Сёньня праваслаўныя вернікі адзначаюць сьвята Пакроваў. У храмах адбываюцца сьвяточныя набажэнствы. Традыцыйна сьвятары правяць літургіі на царкоўнаславянскай мове. Беларускую мову ў праваслаўных храмах чуваць зрэдку. Напярэдадні літургію па-беларуску правялі ў Дамавой сьвятыні ў гонар сьвяціцеля Кірылы Тураўскага, што пры Менскай духоўнай акадэміі. Рэгулярна беларускамоўныя службы праходзяць у менскім Сьвята-Петрапаўлаўскім саборы.
А як часта беларускую мову выкарыстоўваюць сьвятары з Магілёўшчыны? Як успрымаюць яе вернікі і ад чаго залежыць пашырэньне беларушчыны ў рэлігійным жыцьці?
У вёсцы Лясная, што ў Слаўгарадзкім раёне, настаяцель мясцовага храму Пятра і Паўла айцец Георгі Сакалоў ужывае падчас службаў беларускую мову. Пра яго журналісту расказалі сьвятары зь іншых праваслаўных цэркваў вобласьці. Паводле іх, айцец Георгі — адзіны на Магілёўшчыне, хто ў сьвятарскай справе прамаўляе па-беларуску.
«Служба правіцца на той мове, якая патрэбная людзям, і, наколькі я разумею, яны пакуль не гатовыя ўспрымаць яе ні па-беларуску, ні па-расейску, а толькі традыцыйна на царкоўнаславянскай мове. У мяне некаторыя беларускія кнігі для службы ёсьць, у тым ліку і малітоўнік, Эвангельле, дык чытаю прыхаджанам», — кажа сьвятар.
На пытаньне, як рэагуюць на беларускую мову прыхаджане, адказвае: «Людзі слухаюць. Нараканьняў няма, але і асаблівага энтузіязму і захапленьня таксама няма».
«На мой погляд, беларускамоўныя літургіі будуць запатрабаваныя ў вялікіх гарадах, дзе ёсьць людзі, якім яны патрэбныя, — дадае суразмоўца. — На жаль, у вёсках такога жаданьня пакуль няма».
«Але па вёсках людзі пры ўсіх хібах усё ж гавораць па-беларуску», — заўважаю сьвятару.
«Для многіх вяскоўцаў беларуская мова ўсё ж побытавая. У сьвятынях ім хочацца нечага іншага, больш узвышанага, — адказвае сьвятар. — Літаратурная мова вартая таго, каб гучаць у сьвятыні. У гэтым няма ніякай праблемы. Праблема тут у тым, каму гэта патрэбна. Яна ж ня можа гучаць у пустым храме».
«Калі такая сытуацыя пачне мяняцца?» — пытаюся на разьвітаньне ў айца Георгія.
«Калі беларуская мова будзе выкарыстоўвацца шырэй і ў вёсцы, і ў горадзе, і ў розных установах, у школах. Калі людзі будуць яе больш ужываць, тады яна загучыць і ў сьвятынях», — даводзіць суразмоўца.
Бальшыня праваслаўных сьвятароў, зь якімі ўдалося пагутарыць пра вядзеньне беларускамоўных службаў, прызнаваліся, што пакуль не гатовыя да такога кроку. На пытаньне, ад чаго гэта залежыць, адзін з суразмоўцаў сказаў, што ад веданьня сьвятаром беларускай мовы:
Трэба, каб у сям’і гаварылі па-беларуску. А так штучна навязваць — гэта не зусім слушна
«Трэба рыхтаваць сьвятароў, каб яны ўмелі гаварыць па-беларуску, думаць па-беларуску, каб сэмінарыі гэтаму вучылі. Ён беларускамоўным мае быць з улоньня маці. Трэба, каб у сям’і гаварылі па-беларуску. А так штучна навязваць — гэта не зусім слушна», — выказваецца сьвятар.
На ягоную думку, беларускамоўныя службы ў праваслаўных храмах варта разглядаць пакуль як экспэрымэнт:
«Такое жаданьне павінна ісьці ад людзей. Яны павінны падысьці да сьвятара і сказаць: „Ойча, мы не разумеем мовы, на якой вы служыце. Хочам беларускай мовы“. А калі такіх зваротаў няма, то і мовы беларускай няма», — робіць выснову суразмоўца.
Яшчэ адзін сьвятар, пачуўшы, што цікавіць журналіста, заявіў: беларуская мова ў праваслаўных храмах гучыць, і гэта не навіна. Пакуль жа, кажа ён, у храмах Магілёўшчыны такой патрэбы, як служэньне па-беларуску, не ўзьнікала.
Мы, сьвятары, усе можам гаварыць па-беларуску
«Наколькі я ведаю, у Бабруйскай эпархіі няма практыкі гаварыць у храме на беларускай мове. Але мы, сьвятары, усе можам гаварыць па-беларуску. Хоць у нас, здаецца, няма падзелу на беларускую мову, расейскую ці царкоўнаславянскую», — кажа сьвятар.
На заўвагу, што ў Менску ўсё ж па-беларуску службы ў праваслаўных сьвятынях адбываюцца, суразмоўца адказаў:
«Там патрэба такая ёсьць. Там жа мільён насельніцтва, а ня дваццаць тысяч. У нас тут у маленькіх гарадах і беларускамоўных школ няма нават. Перад тым як служыць на беларускай мове, трэба, каб беларускамоўныя школы былі, дзе б вучыліся дзеці. І потым яны нам скажуць: „Хочам службы на беларускай мове“. Наагул на Магілёўшчыне не гавораць на беларускай мове. Стараюцца гаварыць па-расейску. Больш па-беларуску гавораць на Берасьцейшчыне ці Гарадзеншчыне», — лічыць сьвятар з Асіповіцкага раёну.
Беларускамоўныя службы ладзяць у Менску ў праваслаўным Сьвята-Петрапаўлаўскім саборы. Днямі літургію па-беларуску правялі ў Дамавым храме ў гонар сьвяціцеля Кірылы Тураўскага, што пры Менскай духоўнай акадэміі.
