зьвязанай з тэрыторыяй Заходняй Беларусі. Тут разнародныя працэсы, якія праходзілі ў гэты час. І насамрэч яны патрабуюць спэцыяльнага дасьледаваньня, якое мы пакідаем для сябе на пэрспэктыву”.
Адказны за ўкладаньне першага тома Віталь Скалабан адзначае, што кніга добра ілюстраваная, зьмяшчае шэраг унікальных дакумэнтаў. Сярод іх — тыя, якія знайшліся ў расейскіх архівах.
“Атрымалася кніжка, у якой шмат новага. Новае ня толькі таму, што там новыя дакумэнты. Упрыгожаньнем кнігі сталі дакумэнты палітбюро ЦК ВКПб, уключна з матэрыяламі пра калідоры ўлады, пра кухню ўлады, пра тое, як прымаліся тыя ці іншыя рашэньні. Вялікая ўвага была аддадзена людзям, якія бралі ўдзел у гэтых падзеях. Зьмешчаны таксама незвычайны для зборніка дакумэнтаў матэрыял — ліст, напісаны паэтамі Арсеньневай, Танкам, Машарай і Клімковічам у Вялейцы. Гэта першы варыянт ліста. Ён потым перапрацоўваўся ў зьвязку з тым, што Арсеньнева была выслана ў Казахстан”.
Укладальнік другога тому Анатоль Вялікі адзначыў, што далучэньне да гэтай тэмы пасьляваенных дакумэнтаў — беспрэцэдэнтны крок, які ламае пэўныя стэрэатыпы.
“Раней панавала такая думка: мы ўзьядналіся ў 1939 годзе. Безумоўна, але ці магло гэта адбыцца ў адзін момант? Аб’ядналася тэрыторыя звыш ста тысяч квадратных кілямэтраў і з насельніцтвам больш чым чатыры мільёны. Тым больш — шматнацыянальная, шматканфэсійная тэрыторыя. Што, яны аднамомантна ўспрынялі факт аб’яданьня? Абсалютна не. Гэта і Армія Краёва, польскае супраціўленьне адразу ўзьнікла. Гэта і частка беларускага заможнага насельніцтва выказала нязгоду з тым, што адбывалася. 39-ты год паклаў пачатак працэсу аб’яднаньня”.
Паводле дакумэнтаў Нацыянальнага архіву, калі Беласточчыну перадалі ў склад Польшчы, там засталіся звыш аднаго мільёна 200 тысяч чалавек. Больш як 270 тысяч чалавек выехалі ў час рэпатрыяцыі 1944-46 гадоў.
“Мы адлюстроўваем у дакумэнтах неадназначныя падыходы насельніцтва да пераўтварэньняў на Заходняй Беларусі. Гэта антысавецкія выказваньні насельніцтва падчас пэўных палітычных кампаній. Тут друкуюцца лістоўкі, якія заклікаюць насельніцтва да непадпарадкаваньня мерапрыемствам, якія ажыцьцяўляла савецкая ўлада ў гэтым рэгіёне”.
Паводле дырэктара Інстытуту гісторыі Аляксандра Кавалені, выданьне кнігі — “вельмі знакавая падзея”. Упершыню ў неангажаваным пляне зроблена спроба паказаць найскладанейшы пэрыяд гісторыі Беларусі. Зь нябыту вяртаюцца тысячы імёнаў, пра якія павінны ведаць у школе.